←بطلان شرک عبادی بر مبنای توحید خالقیت
| خط ۲۶۹: | خط ۲۶۹: | ||
[[قرآن کریم]] در آیات فراوانی با طرح مبحث [[خالقیت]] [[جهان]]، به [[رویارویی]] با شرک عبادی پرداخته، یا با طرح موضوع [[آفرینش]] هستی برای [[توحید عبادی]] زمینه‌سازی کرده است. از مجموع این آیات می‌توان برهانی اقامه کرد که [[حدّ وسط]] آن خالقیت جهان است؛ بدین گونه که بر اساس آیات بیانگر [[توحید افعالی]]، غیر خدا کسی آفریننده جهان نیست و براساس آیاتی که میان [[عبادت]] و خالقیت پیوند ایجاد کرده است، فقط آفریننده جهان [[شایستگی]] عبادت دارد و در نتیجه، روشن می‌شود که غیر خدا کسی شایستگی عبادت ندارد. | [[قرآن کریم]] در آیات فراوانی با طرح مبحث [[خالقیت]] [[جهان]]، به [[رویارویی]] با شرک عبادی پرداخته، یا با طرح موضوع [[آفرینش]] هستی برای [[توحید عبادی]] زمینه‌سازی کرده است. از مجموع این آیات می‌توان برهانی اقامه کرد که [[حدّ وسط]] آن خالقیت جهان است؛ بدین گونه که بر اساس آیات بیانگر [[توحید افعالی]]، غیر خدا کسی آفریننده جهان نیست و براساس آیاتی که میان [[عبادت]] و خالقیت پیوند ایجاد کرده است، فقط آفریننده جهان [[شایستگی]] عبادت دارد و در نتیجه، روشن می‌شود که غیر خدا کسی شایستگی عبادت ندارد. | ||
[[حضرت صالح]]{{ع}} پس از [[فرمان]] به [[عبادت خدا]] و [[نفی]] شرک عبادی، [[خلقت]] [[الهی]] را زمینه‌ساز این فرمان دانسته است: | [[حضرت صالح]]{{ع}} پس از [[فرمان]] به [[عبادت خدا]] و [[نفی]] شرک عبادی، [[خلقت]] [[الهی]] را زمینه‌ساز این فرمان دانسته است: {{متن قرآن|وَإِلَى ثَمُودَ أَخَاهُمْ صَالِحًا قَالَ يَا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ مَا لَكُمْ مِنْ إِلَهٍ غَيْرُهُ هُوَ أَنْشَأَكُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَاسْتَعْمَرَكُمْ فِيهَا فَاسْتَغْفِرُوهُ ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ إِنَّ رَبِّي قَرِيبٌ مُجِيبٌ}}<ref>«و به سوی (قوم) ثمود برادر آنان صالح را (فرستادیم)، گفت: ای قوم من! خداوند را بپرستید که خدایی جز او ندارید، او شما را از زمین پدیدار کرد و شما را در آن به آبادانی گمارد پس، از او آمرزش بخواهید سپس به درگاه وی توبه کنید که پروردگار من، پاسخ دهنده‌ای است» سوره هود، آیه ۶۱.</ref> در توضیح استدلال به این [[آیه]] گفته‌اند: هستی شما عین ذات شما نیست، پس شما مخلوق هستید و طبعاً در حدوث و بقا نیازمند به [[خالق]]. آفریننده شما نیز [[پدران]] و اجدادتان نیستند، چون هستی آنان نیز عین ذاتشان نیست. [[بت]] نیز نیست؛ زیرا بت، ساخته دست شماست و مواد آن از جمادات‌اند که ضعیف‌ترین مراتب وجود را دارند، پس چیزی نیست که در [[آفرینش]] از [[خدا]] [[بی‌نیاز]] باشد؛ چه رسد به اینکه آفریننده خود باشد. بنابراین همه اشیاء و اشخاص، مخلوق یک خالق [[غنی]] بالذات هستند و آن خداست که به همه اشیاء از جمله [[انسان]] هستی بخشید.<ref>تفسیر موضوعی، ج۲، ص۵۱۹، "توحید در قرآن"</ref> | ||
[[قرآن کریم]] در [[آیه]] {{متن قرآن|ذَلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمْ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ خَالِقُ كُلِّ شَيْءٍ فَاعْبُدُوهُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ وَكِيلٌ}}<ref>«این است خداوند پروردگار شما، خدایی جز او نیست، آفریننده هر چیزی است پس او را بپرستید و او بر هر چیزی نگهبان است» سوره انعام، آیه ۱۰۲.</ref> امر به [[عبادت]] را با فاء، بر [[خالقیت]] فراگیر خدا متفرع کرده است. از این آیه به روشنی، [[نفی]] [[عبادت غیر خدا]] که فاقد هرگونه نقشی در آفرینش است، استفاده می‌شود. [[ابراهیم]]{{ع}} [[بت‌پرستان]] قومش را [[نکوهش]] می‌کند که چرا بت‌هایی را که خود می‌تراشید عبادت می‌کنید؟ حال آنکه شما را و آنچه را که می‌سازید خدا [[آفریده]] است: {{متن قرآن|قَالَ أَتَعْبُدُونَ مَا تَنْحِتُونَ}}<ref>«(ابراهیم) گفت: آیا چیزی را که خود می‌تراشید می‌پرستید؟» سوره صافات، آیه ۹۵.</ref>، {{متن قرآن|وَاللَّهُ خَلَقَكُمْ وَمَا تَعْمَلُونَ}}<ref>«در حالی که خداوند، شما و چیزهایی را که می‌سازید آفریده است» سوره صافات، آیه ۹۶.</ref>؛ نیز [[پرستش]] [[خدایان]] را [[نکوهیده]] است؛ خدایانی که چیزی را نمی‌آفرینند، بلکه خود [[خلق]] شده‌اند: {{متن قرآن|وَاتَّخَذُوا مِنْ دُونِهِ آلِهَةً لَا يَخْلُقُونَ شَيْئًا وَهُمْ يُخْلَقُونَ وَلَا يَمْلِكُونَ لِأَنْفُسِهِمْ ضَرًّا وَلَا نَفْعًا وَلَا يَمْلِكُونَ مَوْتًا وَلَا حَيَاةً وَلَا نُشُورًا}}<ref>«و به جای او خدایانی را برگزیدند که چیزی نمی‌آفرینند و خود آفریده می‌شوند و اختیار هیچ سود و زیانی برای خویش و اختیار مرگ و زندگی و برانگیختنی را ندارند» سوره فرقان، آیه ۳.</ref>.<ref>التبیان، ج۷، ص۴۷۱. </ref> [[حضرت محمد]]{{صل}} در آیه {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا النَّاسُ ضُرِبَ مَثَلٌ فَاسْتَمِعُوا لَهُ إِنَّ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ لَنْ يَخْلُقُوا ذُبَابًا وَلَوِ اجْتَمَعُوا لَهُ وَإِنْ يَسْلُبْهُمُ الذُّبَابُ شَيْئًا لَا يَسْتَنْقِذُوهُ مِنْهُ ضَعُفَ الطَّالِبُ وَالْمَطْلُوبُ}}<ref>«ای مردم! مثلی زده شده است بدان گوش فرا دارید: بی‌گمان کسانی را که به جای خداوند (به پرستش) می‌خوانید هرگز نمی‌توانند مگسی بیافرینند هر چند برای آن فراهم آیند و اگر مگس چیزی از آنان در رباید نمی‌توانند از او باز گیرند، خواهان و خواسته، (هر دو) ناتوانند!» سوره حج، آیه ۷۳.</ref> [[مأمور]] شده بر این نکته تأکید کند که خدایان حتی اگر در کنار هم قرار گیرند و نیروی خود را مجتمع کنند، هرگز توانِ [[آفریدن]] مگسی را هم نخواهند داشت: {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ لَنْ يَخْلُقُوا ذُبَابًا وَلَوِ اجْتَمَعُوا لَهُ}}؛ همچنین قرآن کریم به [[مشرکان]] [[حجاز]] که به [[تبعیت]] از پدران خود گرفتار [[شرک عبادی]] بوده و [[بت‌ها]] را می‌پرستیدند [[فرمان]] می‌دهد که شما باید خدا را عبادت کنید؛ زیرا او خالق شما و پدرانتان است: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا النَّاسُ اعْبُدُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ وَالَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ}}<ref>«ای مردم! پروردگارتان را بپرستید که شما و پیشینیانتان را آفرید، باشد که پرهیزگاری ورزید» سوره بقره، آیه ۲۱.</ref> از این [[آیه]] استفاده می‌شود که محور اصلی [[عبادت]]، همان [[خالقیت]] [[معبود]] است و چون [[خداوند]] [[خالق]] همه اشیاست: {{متن قرآن|اللَّهُ خَالِقُ كُلِّ شَيْءٍ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ وَكِيلٌ}}<ref>«خداوند آفریننده همه چیز است و او بر هر چیزی نگاهبان است» سوره زمر، آیه ۶۲.</ref> و غیر [[خدا]] خالق چیزی نیست و خالق همتای غیر خالق نخواهد بود: {{متن قرآن|أَفَمَنْ يَخْلُقُ كَمَنْ لَا يَخْلُقُ أَفَلَا تَذَكَّرُونَ}}<ref>«آیا آنکه می‌آفریند چون کسی است که نمی‌آفریند؛ آیا پند نمی‌پذیرید؟» سوره نحل، آیه ۱۷.</ref>، عبادت منحصراً برای خدا ضروری است.<ref>تسنیم، ج۲، ص۳۶۴. </ref> | |||
==عوامل [[شرک]] ورزی== | ==عوامل [[شرک]] ورزی== | ||