نامۀ ۶۰ نهج البلاغه

مقدمه

• امام (ع) همواره به رفع ظلم و گسترش عدالت توجه داشت. در دوران جاهلیت رسم بر این بود که سپاهیان اعزام شده برای مأموریت در شهرها و آبادی‌های میان راه نسبت به مردمان ظلم روا می‌داشتند و از اموال آن‌ها برای خود توشه برمی‌گرفتند. امام (ع) از این رسم تبری می‌جوید و در این نامه کارگزاران شهرهایی را که در مسیر حرکت لشکریان قرار داشتند، از این مهم مطلع می‌سازد و هشدار می‌دهد که هرگز نباید به ساکنان شهرها آزار و آسیبی برسانند. لشکریان ستمگر را از کیفر عملشان انذار می‌دهد و مردمان را به دادخواهی از سربازان ستم‌پیشه هدایت می‌کند. قراین تاریخی برمی‌آید که این نامه مربوط به سال ۳۶ ق است.
• افزون بر سید رضی، نصر بن مزاحم در وقعة الصفین، این نامه را روایت کرده است.

فرازی از نامه

• اما بعد، سپاهیانی را راهی کرده‌ام که به خواست خدا، از سرزمین‌هایی که زیر فرمان شماست خواهند گذشت و آنچه به فرمان الهی بر آنان واجب است، مانند نیازردن مردم و خویشتن‌داری از شرارت، به آنان سفارش کرده‌ام. اگر به مسلمانان و ذِمیان دیار شما زیانی رسانند من از چنین کاری بیزارم، مگر از کار آن سپاهی که از گرسنگی در آستان مرگ باشد و برای سیر کردن خود راهی نیابد. پس هر یک از سپاهیان را که از مردم به ستم چیزی ستانند به این ستم کیفر دهید و دست بی‌خردان قوم خود را از آزار و زیان و تعرض به سربازان گرسنه که استثنا کرده‌ام کوتاه کنید. من در پس پشت سپاهم، اگر ستمی بر شما رفت به من گزارش کنید و اگر از سرباز و افسری، دشواری به شما رسد که جز با یاری خدا و کمک من توان جلوگیری از آن را نداشته باشید، مرا آگاه سازید تا به یاری پروردگار، او را از کار برکنار سازم.

منابع

• دانشنامه نهج البلاغه ج۲