انذار

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

معناشناسی

انذار در لغت به معنای آگاه شدن به امری، از آن پرهیز کردن و خود را برای آن آماده ساختن است[۱]. انذار اعلام خطر است، مثلا اگر آینده خطرناکی پیش روی کسی قرار داشته باشد و شخصی به او خبر دهد و او را بترساند، این نوعِ خاص از ترساندن را انذار می‌گویند. واژه هشدار در زبان فارسی به این مفهوم نزدیک‌تر است[۲][۳]

لغت‌شناسان و مفسران معنای انذار را با تعابیری گوناگون ذکر کرده‌اند؛ مانند: توجّه و آگاهی دادن به آینده‌ای ترسناک[۴]، آگاه کردن یا ابلاغ و خبر دادنی که در آن ترسانیدن صورت پذیرد، برحذر داشتن از امر ترسناکی که زمان و فرصت کافی برای پرهیز از آن باشد[۵]. ترسانیدنی که به صورت گفتاری بوده[۶] و در آن امر ترسناک نیز معرفی شود[۷] پند دادن و آموزش آنچه مردم را در بازشناسی حق از باطل و درست از خطا توانا می‌سازد[۸][۹]

انذار در قرآن

انذار و مشتقّات آن بیش از ۱۲۴ بار در قرآن کریم به‌کار رفته است[۱۰] و در آنها ضمن بیان این مطلب که منذر حقیقی خداست ـ و ازاین‌رو یکی از اسمای الهی منذر است[۱۱] ـ و دیگر منذران نیز پیام او را ابلاغ می‌کنند، از مسئولیت پیامبران به ویژه رسول گرامی اسلام، اهداف، موارد، شیوه، مخاطبان و واکنش آنها در مورد انذار سخن به میان آمده است.

علاوه بر موارد کاربرد انذار و مشتقات آن، بخش‌های فراوانی از قرآن بدون به‌کارگیری این واژگان عملاً به انذار پرداخته است، زیرا در آنها از عذاب، دشواری مرگ، برزخ، جهان آخرت، حسابرسی، جهنّم و عذاب الهی به صورت اعلام، اخبار، تهدید، وعید و تحذیر یاد شده است[۱۲]

پیامبران، انذارگران الهی

منذر

آیه منذر و هادی

اهداف انذار

گستره انذار

متعلّق انذار

وسایل و مقارنات انذار

مراحل انذار

واکنش مردم در برابر انذار

موانع پذیرش انذار

فرجام نادیده گرفتن انذار

انذار یکی از فلسفه‌های بعثت

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

  1. اقرب الموارد، ج ۵، ص ۳۷۸، «نذر».
  2. مرتضی مطهری، آشنایی با قرآن، جلد اول و دوم، ص۱۴۱.
  3. ر. ک: محمدی آشنانی، علی، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۴، ص۴۶۵ -۴۷۵؛ زکریایی، محمد علی، فرهنگ مطهر، ص ۱۵۲.
  4. نثر طوبی، ج ۲، ص ۴۴۸.
  5. التبیان، ج ۱، ص ۶۲.
  6. التحقیق، ج ۱۲، ص ۷۵، «نذر».
  7. الفروق‌اللغویه، ص ۷۸.
  8. التحریر والتنویر، ج ۱۱، ص ۶۲.
  9. محمدی آشنانی، علی، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۴، ص۴۶۵ -۴۷۵.
  10. المعجم الاحصائی، ج ۳، ص ۱۵۴۲.
  11. بحارالانوار، ج ۹۴، ص ۳۸۷.
  12. محمدی آشنانی، علی، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۴، ص۴۶۵ -۴۷۵.