حبیبه بنت زید در قرآن

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث حبیبه بنت زید است. "حبیبه بنت زید" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

حبیبه بنت زید در قرآن - حبیبه بنت زید در تاریخ اسلامی

مقدمه

نام وی حبیبه یا ملیکه و نام پدرش به اختلاف زید بن خارجة بن ابی زهیر و خارجة‌ بن زید بن ابی زهیر آمده است. ابن اثیر قول دوم را مقرون به صواب دانسته است. نام مادرش هزیله دختر عنبه ‌بن عمرو بن خدیج خزرجی ذکر شده است. حبیبه از طایفه بنی‌ حارث بن خزرج بود. چنانچه پدرش را خارجة بن زید بدانیم وی در جنگ احد به شهادت رسید؛ اما در صورتی‌که پدرش زید بن خارجه باشد وی تا زمان عثمان زنده بود.

حبیبه در مدینه اسلام آورد و با رسول خدا(ص) بیعت کرد. وی نخست به همسری سعدبن ربیع درآمد. طبق برخی از منابع سعد بن ربیع دایی حبیبه است؛ اما این قول با مقایسه سلسله نسب مادر حبیبه و سعد بن ربیع بن عمرو بن ابی زهیر صحیح به نظر نمی‌رسد.

با شهادت سعد در جنگ احد، حبیبه با ابوبکر ازدواج کرد و از او صاحب دختری به نام ام‌کلثوم شد که بعد از مرگ ابوبکر به دنیا آمد حبیبه پس از آن با خبیب بن اساف ازدواج کرد. هر دو همسر حبیبه از مردان طایفه او یعنی بنی‌حارث بن خزرج بودند. بنابر گزارش برخی مفسران در اختلافی که میان حبیبه و همسرش سعد روی داد حبیبه کتک خورد و همراه پدر خود نزد پیامبر(ص) شکایت برد. حضرت(ص) به قصاص سعد حکم کرد که با نزول آیه ﴿الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ بِمَا فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَبِمَا أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوَالِهِمْ فَالصَّالِحَاتُ قَانِتَاتٌ حَافِظَاتٌ لِلْغَيْبِ بِمَا حَفِظَ اللَّهُ وَاللَّاتِي تَخَافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَاهْجُرُوهُنَّ فِي الْمَضَاجِعِ وَاضْرِبُوهُنَّ فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ فَلَا تَبْغُوا عَلَيْهِنَّ سَبِيلًا إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيًّا كَبِيرًا﴾، پیامبر آنان را از قصاص بازداشت و فرمود: ما امری را اراده کردیم و خدا امری دیگر را و آنچه خداوند اراده کرده بهتر است. در این آیه خداوند ضمن وصف کردن زنان شایسته، توصیه‌هایی رفتاری در مواجهه با زنان ناشزه و سرکش ارائه می‌دهد و مردان را از ستم بر زنان خود باز می‌دارد.

جستارهای وابسته

منابع

• حاجی‌زاده، یدالله، مقاله «حبیبه بنت زید»، دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۰

پانویس