کتاب مبین در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'عین' به 'عین'
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-==پانویس== +== پانویس ==))
جز (جایگزینی متن - 'عین' به 'عین')
خط ۱۰: خط ۱۰:


==معناشناسی "[[کتاب مبین]]" و "[[امام مبین]]"==
==معناشناسی "[[کتاب مبین]]" و "[[امام مبین]]"==
از [[قرآن کریم]] به دست می‌آید همۀ وقایع [[عالم]] [[طبیعت]] در کتاب مبین [[ثبت]] و ضبط شده است: {{متن قرآن|وَلَا حَبَّةٍ فِي ظُلُمَاتِ الْأَرْضِ وَلَا رَطْبٍ وَلَا يَابِسٍ إِلَّا فِي كِتَابٍ مُبِينٍ}}<ref>«و هیچ دانه‌ای در تاریکی‌های زمین و هیچ تر و خشکی نیست جز آنکه در کتابی روشن آمده است» سوره انعام، آیه ۵۹.</ref>، {{متن قرآن|وَمَا يَعْزُبُ عَنْ رَبِّكَ مِنْ مِثْقَالِ ذَرَّةٍ فِي الْأَرْضِ وَلَا فِي السَّمَاءِ وَلَا أَصْغَرَ مِنْ ذَلِكَ وَلَا أَكْبَرَ إِلَّا فِي كِتَابٍ مُبِينٍ}}<ref>«ما بر شما گواهیم و همسنگ ذرّه‌ای در زمین یا در آسمان، از پروردگارت پنهان نمی‌ماند و هیچ چیز کوچک‌تر و یا بزرگ‌تر از آن نیست مگر که در کتابی روشنگر آمده است» سوره یونس، آیه ۶۱.</ref>. مقصود از "امام مبین" و "کتاب مبین" همان "[[لوح محفوظ]]" یا "[[علم الهی]]" است که همه چیز، از جمله [[اعمال انسان‌ها]] و حوادث در آن احصا و ثبت شده است؛ اعم از شیء مادی یا مجرد، شیء موجود در [[زمان]] حال یا گذشته و [[آینده]] و...، این چنین [[علمی]] در "إِمَامٍ مُبِینٍ" وجود دارد. روشن است مقصود از احصا و ضبط کردن همه چیز در امام مبین، ضبط [[عین]] موجودات و اشیای عالم نیست؛ بلکه مراد [[دانا]] ساختن امام مبین به همه چیز و نهادن اطلاعات همۀ امور نزد اوست. امام مبین [[آگاه]] به همه چیز بوده و تمام اطلاعات در نزد اوست. به عبارتی دیگر علم الهی همچون [[کتابی]] بزرگ بر همۀ هستی احاطه دارد، احاطه و [[تدبیر]] خلقتِ [[جهان]] و تقدیر و اندازه‌گیری برای هر یک از موجودات. در [[قرآن کریم]] هرجا از این کتاب نام برده شده، برای بیان احاطۀ [[علمی]] [[خداوند]] به اعیان موجودات و حوادث جاری [[جهان]] است، چه موجودات و حوادثی که مشهود ماست و چه آنها که در پردۀ [[غیب]] است و ما از آن بی‌اطلاع هستیم. مراد از [[کتاب مبین]] امری است که نسبتش به موجودات، نسبت برنامۀ عمل است به خود عمل و هر موجودی در این کتاب یک نوع اندازه و تقدیر دارد، الا اینکه خود این کتاب موجودی است که قبل از هر موجودی و در حین وجود یافتن و بعد از فنای آن، وجود داشته و خواهد داشت و موجودی است که مشتمل است بر [[علم]] [[خدای تعالی]] به اشیاء، همان علمی که [[فراموشی]] و گم کردن حساب، در آن راه ندارد. از این جهت مراد از کتاب مبین، مرتبۀ [[واقعی]] اشیاء و تحقق [[خارجی]] آنهاست که قابل [[پذیرفتن]] هیچ‌گونه تغییری نیست. خلاصه اینکه این کتاب، [[کتابی]] است که جمیع موجوداتی را که در [[عالم]] صنع و ایجاد واقع شده‌اند، برشمرده و آنچه را که بوده و هست و خواهد بود، احصاء کرده است، بدون اینکه کوچکترین موجودی را از قلم انداخته باشد.<ref>طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان، ج ۷، ص۱۷۹ ـ ۱۸۲.</ref> و از آن جهت به [[لوح محفوظ]] "[[امام مبین]]" گفته می‌شود،؛ چراکه در [[رستاخیز]] پیشوای مأموران و معیار سنجشِ ارزشِ [[اعمال]] انسان‌هاست<ref>ر.ک: [[علی نمازی شاهرودی|نمازی شاهرودی، علی]]، [[علم غیب ۲ (کتاب)|علم غیب]]، ص۳۴؛ [[محمد علی رضایی اصفهانی|رضایی اصفهانی، محمد علی]]، [[تفسیر قرآن مهر (کتاب)|تفسیر قرآن مهر]]، ج ۱۵، ص۲۳۰ و ج ۱۷، ص۱۵۶ ـ ۱۵۷؛ [[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[وحی نبوی (کتاب)|وحی نبوی]]، ص۲۰۷ ـ ۲۰۸؛ [[سید حبیب بخارایی‌زاده|بخارایی‌زاده، سید حبیب]]، [[علم غیب امامان از نگاه عقل کتاب و سنت (پایان‌نامه)|علم غیب امامان از نگاه عقل کتاب و سنت]]، ص۱۳۱ و ۱۳۲؛ [[محمد اسدی گرمارودی|اسدی گرمارودی، محمد]]، [[علم برگزیدگان در نقل و عقل و عرفان (کتاب)|علم برگزیدگان در نقل و عقل و عرفان]]، وبگاه خطابۀ غدیر؛ [[عسکری امام‌خان|امام‌خان، عسکری]]، [[منشأ و قلمرو علم امام (پایان‌نامه)|منشأ و قلمرو علم امام]]؛ [[مجید معارف|معارف، مجید]] و دیگر نویسندگان، [[نقد شبهه تعارض آیات علم غیب در قرآن (مقاله)|نقد شبهه تعارض آیات علم غیب در قرآن]]؛ [[زهرةالسادات میرترابی حسینی|میرترابی حسینی، زهرةالسادات]]، [[علم لدنی در قرآن و حدیث (پایان‌نامه)|علم لدنی در قرآن و حدیث]]، ص۷۷.</ref>.
از [[قرآن کریم]] به دست می‌آید همۀ وقایع [[عالم]] [[طبیعت]] در کتاب مبین [[ثبت]] و ضبط شده است: {{متن قرآن|وَلَا حَبَّةٍ فِي ظُلُمَاتِ الْأَرْضِ وَلَا رَطْبٍ وَلَا يَابِسٍ إِلَّا فِي كِتَابٍ مُبِينٍ}}<ref>«و هیچ دانه‌ای در تاریکی‌های زمین و هیچ تر و خشکی نیست جز آنکه در کتابی روشن آمده است» سوره انعام، آیه ۵۹.</ref>، {{متن قرآن|وَمَا يَعْزُبُ عَنْ رَبِّكَ مِنْ مِثْقَالِ ذَرَّةٍ فِي الْأَرْضِ وَلَا فِي السَّمَاءِ وَلَا أَصْغَرَ مِنْ ذَلِكَ وَلَا أَكْبَرَ إِلَّا فِي كِتَابٍ مُبِينٍ}}<ref>«ما بر شما گواهیم و همسنگ ذرّه‌ای در زمین یا در آسمان، از پروردگارت پنهان نمی‌ماند و هیچ چیز کوچک‌تر و یا بزرگ‌تر از آن نیست مگر که در کتابی روشنگر آمده است» سوره یونس، آیه ۶۱.</ref>. مقصود از "امام مبین" و "کتاب مبین" همان "[[لوح محفوظ]]" یا "[[علم الهی]]" است که همه چیز، از جمله [[اعمال انسان‌ها]] و حوادث در آن احصا و ثبت شده است؛ اعم از شیء مادی یا مجرد، شیء موجود در [[زمان]] حال یا گذشته و [[آینده]] و...، این چنین [[علمی]] در "إِمَامٍ مُبِینٍ" وجود دارد. روشن است مقصود از احصا و ضبط کردن همه چیز در امام مبین، ضبط عین موجودات و اشیای عالم نیست؛ بلکه مراد [[دانا]] ساختن امام مبین به همه چیز و نهادن اطلاعات همۀ امور نزد اوست. امام مبین [[آگاه]] به همه چیز بوده و تمام اطلاعات در نزد اوست. به عبارتی دیگر علم الهی همچون [[کتابی]] بزرگ بر همۀ هستی احاطه دارد، احاطه و [[تدبیر]] خلقتِ [[جهان]] و تقدیر و اندازه‌گیری برای هر یک از موجودات. در [[قرآن کریم]] هرجا از این کتاب نام برده شده، برای بیان احاطۀ [[علمی]] [[خداوند]] به اعیان موجودات و حوادث جاری [[جهان]] است، چه موجودات و حوادثی که مشهود ماست و چه آنها که در پردۀ [[غیب]] است و ما از آن بی‌اطلاع هستیم. مراد از [[کتاب مبین]] امری است که نسبتش به موجودات، نسبت برنامۀ عمل است به خود عمل و هر موجودی در این کتاب یک نوع اندازه و تقدیر دارد، الا اینکه خود این کتاب موجودی است که قبل از هر موجودی و در حین وجود یافتن و بعد از فنای آن، وجود داشته و خواهد داشت و موجودی است که مشتمل است بر [[علم]] [[خدای تعالی]] به اشیاء، همان علمی که [[فراموشی]] و گم کردن حساب، در آن راه ندارد. از این جهت مراد از کتاب مبین، مرتبۀ [[واقعی]] اشیاء و تحقق [[خارجی]] آنهاست که قابل [[پذیرفتن]] هیچ‌گونه تغییری نیست. خلاصه اینکه این کتاب، [[کتابی]] است که جمیع موجوداتی را که در [[عالم]] صنع و ایجاد واقع شده‌اند، برشمرده و آنچه را که بوده و هست و خواهد بود، احصاء کرده است، بدون اینکه کوچکترین موجودی را از قلم انداخته باشد.<ref>طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان، ج ۷، ص۱۷۹ ـ ۱۸۲.</ref> و از آن جهت به [[لوح محفوظ]] "[[امام مبین]]" گفته می‌شود،؛ چراکه در [[رستاخیز]] پیشوای مأموران و معیار سنجشِ ارزشِ [[اعمال]] انسان‌هاست<ref>ر.ک: [[علی نمازی شاهرودی|نمازی شاهرودی، علی]]، [[علم غیب ۲ (کتاب)|علم غیب]]، ص۳۴؛ [[محمد علی رضایی اصفهانی|رضایی اصفهانی، محمد علی]]، [[تفسیر قرآن مهر (کتاب)|تفسیر قرآن مهر]]، ج ۱۵، ص۲۳۰ و ج ۱۷، ص۱۵۶ ـ ۱۵۷؛ [[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[وحی نبوی (کتاب)|وحی نبوی]]، ص۲۰۷ ـ ۲۰۸؛ [[سید حبیب بخارایی‌زاده|بخارایی‌زاده، سید حبیب]]، [[علم غیب امامان از نگاه عقل کتاب و سنت (پایان‌نامه)|علم غیب امامان از نگاه عقل کتاب و سنت]]، ص۱۳۱ و ۱۳۲؛ [[محمد اسدی گرمارودی|اسدی گرمارودی، محمد]]، [[علم برگزیدگان در نقل و عقل و عرفان (کتاب)|علم برگزیدگان در نقل و عقل و عرفان]]، وبگاه خطابۀ غدیر؛ [[عسکری امام‌خان|امام‌خان، عسکری]]، [[منشأ و قلمرو علم امام (پایان‌نامه)|منشأ و قلمرو علم امام]]؛ [[مجید معارف|معارف، مجید]] و دیگر نویسندگان، [[نقد شبهه تعارض آیات علم غیب در قرآن (مقاله)|نقد شبهه تعارض آیات علم غیب در قرآن]]؛ [[زهرةالسادات میرترابی حسینی|میرترابی حسینی، زهرةالسادات]]، [[علم لدنی در قرآن و حدیث (پایان‌نامه)|علم لدنی در قرآن و حدیث]]، ص۷۷.</ref>.


واژۀ "[[امام مبین]]" در یک [[آیه]]: {{متن قرآن|إِنَّا نَحْنُ نُحْيِي الْمَوْتَى وَنَكْتُبُ مَا قَدَّمُوا وَآثَارَهُمْ وَكُلَّ شَيْءٍ أَحْصَيْنَاهُ فِي إِمَامٍ مُبِينٍ}}<ref>«ما خود، مردگان را زنده می‌گردانیم و هر چه را پیش فرستاده‌اند و آنچه را از آنان بر جای مانده است می‌نگاریم و هر چیزی را در نوشته‌ای روشن  بر شمرده‌ایم» سوره یس، آیه ۱۲.</ref> به [[کار]] رفته است و واژۀ "[[کتاب مبین]]" در [[دوازده]] آیه، مانند: {{متن قرآن|وَعِنْدَهُ مَفَاتِحُ الْغَيْبِ لَا يَعْلَمُهَا إِلَّا هُوَ وَيَعْلَمُ مَا فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَمَا تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ إِلَّا يَعْلَمُهَا وَلَا حَبَّةٍ فِي ظُلُمَاتِ الْأَرْضِ وَلَا رَطْبٍ وَلَا يَابِسٍ إِلَّا فِي كِتَابٍ مُبِينٍ}}<ref>«و کلیدهای (چیزهای) نهان نزد اوست؛ (هیچ کس) جز او آنها را نمی‌داند؛ و او آنچه را در خشکی و دریاست می‌داند و هیچ برگی فرو نمی‌افتد مگر که او آن را می‌داند و هیچ دانه‌ای در تاریکی‌های زمین و هیچ تر و خشکی نیست جز آنکه در کتابی روشن آمده است» سوره انعام، آیه ۵۹.</ref>، {{متن قرآن|وَمَا مِنْ دَابَّةٍ فِي الْأَرْضِ إِلَّا عَلَى اللَّهِ رِزْقُهَا وَيَعْلَمُ مُسْتَقَرَّهَا وَمُسْتَوْدَعَهَا كُلٌّ فِي كِتَابٍ مُبِينٍ}}<ref>«و هیچ جنبنده‌ای در زمین نیست مگر که روزی‌اش بر خداوند است و (خداوند) آرامشگاه  و ودیعه‌گاه  او را می‌داند؛ (این) همه در کتابی روشن (آمده) است» سوره هود، آیه ۶.</ref> و...<ref>مانند: سورۀ مائده، آیۀ ۱۵؛ سورۀ یونس، آیۀ ۶۱؛ سورۀ نمل، آیۀ ۱ و ۷۵؛ سورۀ سبأ، آیۀ ۳ و....</ref>.
واژۀ "[[امام مبین]]" در یک [[آیه]]: {{متن قرآن|إِنَّا نَحْنُ نُحْيِي الْمَوْتَى وَنَكْتُبُ مَا قَدَّمُوا وَآثَارَهُمْ وَكُلَّ شَيْءٍ أَحْصَيْنَاهُ فِي إِمَامٍ مُبِينٍ}}<ref>«ما خود، مردگان را زنده می‌گردانیم و هر چه را پیش فرستاده‌اند و آنچه را از آنان بر جای مانده است می‌نگاریم و هر چیزی را در نوشته‌ای روشن  بر شمرده‌ایم» سوره یس، آیه ۱۲.</ref> به [[کار]] رفته است و واژۀ "[[کتاب مبین]]" در [[دوازده]] آیه، مانند: {{متن قرآن|وَعِنْدَهُ مَفَاتِحُ الْغَيْبِ لَا يَعْلَمُهَا إِلَّا هُوَ وَيَعْلَمُ مَا فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَمَا تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ إِلَّا يَعْلَمُهَا وَلَا حَبَّةٍ فِي ظُلُمَاتِ الْأَرْضِ وَلَا رَطْبٍ وَلَا يَابِسٍ إِلَّا فِي كِتَابٍ مُبِينٍ}}<ref>«و کلیدهای (چیزهای) نهان نزد اوست؛ (هیچ کس) جز او آنها را نمی‌داند؛ و او آنچه را در خشکی و دریاست می‌داند و هیچ برگی فرو نمی‌افتد مگر که او آن را می‌داند و هیچ دانه‌ای در تاریکی‌های زمین و هیچ تر و خشکی نیست جز آنکه در کتابی روشن آمده است» سوره انعام، آیه ۵۹.</ref>، {{متن قرآن|وَمَا مِنْ دَابَّةٍ فِي الْأَرْضِ إِلَّا عَلَى اللَّهِ رِزْقُهَا وَيَعْلَمُ مُسْتَقَرَّهَا وَمُسْتَوْدَعَهَا كُلٌّ فِي كِتَابٍ مُبِينٍ}}<ref>«و هیچ جنبنده‌ای در زمین نیست مگر که روزی‌اش بر خداوند است و (خداوند) آرامشگاه  و ودیعه‌گاه  او را می‌داند؛ (این) همه در کتابی روشن (آمده) است» سوره هود، آیه ۶.</ref> و...<ref>مانند: سورۀ مائده، آیۀ ۱۵؛ سورۀ یونس، آیۀ ۶۱؛ سورۀ نمل، آیۀ ۱ و ۷۵؛ سورۀ سبأ، آیۀ ۳ و....</ref>.
۲۱۷٬۴۹۱

ویرایش