گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی (کتاب)

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.

گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی
زبان	فارسی
نویسنده	سید امین موسوی
موضوع	علم غیب
مذهب	[[شیعه]][[رده:کتاب شیعه]]
ناشر	[[:رده:انتشارات انتشارات مهر امیرالمؤمنین (ع)|انتشارات انتشارات مهر امیرالمؤمنین (ع)]][[رده:انتشارات انتشارات مهر امیرالمؤمنین (ع)]]
سال نشر	۱۳۹۵ ش
شابک	۹۷۸۹۶۴۱۵۹۲۵۱۸‬‬

گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی، کتابی است که با زبان فارسی به بررسی گستره و محدوده علم غیب می‌پردازد. این کتاب اثر سید امین موسوی است و انتشارات مهر امیرالمؤمنین (ع) انتشار آن را به عهده داشته است.

دربارهٔ کتاب

در معرفی این کتاب آمده است: «نویسنده در این كتاب به گستره و محدوده علم غیب می پردازد و آن را مختص به خدا نمی‌داند؛ بلکه گستره آن را به انبیا و اولیا به اذن الهی می‌داند. كتاب در دو بخش تبیین شده است. بخش اول، کلیات را شامل می‌شود که در ابتدا به تعریف علم و اقسام آن و سپس به تعریف غیب و اقسام غیب پرداخته است و دیدگاه‌هایی از فلاسفه را در این باره بیان میکند. بخش دوم، علم غیب را از دیدگاه آیین یهود و مسیحیت توضیح می‌دهد و آنگاه به طور مفصل بر علم غیب خدا، انبیا و اولیا از دیدگاه اسلامی با تکیه بر دلایل آیات، روایات و عقلی پرداخته است».

فهرست کتاب

پیشگفتار

درآمدی بر تحقیق

• موضوع تحقیق؛
• اهمیت و ضرورت تحقیق؛
• اهداف تحقیق؛
• پیشینه تحقیق.

بخش اول: کلیات

فصل اول: مفهوم‌شناسی

• علم:
• علم در لغت؛
• علم در اصطلاح؛
• اقسام علم:
• الف) علم حضوری؛
• ب) علم حصولی؛
• ج) تفاوت‌های علم حصولی و علم حضوری؛
• د) حضوری بودن علم واجب تعالی؛
• ه) علم حضوری انبیا و اولیای الهی؛
• و) تفاوت علم حضوری الهی با علم حضوری انبیا و اولیای الهی؛
• غیب:
• تعریف غیب؛
• اقسام غیب؛
• الف)غیب مطلق؛
• ب) غیب نسبی؛
• غیب در اصطلاح قرآن و سنت؛
• الف) امور فراتر از حس بشر؛
• ب) غیر مخصوص و مبذول؛
• ج) راز نهایی
• علم غیب:
• تعریف علم غیب؛
• اقسام علم غیب؛
• تفاوت علم غیب با علم شهادت؛
• فرق علم غیب با پیش‌بینی؛
• فرق علم غیب با فراست؛
• گستره علم غیب.

فصل دوم: امکان اطلاع انسان از غیب

۱: نظر فلوتین (۲۰۴-۲۷۰م)؛

۲: دیدگاه شیخ‌الرئیس ابو علی سینا(۳۷۰-۴۲۸ق)؛

۳: نظر سهرودی(۵۴۹-۵۸۷ق)؛

۴: دیدگاه صدرالمتألهین(۹۸۰-۱۰۴۵ق)؛

۵: دلایل امکان اطلاع انسان از غیب؛

۶: شواهد دست‌یابی انسان به غیب:

۶-۱. ارتباط با ارواح و احضار آنها؛

۶-۲. تله پاتی؛

۶-۳. هیپنوتیسم؛

۶-۴. راز بینی؛

۶-۵. راز شنوی؛

۶-۶. الهام؛

• تنیجه‌گیری.

بخش دوم: گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی

فصل اول: گستره علم غیب از دیدگاه آیین یهود

• علم غیب خدا در آیین یهود؛

۱-۱. دلیل علمای یهود بر عدم غیب مطلق خداوند؛

۱-۲. علم غیب انبیا در آیین یهود:

• الف) پیش‌گویی احیا، اصلاح؛
• ب) پیش‌گویی به آمدن پیامبر اکرم (ص)؛
• ج) انتظار مسیحا؛

۱-۳. علم غیب اولیا در آیین یهود؛

۱-۴. عوامل آگاهی اولیا از امور غیبی اولیا در آیین یهود:

• الف) ظهور فرشته؛
• ب) صدای فرشته؛
• نتیجه‌گیری.

فصل دوم: گستره علم غیب از دیدگاه آیین مسیحیت

۱. علم غیب خداوند در آیین مسیحیت:

• دلیل علمای مسیح بر غیب خداوند؛

۲. علم غیب انبیا در آیین مسیحیت؛

۳. پیش‌گویی‌های حضرت مسیح (ع):

۱-۱. پیش‌گویی‌های مربوط به مرگ حضرت مسیح؛

۱-۲. پیش‌گویی‌های مربوط به رستاخیز مسیح از مردگان؛

۳-۳. پیش‌گویی درباره صعود مسیح به آسمان؛

۳-۴. پیش‌گویی درباره بازگشت ثانوی مسیح؛

۳-۵. پیش‌گویی در نابودی و انهدام اورشلیم؛

۳-۶. پیش‌گویی درباره پیامبر اکرم (ص)؛

• علم غیب اولیا و حوارییون در آیین مسیحیت؛
• عوامل نولد تازه:
• الف) ظهور فرشته؛
• ب) روح القدس؛
• نتیجه‌گیری.

فصل سوم: گستره علم غیب از دیدگاه آیین اسلام

• دیدگاه نخست: اختصاص علم غیب برای خداوند؛
• ادله قائلین به اختصاص علم غیب برای خداوند؛
• الف) آیات:
• دسته اول: آیات انحصار علم غیب به خدا؛
• نقد و بررسی آیات دسته اول؛
• دسته دوم: آیات نفی علم غیب از دیگران؛
• نقد و بررسی آیات دسته دوم؛
• دسته سوم: آیات نفی علم غیب از پیامبران؛
• نقد و بررسی آیات دسته سوم؛
• دسته چهارم: آیات داله بر عدم اطلاع پیامبران از حوادث و اتفاقات پیش آمده؛
• نقد و بررسی آیات دسته چهارم؛
• نتیجه‌گیری؛
• ب) روایات:
• گروه اول: روایات داله بر اختصاص علم غیب به خداوند؛
• گروه دوم: روایات نافی علم غیب از پیامبر اکرم (ص)؛
• نقد وبررسی روایات؛
• ج) دلیل عقلی:
• نقد و بررسی دلیل عقلی.

دیدگاه دوم: آگاهی پیامبران از غیب به وسیله وحی

• دلیل دیدگاه دوم؛
• الف) آیات؛
• ب) روایات؛
• نقد و بررسی ادله دیدگاه دوم؛
• دیدگاه سوم: آگاهی انبیا و اولیا از غیب؛
• مقام نخست: امکان اتصاف انبیا و اولیا به غیب ثبوتا؛
• دیدگاه غزالی (۴۵۰-۵۰۵)؛
• نظر فخر رازی (۵۴۴-۶۰۶)؛
• دیدگاه ابن ابی الحدید (۵۸۶-۶۵۶)؛
• نظر امام نووی (۶۳۱-۶۷۶)؛
• نظر قرافی (م ۶۸۴)؛
• دیدگاه ابن تیمیه (۶۶۱-۷۲۸)؛
• دیدگاه ابن حجاج (م ۷۳۷)؛
• گفتار ابن خلدون (۷۳۲-۸۰۸)؛
• دیدگاه ابن هجر هیتمی (۹۰۹-۹۷۴)؛
• نظر آلوسی (۱۲۷۳-۱۳۴۲)؛
• گفتار رشید رضا (۱۲۸۲-۱۳۵۴)؛
• ادله دیدگاه سوم بر امکان اتصاف انبیا و اولیا به غیب ثبوتا؛
• علم غیب حضرت آدم (ع)؛
• علم غیب حضرت یعقوب (ع)؛
• علم غیب حضرت یوسف (ع)؛
• علم غیب حضرت سلیمان (ع)؛
• آگاهی حضرت عیسی (ع) از غیب؛
• علم غیب پیامبر اکرم (ص)؛
• روایات داله بر علم غیب انبیا و اولیا؛
• الف) علم غیب پیامبر اکرم (ص)؛

۱: اخبار پیامبر اکرم (ص) از تعداد امامان و اسامی آن‌ها؛

۲: اخبار پیامبر اکرم (ص) از موضع و محل قتل مشرکین در جنگ بدر؛

۳: خبر دادن پیامبر اکرم (ص) از کشته شدن امیه ین خلف به دست مسلمین؛

۴: اخبار پیامبر اکرم (ص) بعد از جنگ احزاب به عدم توانایی پیکار قریش و هم‌پیمانانش با مسلمانان؛

۵: به فتح بعد از مراجعت از حدیبیه؛

۶: خبر دادن پیامبر اکرم (ص) از مرگ منافق در مدینه موقع بازگشت از جمگ تبوک؛

۷: خبر دادن پیامبر اکرم (ص) از مرگ نجاشی و خواندن نماز میت بر او از راه دور؛

۸: خبر دادن پیامبر اکرم (ص) از چگونگی درگذشت ابوذر؛

۹: خبر دادن پیامبر اکرم (ص) به عمار از شهادتش به دست گروه ستمگر؛

۱۰: خبر دادن پیامبر اکرم (ص) به عایشه از نبرد با امیرالمؤمنین (ع)؛

۱۱: خبر دادن پیامبر اکرم (ص) از نبرد علی (ع) با سه گروه؛

۱۲: خبر دادن پیامبر اکرم (ص) از سرنوشت ذو الخویصره از سران خوارج؛

۱۳: گزارش رسول خدا (ص) از شهادت حضرت امیر (ع)؛

۱۴: اخبار نبی (ص) به اصحاب خوداز ((ما کان و ما هو کائن))؛

۱۵: اخبار واقع شدن فتنه بین مسلمین؛

۱۶: خبر دادن رسول خدا (ص) از اتفاقات قبل از قیامت؛

۱۷: خبر دادن رسول خدا (ص) از رهبران فتنه تا انقضای دنیا؛

• روایات داله بر علم غیب اولیا در منابع حدیثی و تاریخی شیعه و سنی؛
• علم غیب امیر مؤمنان علی (ع) در منابع شیعه و سنی؛
• صورت اول: اثبات علم غیب حضرت علی (ع) به صورت کلی:
• روایت اول: حدیث مدینه؛
• روایت دوم: حدیث سلونی؛
• روایات سوم: اعطای علم؛
• روایت چهارم: آگاه به علوم پیغمبر (ص)؛
• صورت دوم: بر خبر دادن حضرت علی (ع) از وقایع آینده؛
• دلیل عقلی بر علم غیب انبیا و اولیا؛
• مقام دوم: گستره علم غیب انبیا و اولیا؛
• گستره علم غیب انبیا از نظر مشهور علمای اهل سنت؛
• گستره علم غیب انبیا و ائمه (ع)::
• نظر اول: تردید در حدود علم غیب پیامبران و ائمه (ع)؛
• نظر دوم: محدود بودن علم غیب انبیا و ائمه (ع)؛
• ادله دیدگاه محدود بودن آگاهی از غیب پیامبران و ائمه (ع)؛
• الف) آیات و روایات دال بر اختصاص بعض علوم به خداوند؛
• ب) روایات تفاضل انبیا و ائمه (ع)؛
• ج) احادیث اخفای بعض علوم از خلق:
• مناقشه در ادله قائلین به محدود بودن آگاهی؛
• دلیل نظر سوم؛
• نقد و بررسی دلیل دیدگاه سوم؛
• نظر چهارم: آگاهی از غیب به خواست انبیا و ائمه (ع)؛
• ادله دیدگاه چهارم؛
• مناقشه در ادله نقلی؛
• دلیل عقلی و نقد و بررسی آن؛
• نظر پنجم: آگاهی باالفعل از غیب پیامبران و ائمه (ع)؛
• دیدگاه نوبختی و پیروان او؛
• ادله‌ی آگاهی باالفعل از غیب؛
• ب) روایات؛
• ج) ادله عقلی؛
• شبهات در محدوده، علم فعلی انبیا و ائمه معصومین (ع)؛
• شبهه اول: منافات داشتن گستره علم غیب باالفعل رهبران الهی با شیوه‌های عملی آنها؛
• شبهه دوم: عدم سازگار نبودن گستره علم غیب باالفعل رهبران الهی با استقبال از مرگ؛
• پاسخ به شبهات؛
• نتیجه‌گیری؛
• منابع و مأخذ.

دربارهٔ پدیدآورنده

سید امین موسوی

حجت الاسلام و المسلمین سید امین موسوی (متولد ، ارسباران)، تحصیلات حوزوی خود را در محضر اساتیدی همچون حضرات آیات: جواد تبریزی، حسین وحید خراسانی و ناصر مکارم شیرازی پیگیری کرد. معاونت پژوهش مدرسه امام رضا(ع) (حوزه علمیه) از جمله فعالیت‌های وی است.

او علاوه بر تدریس دروس حوزوی تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر درآورده است. «گستره علم غیب از دیدگاه عهدین و قرآن» و «قلمرو علم غیب» برخی از این آثار است.

آثار وابسته

• گستره علم غیب از دیدگاه عهدین و قرآن (مقاله)

پیوند به بیرون

• وبگاه سازمان اسناد و كتابخانه ملی ایران
• وبگاه شبکه جامع کتاب گیسوم
• وبگاه خانه کتاب