کشف و شهود در حدیث: تفاوت میان نسخه‌ها

(صفحه‌ای تازه حاوی «{{سیره معصوم}} <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''کشف و شهود''' است. "'''کشف و شهود'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div> <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">کشف و...» ایجاد کرد)
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی
 
خط ۳: خط ۳:
<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[کشف و شهود در قرآن]] - [[کشف و شهود در حدیث]] - [[کشف و شهود در کلام اسلامی]] - [[کشف و شهود در فلسفه اسلامی]] - [[کشف و شهود در عرفان اسلامی]]</div>
<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[کشف و شهود در قرآن]] - [[کشف و شهود در حدیث]] - [[کشف و شهود در کلام اسلامی]] - [[کشف و شهود در فلسفه اسلامی]] - [[کشف و شهود در عرفان اسلامی]]</div>


==[[روایات پیامبر]] [[اکرم]]{{صل}} و اميرالمؤمنين{{ع}}==
==[[روایات پیامبر اکرم]]{{صل}} و [[اميرالمؤمنين]]{{ع}}==
روایاتی که [[ائمه]]{{عم}} را مصداق «متوسمين» در [[آیه شریفه]] {{متن قرآن|إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ}}<ref>«همانا در این (داستان) برای نشانه‌شناسان نشانه‌هاست» سوره حجر، آیه ۷۵.</ref>. معرفی می‌کنند، از شواهدی هستند که بر [[شهود]] ائمه{{عم}} تصریح دارند. «توسم»، به معنای [[فراست]] و [[زیرکی]] است<ref>ر.ک: حسین بن محمد راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، تحقیق صفوان عدنان داوودی، ص۸۷۱؛ فخر الدین بن محمد طریحی، مجمع البحرین، ج۶، ص۱۸۳، در روایتی از آن حضرت، فراست به توسم تطبيق شده است: {{متن حدیث|اتَّقُوا فِرَاسَةَ الْمُؤْمِنِ فَإِنَّهُ يَنْظُرُ بِنُورِ اللَّهِ ثُمَّ تَلَا: {{متن قرآن|إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ}}}} (محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۵۴۱). سند این روایت، صحیح است.</ref>؛ اما در [[روایات]]، ضمن معرفی [[اهل بیت]]{{ع}} به متوسمين، شهود [[ایمان]]، [[نفاق]] یا [[کفر]] افراد، مصداقی از توسم آنان دانسته شده. در روایتی از اميرالمؤمنین{{ع}} نقل شده است که [[پیامبر اکرم]]{{صل}} از متوسمان بود و پس از ایشان، خود آن [[حضرت]] و [[امامان]] پس از او، مصداق «المتوسمين» در آیه شریفه یاد شده‌اند. در این [[روایت]] آمده است که آن حضرت، [[شناخت]] ایمان یا کفر و خوبی یا [[بدی]] افراد را از مواردی دانستند که در چهره افراد می‌بینند<ref>ر.ک: محمد بن حسن صفار، بصائر الدرجات، ص۳۵۴-۳۵۵ و ۳۵۷. در این صفحات، چهار روایت از آن حضرت این محتوا را تأیید می‌کنند.</ref>. ظاهر تعابیر این روایات این است که ائمه{{عم}} از طریق [[مشاهده]] [[حقایق پنهان]]، به ایمان یا کفر افراد [[آگاه]] می‌شوند؛ نه از طریق آزمودن و [[استنباط]] از حالات و [[رفتار]] آنها.
روایاتی که [[ائمه]]{{عم}} را مصداق «[[متوسمين]]» در [[آیه شریفه]] {{متن قرآن|إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ}}<ref>«همانا در این (داستان) برای نشانه‌شناسان نشانه‌هاست» سوره حجر، آیه ۷۵.</ref>. معرفی می‌کنند، از شواهدی هستند که بر [[شهود]] ائمه{{عم}} تصریح دارند. «توسم»، به معنای [[فراست]] و [[زیرکی]] است<ref>ر.ک: حسین بن محمد راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، تحقیق صفوان عدنان داوودی، ص۸۷۱؛ فخر الدین بن محمد طریحی، مجمع البحرین، ج۶، ص۱۸۳، در روایتی از آن حضرت، فراست به توسم تطبيق شده است: {{متن حدیث|اتَّقُوا فِرَاسَةَ الْمُؤْمِنِ فَإِنَّهُ يَنْظُرُ بِنُورِ اللَّهِ ثُمَّ تَلَا: {{متن قرآن|إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ}}}} (محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۵۴۱). سند این روایت، صحیح است.</ref>؛ اما در [[روایات]]، ضمن معرفی [[اهل بیت]]{{ع}} به متوسمين، شهود [[ایمان]]، [[نفاق]] یا [[کفر]] افراد، مصداقی از توسم آنان دانسته شده. در روایتی از اميرالمؤمنین{{ع}} نقل شده است که [[پیامبر اکرم]]{{صل}} از متوسمان بود و پس از ایشان، خود آن [[حضرت]] و [[امامان]] پس از او، مصداق «المتوسمين» در آیه شریفه یاد شده‌اند. در این [[روایت]] آمده است که آن حضرت، [[شناخت]] ایمان یا کفر و خوبی یا [[بدی]] افراد را از مواردی دانستند که در چهره افراد می‌بینند<ref>ر.ک: محمد بن حسن صفار، بصائر الدرجات، ص۳۵۴-۳۵۵ و ۳۵۷. در این صفحات، چهار روایت از آن حضرت این محتوا را تأیید می‌کنند.</ref>. ظاهر تعابیر این روایات این است که ائمه{{عم}} از طریق [[مشاهده]] [[حقایق پنهان]]، به ایمان یا کفر افراد [[آگاه]] می‌شوند؛ نه از طریق آزمودن و [[استنباط]] از حالات و [[رفتار]] آنها.


در برخی روایات، چنين [[شهودی]] روشن‌تر گزارش شده است. در یکی از این نقل‌ها آمده است روزی [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} بیان کردند که ایشان [[دوستان]] و [[دشمنان]] خود را می‌شناسند. فردی برخاست و ادعا کرد که آن حضرت را در پیدا و پنهان [[دوست]] می‌دارد. [[امام]]{{ع}} فرمود: [[دروغ]] می‌گویی! به [[خدا]] نام تو در میان نام‌های (شیعیانم) نیست و چهره تو در میان چهره‌های (آنان) نیست و [[سرشت]] تو از غیر آن سرشت است. آن مرد نشست. مرد دیگری برخاست و عرض کرد: أي امير [[مؤمنان]]! من [[خدا]] را با [[ولایت]] شما می‌پرستم و شما را در پنهان همان گونه [[دوست]] می‌دارم که در پیدا دوست می‌دارم. [[امام]]{{ع}} فرمود: راست می‌گویی! سرشت تو از آن سرشت ([[شیعیان]]) است. بر ولایت ما از تو [[میثاق]] گرفته شده و [[روح]] تو از [[ارواح مؤمنان]] است<ref>ر.ک: محمد بن حسن صفار، بصائر الدرجات، ص۳۹۰؛ محمدبن محمد مفید، الاختصاص، ص۳۱۰. سند این روایت، صحيح است.</ref>. ظاهر تعابیر این [[روایت]] نشان می‌دهد که ایشان در همان لحظه، روح و سرشت آن افراد را می‌دیدند.<ref>[[سید علی هاشمی (زاده ۱۳۵۲)|هاشمی، سید علی]]، [[ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی (کتاب)|ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی]]، ص ۲۷۰.</ref>
در برخی روایات، چنين [[شهودی]] روشن‌تر گزارش شده است. در یکی از این نقل‌ها آمده است روزی [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} بیان کردند که ایشان [[دوستان]] و [[دشمنان]] خود را می‌شناسند. فردی برخاست و ادعا کرد که آن حضرت را در پیدا و پنهان [[دوست]] می‌دارد. [[امام]]{{ع}} فرمود: [[دروغ]] می‌گویی! به [[خدا]] نام تو در میان نام‌های (شیعیانم) نیست و چهره تو در میان چهره‌های (آنان) نیست و [[سرشت]] تو از غیر آن سرشت است. آن مرد نشست. مرد دیگری برخاست و عرض کرد: أي امير [[مؤمنان]]! من [[خدا]] را با [[ولایت]] شما می‌پرستم و شما را در پنهان همان گونه [[دوست]] می‌دارم که در پیدا دوست می‌دارم. [[امام]]{{ع}} فرمود: راست می‌گویی! سرشت تو از آن سرشت ([[شیعیان]]) است. بر ولایت ما از تو [[میثاق]] گرفته شده و [[روح]] تو از [[ارواح مؤمنان]] است<ref>ر.ک: محمد بن حسن صفار، بصائر الدرجات، ص۳۹۰؛ محمدبن محمد مفید، الاختصاص، ص۳۱۰. سند این روایت، صحيح است.</ref>. ظاهر تعابیر این [[روایت]] نشان می‌دهد که ایشان در همان لحظه، روح و سرشت آن افراد را می‌دیدند.<ref>[[سید علی هاشمی (زاده ۱۳۵۲)|هاشمی، سید علی]]، [[ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی (کتاب)|ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی]]، ص ۲۷۰.</ref>
۲۱۸٬۲۲۷

ویرایش