اسود بن ابی اسود نهدی: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
 
خط ۱: خط ۱:
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[اسود بن ابی اسود نهدی در تاریخ اسلامی]] | پرسش مرتبط  = }}
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[اسود بن ابی اسود نهدی در تاریخ اسلامی]] | پرسش مرتبط  = }}


==مقدمه==
== مقدمه ==
[[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، ج۱، ص۲۲۰.</ref> براساس برداشت [[ابن منده]]، نام و [[نسب]] او را اسود بن ابی اسود آورده است. وی ابتدا به نقل از ابن منده و از طریق او از ابن اسود نهدی از پدرش می‌نویسد: وقتی [[رسول خدا]]{{صل}} به سوی [[غار]] می‌رفت، انگشتش زخم شد و فرمود:
[[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، ج۱، ص۲۲۰.</ref> براساس برداشت [[ابن منده]]، نام و [[نسب]] او را اسود بن ابی اسود آورده است. وی ابتدا به نقل از ابن منده و از طریق او از ابن اسود نهدی از پدرش می‌نویسد: وقتی [[رسول خدا]] {{صل}} به سوی [[غار]] می‌رفت، انگشتش زخم شد و فرمود:
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب|''هَلْ أَنْتِ إِلاَّ إِصْبَعٌ دَمِيتِ''|2=''وَفِي سَبِيلِ اَللَّهِ مَا لَقِيتِ''}}
{{ب|''هَلْ أَنْتِ إِلاَّ إِصْبَعٌ دَمِيتِ''|2=''وَفِي سَبِيلِ اَللَّهِ مَا لَقِيتِ''}}
خط ۸: خط ۸:
سپس گوید: ابن منده، اسود را اسود بن ابی الاسود معرفی کرده و این روش او درباره هر کس است که اسم پدرش را نمی‌داند؛ یعنی با استفاده از نام فرزند، برای [[پدر]] [[کنیه]] می‌سازد، در صورتی که دیگران پیش از او نسبی برایش ذکر نکرده‌اند. [[ابونعیم]]<ref>ابونعیم، ج۱، ص۲۷۴.</ref> گوید: [[سند صحیح]] این گونه است: «[[اسود بن قیس]]، از [[جندب]] [[بجلی]]»، اما [[ابن اثیر]]<ref>ابن اثیر، ج۱، ص۲۲۲.</ref> آن را [[اشتباه]] می‌داند و می‌نویسد: جندب بجلی همراه [[پیامبر]] به غار نرفت و آن [[زمان]] [[مسلمان]] هم نبود، مگر اینکه غار را مربوط به [[هجرت]] ندانیم. به نظر می‌رسد همانگونه که ابونعیم گفته است، [[راوی]] کسی جز اسود بن قیس از [[جندب بن سفیان بجلی]] نیست؛ زیرا در [[منابع روایی]]، این [[حدیث]] تنها از این طریق [[روایت]] شده است. اگر کسی مانند [[بغوی]]<ref>یغوی، ج۱، ص۱۷۸.</ref> نیز آن را ذیل نام و به سند [[ابواسود]] یا ابن اسود می‌آورد، به ابهام در آن اشاره می‌کند و می‌گوید: غیر این حدیث، چنین سندی را ندیده‌ام.
سپس گوید: ابن منده، اسود را اسود بن ابی الاسود معرفی کرده و این روش او درباره هر کس است که اسم پدرش را نمی‌داند؛ یعنی با استفاده از نام فرزند، برای [[پدر]] [[کنیه]] می‌سازد، در صورتی که دیگران پیش از او نسبی برایش ذکر نکرده‌اند. [[ابونعیم]]<ref>ابونعیم، ج۱، ص۲۷۴.</ref> گوید: [[سند صحیح]] این گونه است: «[[اسود بن قیس]]، از [[جندب]] [[بجلی]]»، اما [[ابن اثیر]]<ref>ابن اثیر، ج۱، ص۲۲۲.</ref> آن را [[اشتباه]] می‌داند و می‌نویسد: جندب بجلی همراه [[پیامبر]] به غار نرفت و آن [[زمان]] [[مسلمان]] هم نبود، مگر اینکه غار را مربوط به [[هجرت]] ندانیم. به نظر می‌رسد همانگونه که ابونعیم گفته است، [[راوی]] کسی جز اسود بن قیس از [[جندب بن سفیان بجلی]] نیست؛ زیرا در [[منابع روایی]]، این [[حدیث]] تنها از این طریق [[روایت]] شده است. اگر کسی مانند [[بغوی]]<ref>یغوی، ج۱، ص۱۷۸.</ref> نیز آن را ذیل نام و به سند [[ابواسود]] یا ابن اسود می‌آورد، به ابهام در آن اشاره می‌کند و می‌گوید: غیر این حدیث، چنین سندی را ندیده‌ام.


اما اشکال ابن اثیر که جندب همراه رسول خدا{{صل}} در غار نبود یا اصلاً مسلمان نشده بود، چنین حل می‌شود که در بسیاری از منابع، سخنی از غار نیست، بلکه قراینی وجود دارد که صدمه دیدن انگشت آن [[حضرت]] در [[مدینه]] اتفاق افتاده است. چنان که [[ابن سعد]]<ref>ابن سعد، ج۱، ص۳۶۰.</ref> از اسود بن قیس نقل می‌کند که جندب بن سفیان گفت: شاخه درخت خرمایی انگشت [[رسول الله]]{{صل}} را زخمی کرد و فرمود: «چیزی نیست جز انگشتی خونین، و آنچه برسد در راه خداست». ذکر شاخه [[نخل]] در این [[روایت]]، می‌تواند اشاره به [[مدینه]] باشد. برخی منابع این جریان را مربوط به یکی از [[جنگ‌ها]] دانسته‌اند<ref>برای نمونه ر.ک: بخاری، ج۳، ص۲۰۴.</ref>.
اما اشکال ابن اثیر که جندب همراه رسول خدا {{صل}} در غار نبود یا اصلاً مسلمان نشده بود، چنین حل می‌شود که در بسیاری از منابع، سخنی از غار نیست، بلکه قراینی وجود دارد که صدمه دیدن انگشت آن [[حضرت]] در [[مدینه]] اتفاق افتاده است. چنان که [[ابن سعد]]<ref>ابن سعد، ج۱، ص۳۶۰.</ref> از اسود بن قیس نقل می‌کند که جندب بن سفیان گفت: شاخه درخت خرمایی انگشت [[رسول الله]] {{صل}} را زخمی کرد و فرمود: «چیزی نیست جز انگشتی خونین، و آنچه برسد در راه خداست». ذکر شاخه [[نخل]] در این [[روایت]]، می‌تواند اشاره به [[مدینه]] باشد. برخی منابع این جریان را مربوط به یکی از [[جنگ‌ها]] دانسته‌اند<ref>برای نمونه ر. ک: بخاری، ج۳، ص۲۰۴.</ref>.


[[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، ج۷، ص۱۳.</ref> مدخلی هم به ابواسود نهدی اختصاص داده، می‌نویسد: [[باوردی]] او را از [[صحابه]] دانسته و [[شعر]]{{شعر}}
[[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، ج۷، ص۱۳.</ref> مدخلی هم به ابواسود نهدی اختصاص داده، می‌نویسد: [[باوردی]] او را از [[صحابه]] دانسته و [[شعر]]{{شعر}}
{{ب|''هَلْ أَنْتِ إِلاَّ إِصْبَعٌ دَمِيتِ''|2=''وَفِي سَبِيلِ اَللَّهِ مَا لَقِيتِ''}}
{{ب|''هَلْ أَنْتِ إِلاَّ إِصْبَعٌ دَمِيتِ''|2=''وَفِي سَبِيلِ اَللَّهِ مَا لَقِيتِ''}}
{{پایان شعر}} را از [[رسول خدا]]{{صل}} نقل کرده است. ابن حجر اضافه می‌کند که این سند درست نیست. چنان که [[ابن عبدالبر]]<ref>ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۶۰.</ref> ذیل عنوان [[ابواسود بهزی]]، همان مطالب را آورده و از اسود بن ابی اسود نامی نمی‌برد. دیگر صحابه‌نگاران مدخلی به ابو اسود اختصاص نداده‌اند.
{{پایان شعر}} را از [[رسول خدا]] {{صل}} نقل کرده است. ابن حجر اضافه می‌کند که این سند درست نیست. چنان که [[ابن عبدالبر]]<ref>ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۶۰.</ref> ذیل عنوان [[ابواسود بهزی]]، همان مطالب را آورده و از اسود بن ابی اسود نامی نمی‌برد. دیگر صحابه‌نگاران مدخلی به ابو اسود اختصاص نداده‌اند.


نکات دیگری که در این باره قابل توجه است اینکه:  
نکات دیگری که در این باره قابل توجه است اینکه:  
#در برخی گزارش‌ها این شعر مربوط به رسول خدا{{صل}} دانسته نشده است؛ به ویژه که اصل تکلم آن [[حضرت]] به [[کلام]] منظوم با تردید روبه روست. [[جصاص]]<ref>جصاص، ج۳، ص۴۹۳.</ref> می‌نویسد: روایت صحیحی که نشان دهد آن حضرت شعری خوانده باشد در دست نیست. وی سپس به شعر یاد شده اشاره می‌کند و می‌گوید: گوینده آن یکی از صحابه است. [[ابن عساکر]]<ref>ابن عساکر، ج۲۸، ص۱۲۶.</ref> این جمله را رجزی از [[عبدالله بن رواحه]] در [[جنگ موته]]، و [[ابن عاصم]]<ref>ابن عاصم، ص۹۵.</ref> آن را مربوط به [[ابوبکر]] در [[غار]]، و [[عبدالرزاق صنعانی]]<ref>صنعانی، ج۲، ص۴۴۷.</ref> آن را مربوط به [[ولید بن مغیره]] می‌دانند.
# در برخی گزارش‌ها این شعر مربوط به رسول خدا {{صل}} دانسته نشده است؛ به ویژه که اصل تکلم آن [[حضرت]] به [[کلام]] منظوم با تردید روبه روست. [[جصاص]]<ref>جصاص، ج۳، ص۴۹۳.</ref> می‌نویسد: روایت صحیحی که نشان دهد آن حضرت شعری خوانده باشد در دست نیست. وی سپس به شعر یاد شده اشاره می‌کند و می‌گوید: گوینده آن یکی از صحابه است. [[ابن عساکر]]<ref>ابن عساکر، ج۲۸، ص۱۲۶.</ref> این جمله را رجزی از [[عبدالله بن رواحه]] در [[جنگ موته]]، و [[ابن عاصم]]<ref>ابن عاصم، ص۹۵.</ref> آن را مربوط به [[ابوبکر]] در [[غار]]، و [[عبدالرزاق صنعانی]]<ref>صنعانی، ج۲، ص۴۴۷.</ref> آن را مربوط به [[ولید بن مغیره]] می‌دانند.
# [[اسود بن قیس]]، [[عبدی]] است و احتمال تصحیف آن به نهدی بعید نیست.
# [[اسود بن قیس]]، [[عبدی]] است و احتمال تصحیف آن به نهدی بعید نیست.
# [[ابن سعد]]<ref>ابن سعد، ج۶، ص۳۱۹.</ref> از شخص دیگری به نام ابو السوداء نهدی در طبقه سوم [[تابعین]] یاد کرده است، اما ارتباطی با آن [[حدیث]] ندارد.
# [[ابن سعد]]<ref>ابن سعد، ج۶، ص۳۱۹.</ref> از شخص دیگری به نام ابو السوداء نهدی در طبقه سوم [[تابعین]] یاد کرده است، اما ارتباطی با آن [[حدیث]] ندارد.

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۴ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۸:۰۲

اسود بن ابی اسود نهدی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: اسود بن ابی اسود نهدی در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

ابن حجر[۱] براساس برداشت ابن منده، نام و نسب او را اسود بن ابی اسود آورده است. وی ابتدا به نقل از ابن منده و از طریق او از ابن اسود نهدی از پدرش می‌نویسد: وقتی رسول خدا (ص) به سوی غار می‌رفت، انگشتش زخم شد و فرمود:

هَلْ أَنْتِ إِلاَّ إِصْبَعٌ دَمِيتِوَفِي سَبِيلِ اَللَّهِ مَا لَقِيتِ

سپس گوید: ابن منده، اسود را اسود بن ابی الاسود معرفی کرده و این روش او درباره هر کس است که اسم پدرش را نمی‌داند؛ یعنی با استفاده از نام فرزند، برای پدر کنیه می‌سازد، در صورتی که دیگران پیش از او نسبی برایش ذکر نکرده‌اند. ابونعیم[۲] گوید: سند صحیح این گونه است: «اسود بن قیس، از جندب بجلی»، اما ابن اثیر[۳] آن را اشتباه می‌داند و می‌نویسد: جندب بجلی همراه پیامبر به غار نرفت و آن زمان مسلمان هم نبود، مگر اینکه غار را مربوط به هجرت ندانیم. به نظر می‌رسد همانگونه که ابونعیم گفته است، راوی کسی جز اسود بن قیس از جندب بن سفیان بجلی نیست؛ زیرا در منابع روایی، این حدیث تنها از این طریق روایت شده است. اگر کسی مانند بغوی[۴] نیز آن را ذیل نام و به سند ابواسود یا ابن اسود می‌آورد، به ابهام در آن اشاره می‌کند و می‌گوید: غیر این حدیث، چنین سندی را ندیده‌ام.

اما اشکال ابن اثیر که جندب همراه رسول خدا (ص) در غار نبود یا اصلاً مسلمان نشده بود، چنین حل می‌شود که در بسیاری از منابع، سخنی از غار نیست، بلکه قراینی وجود دارد که صدمه دیدن انگشت آن حضرت در مدینه اتفاق افتاده است. چنان که ابن سعد[۵] از اسود بن قیس نقل می‌کند که جندب بن سفیان گفت: شاخه درخت خرمایی انگشت رسول الله (ص) را زخمی کرد و فرمود: «چیزی نیست جز انگشتی خونین، و آنچه برسد در راه خداست». ذکر شاخه نخل در این روایت، می‌تواند اشاره به مدینه باشد. برخی منابع این جریان را مربوط به یکی از جنگ‌ها دانسته‌اند[۶].

ابن حجر[۷] مدخلی هم به ابواسود نهدی اختصاص داده، می‌نویسد: باوردی او را از صحابه دانسته و شعر

هَلْ أَنْتِ إِلاَّ إِصْبَعٌ دَمِيتِوَفِي سَبِيلِ اَللَّهِ مَا لَقِيتِ

را از رسول خدا (ص) نقل کرده است. ابن حجر اضافه می‌کند که این سند درست نیست. چنان که ابن عبدالبر[۸] ذیل عنوان ابواسود بهزی، همان مطالب را آورده و از اسود بن ابی اسود نامی نمی‌برد. دیگر صحابه‌نگاران مدخلی به ابو اسود اختصاص نداده‌اند.

نکات دیگری که در این باره قابل توجه است اینکه:

  1. در برخی گزارش‌ها این شعر مربوط به رسول خدا (ص) دانسته نشده است؛ به ویژه که اصل تکلم آن حضرت به کلام منظوم با تردید روبه روست. جصاص[۹] می‌نویسد: روایت صحیحی که نشان دهد آن حضرت شعری خوانده باشد در دست نیست. وی سپس به شعر یاد شده اشاره می‌کند و می‌گوید: گوینده آن یکی از صحابه است. ابن عساکر[۱۰] این جمله را رجزی از عبدالله بن رواحه در جنگ موته، و ابن عاصم[۱۱] آن را مربوط به ابوبکر در غار، و عبدالرزاق صنعانی[۱۲] آن را مربوط به ولید بن مغیره می‌دانند.
  2. اسود بن قیس، عبدی است و احتمال تصحیف آن به نهدی بعید نیست.
  3. ابن سعد[۱۳] از شخص دیگری به نام ابو السوداء نهدی در طبقه سوم تابعین یاد کرده است، اما ارتباطی با آن حدیث ندارد.

در مجموع می‌‌توان نتیجه گرفت که آنچه ابن حجر و برخی دیگر به عنوان اسود یا ابن اسود آورده‌اند، صحابی بودنش ثابت نیست و حدیثی که از او نقل می‌شود، در منابع، به نام اسود بن قیس است.[۱۴]

منابع

  1. صادقی، مصطفی، مقاله «اسود بن ابی اسود نهدی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲

پانویس

  1. ↑ ابن حجر، ج۱، ص۲۲۰.
  2. ↑ ابونعیم، ج۱، ص۲۷۴.
  3. ↑ ابن اثیر، ج۱، ص۲۲۲.
  4. ↑ یغوی، ج۱، ص۱۷۸.
  5. ↑ ابن سعد، ج۱، ص۳۶۰.
  6. ↑ برای نمونه ر. ک: بخاری، ج۳، ص۲۰۴.
  7. ↑ ابن حجر، ج۷، ص۱۳.
  8. ↑ ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۶۰.
  9. ↑ جصاص، ج۳، ص۴۹۳.
  10. ↑ ابن عساکر، ج۲۸، ص۱۲۶.
  11. ↑ ابن عاصم، ص۹۵.
  12. ↑ صنعانی، ج۲، ص۴۴۷.
  13. ↑ ابن سعد، ج۶، ص۳۱۹.
  14. ↑ صادقی، مصطفی، مقاله «اسود بن ابی اسود نهدی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص:۶۲-۶۳.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=اسود_بن_ابی_اسود_نهدی&oldid=1095357»