بنی‌حمان: تفاوت میان نسخه‌ها
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵، مرحله دوم) |
جز (جایگزینی متن - 'قبیله بنی‌تمیم' به 'قبیله بنی‌تمیم') |
||
| (۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
آنان [[فرزندان]] [[حمان بن عبدالعزی]] از [[قبیله | آنان [[فرزندان]] [[حمان بن عبدالعزی]] از [[قبیله بنی‌تمیم]] و [[عرب عدنانی]] بودند و پس از [[مرگ]] [[ابوخفاد اسدی]] تولیت [[کعبه]] را بر عهده گرفتند. گزارش‌هایی مبنی بر سکونت برخی از [[بنی‌حمان]] در [[بصره]]، [[کوفه]] و [[یمن]] وجود دارد. برخی از افراد بنی‌حمان جزء [[محدثان]]، [[صحابه]] و [[شاعران]] مشهور هستند.<ref>[[محمد اکبری کارمزدی|اکبری کارمزدی، محمد]]، [[بنی‌حمان (مقاله)|مقاله «بنی‌حمان»]]، [[دانشنامه حج و حرمین شریفین ج۴ (کتاب)|دانشنامه حج و حرمین شریفین]]، ج۴، ص:۳۴۶.</ref> | ||
==پیشینه== | == پیشینه == | ||
[[حمان بن عبدالعزی بن کعب بن سعد]]<ref>انساب الاشراف، ج۱۲، ص۳۷۴؛ جمهرة انساب العرب، ص۲۱۳، ۲۲۰؛ تاریخ الاسلام، ج۱۲، ص۹۳.</ref> از بزرگان تیره [[بنی‌سعد بن زید مناة]] از قبیله بنی‌تمیم از عرب عدنانی (شمالی) بود.<ref>. الاشتقاق، ص۲۴۶؛ جمهرة انساب العرب، ص۲۱۳، ۲۲۰؛ معجم قبائل العرب، ج۱، ص۲۹۵.</ref> حمان فرزندانی به نام مُره، خیزَق یا خیسق، هَمام، مخاشن و [[عامر]] داشت.<ref>. انساب الاشراف، ج۱۳، ص۳۷۴.</ref> از این رو، اینان را بنی‌حمان و [[حمانی]] خوانده‌اند.<ref>. معجم البلدان، ج۲، ص۳۰۰؛ الانساب، ج۴، ص۲۳۶؛ اللباب، ج۱، ص۳۸۶.</ref> در برخی از منابع، از او با عنوان بنی‌جمان یاد شده که تصحیف حمان است<ref>نک: الغدیر، ج۳، ص۵۷؛ اعیان الشیعه، ج۶، ص۲۲۵.</ref> | [[حمان بن عبدالعزی بن کعب بن سعد]]<ref>انساب الاشراف، ج۱۲، ص۳۷۴؛ جمهرة انساب العرب، ص۲۱۳، ۲۲۰؛ تاریخ الاسلام، ج۱۲، ص۹۳.</ref> از بزرگان تیره [[بنی‌سعد بن زید مناة]] از قبیله بنی‌تمیم از عرب عدنانی (شمالی) بود.<ref>. الاشتقاق، ص۲۴۶؛ جمهرة انساب العرب، ص۲۱۳، ۲۲۰؛ معجم قبائل العرب، ج۱، ص۲۹۵.</ref> حمان فرزندانی به نام مُره، خیزَق یا خیسق، هَمام، مخاشن و [[عامر]] داشت.<ref>. انساب الاشراف، ج۱۳، ص۳۷۴.</ref> از این رو، اینان را بنی‌حمان و [[حمانی]] خوانده‌اند.<ref>. معجم البلدان، ج۲، ص۳۰۰؛ الانساب، ج۴، ص۲۳۶؛ اللباب، ج۱، ص۳۸۶.</ref> در برخی از منابع، از او با عنوان بنی‌جمان یاد شده که تصحیف حمان است<ref>نک: الغدیر، ج۳، ص۵۷؛ اعیان الشیعه، ج۶، ص۲۲۵.</ref> | ||
به گزارش [[فاکهی]] و [[فاسی]]، در دوران [[جاهلی]] و پس از مرگ [[ابوخفاد اسدی]]، تولیت [[خانه خدا]] را فرزندان حمان یا جمان بر عهده گرفتند و سپس این [[مقام]] به [[اضبط بن قریع]]<ref>. اخبار مکه، ج۵، ص۱۵۲.</ref><ref>شفاء الغرام، ج۲، ص۳۶.</ref> ([[عمرو بن عوف بن کعب]] از بزرگان بنی‌تمیم، از تیره [[بنی‌سعد بن زید مناة]] واگذار شد.<ref>معجم البلدان، ج۱، ص۲۱۹؛ الصحاح، ج۳، ص۱۲۶۴؛ الانساب، ج۱، ص۲۹۸، «پاورقی. </ref> منابع درباره این که کدام یک از فرزندان حمان متولی کعبه بود، ساکت هستند. نیز از هنگام و مدت تولیت و کارهای آنها در [[مکه]]، گزارشی در دست نیست.<ref>[[محمد اکبری کارمزدی|اکبری کارمزدی، محمد]]، [[بنی‌حمان (مقاله)|مقاله «بنی‌حمان»]]، [[دانشنامه حج و حرمین شریفین ج۴ (کتاب)|دانشنامه حج و حرمین شریفین]]، ج۴، ص:۳۴۶-۳۴۷.</ref> | به گزارش [[فاکهی]] و [[فاسی]]، در دوران [[جاهلی]] و پس از مرگ [[ابوخفاد اسدی]]، تولیت [[خانه خدا]] را فرزندان حمان یا جمان بر عهده گرفتند و سپس این [[مقام]] به [[اضبط بن قریع]]<ref>. اخبار مکه، ج۵، ص۱۵۲.</ref><ref>شفاء الغرام، ج۲، ص۳۶.</ref> ([[عمرو بن عوف بن کعب]] از بزرگان بنی‌تمیم، از تیره [[بنی‌سعد بن زید مناة]] واگذار شد.<ref>معجم البلدان، ج۱، ص۲۱۹؛ الصحاح، ج۳، ص۱۲۶۴؛ الانساب، ج۱، ص۲۹۸، «پاورقی. </ref> منابع درباره این که کدام یک از فرزندان حمان متولی کعبه بود، ساکت هستند. نیز از هنگام و مدت تولیت و کارهای آنها در [[مکه]]، گزارشی در دست نیست.<ref>[[محمد اکبری کارمزدی|اکبری کارمزدی، محمد]]، [[بنی‌حمان (مقاله)|مقاله «بنی‌حمان»]]، [[دانشنامه حج و حرمین شریفین ج۴ (کتاب)|دانشنامه حج و حرمین شریفین]]، ج۴، ص:۳۴۶-۳۴۷.</ref> | ||
==سکونت در بصره== | == سکونت در بصره == | ||
بر پایه گزارش برخی از جغرافی‌نویسان، در بصره محل‌هایی به نام قبیله "حمان" وجود داشته است.<ref>الاماکن، ص۸۷؛معجم البلدان، ج۲، ص۳۰۰؛ مراصد الاطلاع، ج۱، ص۴۲۳.</ref> برخی از افرادی که در این محله سکونت داشته‌اند، به این نام معروف شده‌اند، هر چند از این قبیله نبوده‌اند.<ref>معجم البلدان، ج۲، ص۳۰۰؛ الغدیر، ج۳، ص۵۷.</ref> به نظر می‌رسد که بنی‌حمان پس از [[فتوحات]] در آن [[شهر]] ساکن شده و محله‌ای به خود اختصاص داده باشند. برخی از منابع از سکونت آنها در [[کوفه]] گزارش داده‌اند.<ref>الانساب، ج۴، ص۲۳۶؛ اللباب، ج۱، ص۳۸۶؛ تاریخ الاسلام، ج۱۲، ص۹۳، «پاورقی. </ref> گزارش‌هایی از وجود [[فقیهان]] و دانشوران [[بنی‌حمان]] در [[یمن]] و [[بصره]] حکایت دارند<ref> معجم قبائل العرب، ج۱، ص۲۹۵؛ الاماکن، ص۸۷.</ref><ref>[[محمد اکبری کارمزدی|اکبری کارمزدی، محمد]]، [[بنی‌حمان (مقاله)|مقاله «بنی‌حمان»]]، [[دانشنامه حج و حرمین شریفین ج۴ (کتاب)|دانشنامه حج و حرمین شریفین]]، ج۴، ص:۳۴۷.</ref> | بر پایه گزارش برخی از جغرافی‌نویسان، در بصره محل‌هایی به نام قبیله "حمان" وجود داشته است.<ref>الاماکن، ص۸۷؛معجم البلدان، ج۲، ص۳۰۰؛ مراصد الاطلاع، ج۱، ص۴۲۳.</ref> برخی از افرادی که در این محله سکونت داشته‌اند، به این نام معروف شده‌اند، هر چند از این قبیله نبوده‌اند.<ref>معجم البلدان، ج۲، ص۳۰۰؛ الغدیر، ج۳، ص۵۷.</ref> به نظر می‌رسد که بنی‌حمان پس از [[فتوحات]] در آن [[شهر]] ساکن شده و محله‌ای به خود اختصاص داده باشند. برخی از منابع از سکونت آنها در [[کوفه]] گزارش داده‌اند.<ref>الانساب، ج۴، ص۲۳۶؛ اللباب، ج۱، ص۳۸۶؛ تاریخ الاسلام، ج۱۲، ص۹۳، «پاورقی. </ref> گزارش‌هایی از وجود [[فقیهان]] و دانشوران [[بنی‌حمان]] در [[یمن]] و [[بصره]] حکایت دارند<ref> معجم قبائل العرب، ج۱، ص۲۹۵؛ الاماکن، ص۸۷.</ref><ref>[[محمد اکبری کارمزدی|اکبری کارمزدی، محمد]]، [[بنی‌حمان (مقاله)|مقاله «بنی‌حمان»]]، [[دانشنامه حج و حرمین شریفین ج۴ (کتاب)|دانشنامه حج و حرمین شریفین]]، ج۴، ص:۳۴۷.</ref> | ||
==نام‌آوران== | == نام‌آوران == | ||
از [[محدثان]] آنها می‌توان به [[یحیی بن عبدالحمید حمانی]] اشاره کرد که [[فاکهی]] از او در چند جای کتابش یاد کرده و روایاتی از وی درباره چگونگی [[طواف]] برخی از [[صحابه]] آورده است.<ref>اخبار مکه، ج۱، ص۲۸۴، ۳۴۲.</ref> [[نباتة بن عبدالله حمانی]] معروف به ابوالاسد از [[مردم]] دینور<ref>الاغانی، ج۱۴، ص۳۴۰؛ الاعلام، ج۸، ص۷.</ref> و ابونخیله [[ابوالجنید بن زائده]] از [[شاعران]] مشهور<ref>. انساب الاشراف، ج۱۲، ص۳۷۵، الاصابه، ج۲، ص۴۷۴؛ الاعلام، ج۸، ص۱۵.</ref> و شخصیت‌های بنی‌حمان هستند. | از [[محدثان]] آنها می‌توان به [[یحیی بن عبدالحمید حمانی]] اشاره کرد که [[فاکهی]] از او در چند جای کتابش یاد کرده و روایاتی از وی درباره چگونگی [[طواف]] برخی از [[صحابه]] آورده است.<ref>اخبار مکه، ج۱، ص۲۸۴، ۳۴۲.</ref> [[نباتة بن عبدالله حمانی]] معروف به ابوالاسد از [[مردم]] دینور<ref>الاغانی، ج۱۴، ص۳۴۰؛ الاعلام، ج۸، ص۷.</ref> و ابونخیله [[ابوالجنید بن زائده]] از [[شاعران]] مشهور<ref>. انساب الاشراف، ج۱۲، ص۳۷۵، الاصابه، ج۲، ص۴۷۴؛ الاعلام، ج۸، ص۱۵.</ref> و شخصیت‌های بنی‌حمان هستند. | ||
[[ابوالحسین علی بن محمد افوه حمانی]] از همین [[خاندان]]، در | [[ابوالحسین علی بن محمد افوه حمانی]] از همین [[خاندان]]، در وصف [[امام علی {{ع}}]] و [[روز]] [[غدیر]] سروده‌ای دارد.<ref>المناقب، ج۲، ص۱۴۷؛ الغدیر، ج۳، ص۵۷، ۲۷۴؛ علی فی الکتاب و السنة و الادب، ج۴، ص۶۹-۷۰.</ref> [[حصین بن مُشمت]] از جمله صحابه‌ای است که پس از [[بیعت]] با [[رسول خدا {{صل}}]] آبی را به عنوان [[اقطاع]] از او دریافت کرد.<ref>الاستیعاب، ج۱، ص۳۵۴؛ الامکنة و المیاه، ج۲، ص۴۶.</ref> نیز [[محرز بن ورز بن عمران بن شعیب]] از محدثان است و به بنی‌حمان [[نسب]] می‌برد<ref>جمهرة انساب العرب، ص۲۲۰</ref>.<ref>[[محمد اکبری کارمزدی|اکبری کارمزدی، محمد]]، [[بنی‌حمان (مقاله)|مقاله «بنی‌حمان»]]، [[دانشنامه حج و حرمین شریفین ج۴ (کتاب)|دانشنامه حج و حرمین شریفین]]، ج۴، ص:۳۴۷.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
نسخهٔ کنونی تا ۳ نوامبر ۲۰۲۲، ساعت ۲۲:۰۵
مقدمه
آنان فرزندان حمان بن عبدالعزی از قبیله بنی‌تمیم و عرب عدنانی بودند و پس از مرگ ابوخفاد اسدی تولیت کعبه را بر عهده گرفتند. گزارش‌هایی مبنی بر سکونت برخی از بنی‌حمان در بصره، کوفه و یمن وجود دارد. برخی از افراد بنی‌حمان جزء محدثان، صحابه و شاعران مشهور هستند.[۱]
پیشینه
حمان بن عبدالعزی بن کعب بن سعد[۲] از بزرگان تیره بنی‌سعد بن زید مناة از قبیله بنی‌تمیم از عرب عدنانی (شمالی) بود.[۳] حمان فرزندانی به نام مُره، خیزَق یا خیسق، هَمام، مخاشن و عامر داشت.[۴] از این رو، اینان را بنی‌حمان و حمانی خوانده‌اند.[۵] در برخی از منابع، از او با عنوان بنی‌جمان یاد شده که تصحیف حمان است[۶]
به گزارش فاکهی و فاسی، در دوران جاهلی و پس از مرگ ابوخفاد اسدی، تولیت خانه خدا را فرزندان حمان یا جمان بر عهده گرفتند و سپس این مقام به اضبط بن قریع[۷][۸] (عمرو بن عوف بن کعب از بزرگان بنی‌تمیم، از تیره بنی‌سعد بن زید مناة واگذار شد.[۹] منابع درباره این که کدام یک از فرزندان حمان متولی کعبه بود، ساکت هستند. نیز از هنگام و مدت تولیت و کارهای آنها در مکه، گزارشی در دست نیست.[۱۰]
سکونت در بصره
بر پایه گزارش برخی از جغرافی‌نویسان، در بصره محل‌هایی به نام قبیله "حمان" وجود داشته است.[۱۱] برخی از افرادی که در این محله سکونت داشته‌اند، به این نام معروف شده‌اند، هر چند از این قبیله نبوده‌اند.[۱۲] به نظر می‌رسد که بنی‌حمان پس از فتوحات در آن شهر ساکن شده و محله‌ای به خود اختصاص داده باشند. برخی از منابع از سکونت آنها در کوفه گزارش داده‌اند.[۱۳] گزارش‌هایی از وجود فقیهان و دانشوران بنی‌حمان در یمن و بصره حکایت دارند[۱۴][۱۵]
نام‌آوران
از محدثان آنها می‌توان به یحیی بن عبدالحمید حمانی اشاره کرد که فاکهی از او در چند جای کتابش یاد کرده و روایاتی از وی درباره چگونگی طواف برخی از صحابه آورده است.[۱۶] نباتة بن عبدالله حمانی معروف به ابوالاسد از مردم دینور[۱۷] و ابونخیله ابوالجنید بن زائده از شاعران مشهور[۱۸] و شخصیت‌های بنی‌حمان هستند.
ابوالحسین علی بن محمد افوه حمانی از همین خاندان، در وصف امام علی (ع) و روز غدیر سروده‌ای دارد.[۱۹] حصین بن مُشمت از جمله صحابه‌ای است که پس از بیعت با رسول خدا (ص) آبی را به عنوان اقطاع از او دریافت کرد.[۲۰] نیز محرز بن ورز بن عمران بن شعیب از محدثان است و به بنی‌حمان نسب می‌برد[۲۱].[۲۲]
منابع
پانویس
- ↑ اکبری کارمزدی، محمد، مقاله «بنی‌حمان»، دانشنامه حج و حرمین شریفین، ج۴، ص:۳۴۶.
- ↑ انساب الاشراف، ج۱۲، ص۳۷۴؛ جمهرة انساب العرب، ص۲۱۳، ۲۲۰؛ تاریخ الاسلام، ج۱۲، ص۹۳.
- ↑ . الاشتقاق، ص۲۴۶؛ جمهرة انساب العرب، ص۲۱۳، ۲۲۰؛ معجم قبائل العرب، ج۱، ص۲۹۵.
- ↑ . انساب الاشراف، ج۱۳، ص۳۷۴.
- ↑ . معجم البلدان، ج۲، ص۳۰۰؛ الانساب، ج۴، ص۲۳۶؛ اللباب، ج۱، ص۳۸۶.
- ↑ نک: الغدیر، ج۳، ص۵۷؛ اعیان الشیعه، ج۶، ص۲۲۵.
- ↑ . اخبار مکه، ج۵، ص۱۵۲.
- ↑ شفاء الغرام، ج۲، ص۳۶.
- ↑ معجم البلدان، ج۱، ص۲۱۹؛ الصحاح، ج۳، ص۱۲۶۴؛ الانساب، ج۱، ص۲۹۸، «پاورقی.
- ↑ اکبری کارمزدی، محمد، مقاله «بنی‌حمان»، دانشنامه حج و حرمین شریفین، ج۴، ص:۳۴۶-۳۴۷.
- ↑ الاماکن، ص۸۷؛معجم البلدان، ج۲، ص۳۰۰؛ مراصد الاطلاع، ج۱، ص۴۲۳.
- ↑ معجم البلدان، ج۲، ص۳۰۰؛ الغدیر، ج۳، ص۵۷.
- ↑ الانساب، ج۴، ص۲۳۶؛ اللباب، ج۱، ص۳۸۶؛ تاریخ الاسلام، ج۱۲، ص۹۳، «پاورقی.
- ↑ معجم قبائل العرب، ج۱، ص۲۹۵؛ الاماکن، ص۸۷.
- ↑ اکبری کارمزدی، محمد، مقاله «بنی‌حمان»، دانشنامه حج و حرمین شریفین، ج۴، ص:۳۴۷.
- ↑ اخبار مکه، ج۱، ص۲۸۴، ۳۴۲.
- ↑ الاغانی، ج۱۴، ص۳۴۰؛ الاعلام، ج۸، ص۷.
- ↑ . انساب الاشراف، ج۱۲، ص۳۷۵، الاصابه، ج۲، ص۴۷۴؛ الاعلام، ج۸، ص۱۵.
- ↑ المناقب، ج۲، ص۱۴۷؛ الغدیر، ج۳، ص۵۷، ۲۷۴؛ علی فی الکتاب و السنة و الادب، ج۴، ص۶۹-۷۰.
- ↑ الاستیعاب، ج۱، ص۳۵۴؛ الامکنة و المیاه، ج۲، ص۴۶.
- ↑ جمهرة انساب العرب، ص۲۲۰
- ↑ اکبری کارمزدی، محمد، مقاله «بنی‌حمان»، دانشنامه حج و حرمین شریفین، ج۴، ص:۳۴۷.