برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
|
| (۲ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{مدخل مرتبط
| | #تغییر_مسیر [[اسماعیل بن ابراهیم قصیر کوفی]] |
| | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[اسماعیل قصیر در تراجم و رجال]] | پرسش مرتبط = }}
| |
| == آشنایی اجمالی ==
| |
| [[إسماعیل بن إبراهیم]]<ref>ر.ک: أ. منابع [[شیعی]]: [[رجال]] النجاشی، ص۳۰، ش۶۱؛ رجال الطوسی، ص۱۶۰، ش۱۷۹۲؛ [[الفهرست]] ([[طوسی]])، ص۳۶، ش۴۵؛ معالم العلماء، ص۱۰، ش۴۶؛ [[الرجال]] ([[ابن داود]])، ص۵۴، ش۱۷۰؛ [[خلاصة الاقوال]] ([[رجال العلامة الحلی]])، ص۱۰، ش۱۸؛ ایضاح الاشتباه، ص۹۱، ش۳۱؛ [[نقد الرجال]]، ج۱، ص۲۰۷، ش۴۶۹، ص۲۲۷، ش۵۳۱؛ فائق المقال، ص۸۹، ش۱۳۳؛ جامع الرواة، ج۱، ص۹۰؛ [[منتهی المقال]] فی احوال الرجال، ج۲، ص۳۹، ش۳۲۵؛ طرائف المقال، ج۱، ص۴۰۶، ش۳۲۵۰؛ ص۴۰۹، ش۳۲۹۴؛ الموسوعة الرجالیه ([[طبقات رجال الکافی]])، ص۶۶؛ الرسائل الرجالیه، ج۲، ص۲۷۶؛ شعب المقال فی درجات الرجال، ص۵۳، ش۸۷؛ أعیان الشیعه، ج۳، ص۳۰۹؛ [[تهذیب المقال]] فی تنقیح کتاب رجال النجاشی، ج۱، ص۴۲۴، ش۶۱.
| |
| ب. منابع [[سنی]]: لسان [[المیزان]]، ج۱، ص۳۹۲، ش۱۲۳۵؛ معجم المؤلفین، ج۲، ص۲۵۴.</ref>، در سند دو [[روایت]] [[تفسیر کنز الدقائق]] و به نقل از [[المحاسن]] و [[تأویل الآیات الظاهرة]] ذکر گردیده است؛ برای نمونه:
| |
| | |
| {{متن حدیث|عَنْهُ عَنْ أَبِيهِ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ إِبْرَاهِيمَ وَ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُكَيْرٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ حُمْرَانَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِاللهِ{{ع}} عَنْ قَوْلِهِ: {{متن قرآن|أَوَلَا يَذْكُرُ الْإِنْسَانُ أَنَّا خَلَقْنَاهُ مِنْ قَبْلُ وَلَمْ يَكُ شَيْئًا}}<ref>و آیا آدمی به یاد نمی‌آورد که ما او را پیش از این آفریدیم در حالی که او هیچ چیز نبود؟ سوره مریم، آیه ۶۷.</ref> قَالَ لَمْ يَكُنْ شَيْئاً فِي كِتَابٍ وَ لَا عِلْمٍ}}<ref>تفسیر کنز الدقائق، ج۸، ص۲۵۵ به گزارش از المحاسن، ج۱، ص۲۴۳، ح۲۳۴.</ref>.
| |
| | |
| مراد از [[اسماعیل بن ابراهیم]] به قرینه دیگر [[اسناد]]، [[اسماعیل بن ابراهیم القصیر]] است؛ زیرا [[برقی]] ([[احمد بن محمد بن خالد]]) به واسطه پدرش از اسماعیل بن ابراهیم القصیر در اسناد دیگر، روایت کرده است<ref>{{متن حدیث|عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْقُمِّيُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ إِسْمَاعِيلَ الْقَصِيرِ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ الثُّمَالِيِ}}؛ (الکافی، ج۵، ص۸۱، ح۷).</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۴ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۴، ص ۲۵-۲۶.</ref>
| |
| | |
| ==شرح حال [[راوی]]==
| |
| [[اسماعیل القصیر]] از [[راویان]] [[کوفی]] است که دارای کتاب بوده و در [[کتاب‌های رجالی]] قدما ذکر شده و در اسناد بعضی [[روایات]] نیز آمده است؛ گاه با عنوان [[اسماعیل القصیر]] و گاه با عنوان [[اسماعیل بن ابراهیم بن بزة]]، از این رو در [[کتاب‌های رجالی]] با تعابیر اسماعیل القصیر، اسماعیل بن ابراهیم بن بزة و [[اسماعیل بن ابراهیم بن بزة الکوفی القصیر]] از وی یاد شده است.
| |
| | |
| [[نجاشی]]: {{عربی|"إسماعيل القصير بن إبراهيم بن بزة<ref>در ضبط این کلمه [[اختلاف]] است. (ر.ک: [[خلاصة الأقوال]] ([[رجال العلامة الحلی]])، ص۹۱، ش۲۴؛ ایضاح الاشتباه، ص۱۱؛ [[الرجال]] ([[ابن داود]])، ص۵۴، ش۱۷۰؛ رسائل [[الشهید]] الثانی، ج۲، ص۹۰۰؛ [[تنقیح المقال]]، ج۹، ص۳۶۲).
| |
| مرحوم نراقی: {{عربی|إسماعیل بن إبراهیم بن بزة: بضم الباء، و فتح الزای المعجمة، و الهاء خلاصه و فی الإیضاح: بالباء المفردة المفتوحة، و الزای المخففة أی الزای المعجمة و فی رجال ابن داود: بفتح الباء المفردة، و فتح الراء المهملة و عن الشهید: بفتح الباء الموحدة و تشدید المهملة و فی نسخة أخری: بضم الموحدة و تشدید المهملة و أعربه فی بعض النسخ - الصحیحة ظاهرا - بضم الباء الموحدة و إسکان المعجمة بلا هاء، و فی بعض النسخ بضم الباء الموحدة و فتح الراء المهملة و بعدها هاء}}؛ ([[عوائد الایام]]، ص۸۴۷).
| |
| در منابع [[سنی]]، ابن بزة به شماری از افراد اطلاق شده است: {{عربی|زبیدی: و البزة، بالکسر: الهیئة و الشارة و اللبسة، یقال: إنه لذو بزة حسنة، أی هیئة و لباس جید. و فی حدیث عمر لما دنا من الشام و لقیه الناس قال لأسلم: إنهم لم یروا علی صاحبک بزة قوم غضب الله علیهم، کأنه أراد هیئة العجم و بزة، بالضم، محمد بن أحمد بن عبیدالله بن علی بن بزة المحدث عن أبی الطیب التیملی، و فاته أبو جعفر محمد بن علی بن بزة الثمالی، من شیوخ العلوی، روی عن ابن عقدة، مات سنة ۳۹۹، و أبو طالب علی بن محمد بن زید بن بزة الثمالی، معاصر للذی قبله و محمد بن زید بن أحمد بن بزة، مات سنة ۳۹۸}}. (تاج العروس، ج۸، ص۱۵)</ref> كوفي ثقة، أخبرنا اجازة الحسين، قال: حدثنا أحمد بن جعفر، قال: حدثنا حميد، قال: حدثنا عبيدالله بن أحمد بن نهيك، قال: حدثنا علي بن الحسن، قال: حدثنا إسماعيل به"}}<ref>عبارت {{عربی|له کتاب}} از رجال النجاشی افتاده، به قرینه ذکر طریق و نوشته شیخ طوسی در الفهرست. (رجال النجاشی، ص۳۰، ش۶۱)</ref>.
| |
| | |
| [[شیخ طوسی]]: {{عربی|"إسماعيل القصير له كتاب أخبرنا به عدة من أصحابنا، عن هارون بن موسى التلعكبري، عن إبن عقدة، عن أحمد بن عمر بن كيسبة، عن الطاطري، عن محمد بن زیاد<ref>مراد از محمد بن زیاد که راوی کتاب اسماعیل القصیر است، محمد بن ابی عمیر است و به همین قرینه، مقصود از اسماعیل بن ابراهیم در سند روایت الکافی: {{متن حدیث|عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنِ الْحَكَمِ بْنِ عُتَيْبَةَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ{{ع}}: إِنَّ الْعَبْدَ إِذَا كَثُرَتْ ذُنُوبُهُ وَ لَمْ يَكُنْ عِنْدَهُ مِنَ الْعَمَلِ مَا يُكَفِّرُهَا ابْتَلَاهُ بِالْحُزْنِ لِيُكَفِّرَهَا}}؛ (الکافی، ج۲، ص۴۴۴) اسماعیل بن ابراهیم القصیر است؛ زیرا در اسناد روایات، ابن عمیر از شخص دیگری به نام اسماعیل بن ابراهیم روایت نکرده است.</ref>، عنه"}}<ref>الفهرست (طوسی)، ص۳۶، ش۴۵.</ref>.
| |
| | |
| وی در کتاب [[رجال الطوسی]] در [[اصحاب امام صادق]]{{ع}} نوشته است: {{عربی|"اسماعيل بن ابراهيم بن برة القصير الكوفي"}}<ref>رجال الطوسی، ص۱۶۰، ش۱۷۹۲.</ref>.
| |
| | |
| [[ابن حجر عسقلانی]] از [[رجالیان]] بزرگ [[سنی]] نوشته است: {{عربی|"اسماعيل بن إبراهيم بن بزة القصير الكوفي، ذكره الطوسي في رجال الشيعة، روى عن جعفر الصادق، روى عنه علي بن الحسن، وله مسند كثير الفوائد قاله النجاشي"}}<ref>از این عبارت و تعبیرهای دیگر ابن حجر در ترجمه راویان برداشت می‌شود که رجال الطوسی و رجال النجاشی در اختیار وی بوده است و مطالبی از این دو کتاب در شرح حال راویان نقل کرده است؛ لیکن در بعضی موارد مطالبی نقل کرده که در این دو کتاب یافت نمی‌شوند؛ از جمله در عبارت مذکور به گزارش از رجال النجاشی نوشته است: {{عربی|له مسند؛ کثیر الفوائد}} درحالی که نجاشی نوشته است: {{عربی|له کتاب}}. (لسان المیزان، ج۱، ص۱۳۹۲ ش۱۲۳۵).</ref>.
| |
| | |
| [[عمر کحاله]]: {{عربی|"إسماعيل بن إبراهيم بن بزة القصير الكوفي. محدث. حدث عن جعفر الصادق وله مسند كثير الفوائد"}}<ref>معجم المؤلفین، ج۲، ص۲۵۴.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۴ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۴، ص ۲۶-۲۸.</ref>
| |
| | |
| ==[[طبقه راوی]]==
| |
| از [[تاریخ]] ولادت و [[وفات]] [[اسماعیل القصیر]] گزارشی در [[کتاب‌های رجالی]] نرسیده است.
| |
| [[شیخ طوسی]] وی را از [[اصحاب امام صادق]]{{ع}} که در سال ۱۴۸ق به [[شهادت]] رسیده، برشمرده است<ref>رجال الطوسی، ص۱۶۰، ش۱۷۹۲؛ الرجال (ابن داود)، ص۵۴، ش۱۷۰.</ref>، از این رو عمر کحالة نوشته است: {{عربی|"اسماعيل القصير كان حياً قبل ۱۴۸ ه"}}<ref>معجم المؤلفین، ج۲، ص۲۵۴.</ref>.
| |
| | |
| [[آیت‌الله بروجردی]]، اسماعیل القصیر را در طبقات [[رجال الکافی]] از طبقه ششم به شمار آورده است<ref>طبقات رجال الکافی، ص۷۱.</ref>، در حالی که بر مبنای ایشان در این طبقه، [[اصحاب امام رضا]]{{ع}} قرار دارند؛ همچون [[یونس بن عبدالرحمن]] و دیگران<ref>طبقات رجال الکافی، ص۴۰۲.</ref>؛ و کسانی که از اصحاب امام صادق{{ع}} به شمار می‌آیند، در طبقه چهارم و پنجم قرار می‌گیرند<ref>همچون ابو بصیر الاسدی (طبقه چهارم): طبقات رجال الکافی، ص۴۰۹ یا اسماعیل بن ابی زیاد السکونی (طبقه پنجم): طبقات رجال الکافی، ص۶۷.</ref>؛ ولی با توجه به اینکه [[استادان]] اسماعیل القصیر - همچون [[عبدالله بن بکیر]]<ref>طبقات رجال الکافی، ص۴۵۱.</ref> - در طبقه پنجم<ref>طبقات رجال الکافی، ص۴۵۱.</ref> و شاگردانش مانند [[محمد بن ابی عمیر]]<ref>طبقات رجال الکافی، ص۳۰۷.</ref>، [[محمد بن خالد البرقی]]<ref>طبقات رجال الکافی، ص۳۲۲.</ref> و [[اسماعیل بن مهران]]<ref>طبقات رجال الکافی، ص۷۲.</ref> در طبقه ششم قرار گرفته‌اند، باید وی را از صغار طبقه پنجم یا کبار طبقه ششم به شمار آورد؛ مؤیدش آن است که موردی یافت نشد که [[اسماعیل بن ابراهیم]] بی‌واسطه از [[امام صادق]]{{ع}} [[روایت]] کرده باشد، بلکه با یک واسطه از آن حضرت روایت کرده است<ref>{{متن حدیث|... عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ إِسْمَاعِيلَ الْقَصِيرِ عَنِ ابْنِ بُكَيْرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ{{ع}}...}}؛ (تهذیب الاحکام، ج۴، ص۳۲۲، ح۵۷). </ref>.
| |
| | |
| '''یادآوری:''' عنوان اسماعیل بن برة در سند یک روایت [[بصائر الدرجات]] ذکر شده است<ref>{{متن حدیث|حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ بَرَّةَ عَنْ عَامِرِ بْنِ خُزَاعَةَ قَالَ: كُنْتُ عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} فَقَالَ أَ لَا أُرِيكَ نَعْلَ رَسُولِ اللَّهِ{{صل}} قَالَ قُلْتُ بَلَى...}}؛ بصائر الدرجات، ج۱، ص۱۸۲، ح۲۹).</ref>؛ لیکن در نام [[راوی]] تصحیف رخ داده است؛ زیرا مرحوم [[بحرانی]] این [[حدیث]] را به نقل از [[بصائر الدرجات]] نقل کرده که در سندش [[اسماعیل بن بزیع]] به جای اسماعیل بن برة ثبت شده<ref>{{متن حدیث|بصائر الدرجات: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ بَزِیع عَنْ عَامِرِ بْنِ جُذَاعَةَ قَالَ: كُنْتُ عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} فَقَالَ أَ لَا أُرِيكَ نَعْلَ رَسُولِ اللَّهِ{{صل}}...}}؛ (عوالم العلوم، ج۲۰، ص۶۵).</ref>؛ ولی این عنوان هم درست نیست و عنوان صحیح، [[اسماعیل بن عبدالخالق بن عبد ربه]] است، به قرینه [[روایت]] [[علی بن الحکم]] از وی در چندین موضع<ref>ر.ک: الکافی، ج۳، ص۵۲۹، ح۹؛ تهذیب الاحکام، ج۲، ص۹۶، ح۳۵۸؛ وسائل الشیعه، ج۶، ص۸۱، ح۷۴۰۲.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۴ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۴، ص ۲۸-۳۰.</ref>
| |
| | |
| ==[[استادان]] و [[شاگردان راوی]]==
| |
| برخی استادان [[اسماعیل القصیر]] که وی از آنها روایت کرده است، [[عبدالله بن بکیر]] و [[حکم بن عتیبة]]<ref>تفسیر کنز الدقائق، ج۸، ص۲۵۵؛ الکافی، ج۲، ص۴۴۴، ح۲.</ref> بوده و از [[شاگردان]] وی [[محمد بن خالد البرقی]]، [[محمد بن ابی عمیر]] و [[اسماعیل بن مهران]]<ref>تفسیر کنز الدقائق، ج۸، ص۲۵۵؛ الکافی، ج۲، ص۴۴۴، ح۲؛ تهذیب الاحکام، ج۴، ص۳۲۲، ح۵۷.</ref> را می‌‌توان نام برد.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۴ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۴، ص ۳۰.</ref>
| |
| | |
| ==روایت [[علی بن حسن طاطری]] از اسماعیل القصیر==
| |
| [[نجاشی]] در ذکر طریق خود به کتاب اسماعیل القصیر، علی بن الحسن را راوی کتابش معرفی کرده و نوشته است: {{عربی|"أخبرنا إجازة الحسين قال: حدثنا أحمد بن جعفر قال: حدثنا حميد قال: حدثنا عبيدالله بن أحمد بن نهيك قال: حدثنا علي بن الحسن قال: حدثنا إسماعیل به"}}<ref>رجال النجاشی، ص۳۰، ش۶۱.</ref>.
| |
| | |
| مراد از علی بن الحسن در طریق نجاشی، [[علی بن حسن طاطری]] است، به قرینه روایت [[ابن نهیک]] از وی<ref>{{عربی|الضحاک أبو مالک الحضرمی... و له کتاب فی التوحید روایة علی بن الحسن الطاطری. أخبرنا محمد بن عثمان قال: حدثنا جعفر بن محمد بن عبیدالله قال: حدثنا عبیدالله أحمد بن نهیک، عن علی بن الحسن الطاطری عنه}}. (رجال النجاشی، ص۲۰۵، ش۵۴۶).</ref>؛ ولی در طریق [[شیخ طوسی]]، علی بن حسن طاطری به واسطه [[محمد بن زیاد]] کتاب [[اسماعیل القصیر]] را [[روایت]] کرده است<ref>{{عربی|أخبرنا به عدة من أصحابنا، عن هارون بن موسی التلعکبری، عن ابن عقدة، عن أحمد بن عمر بن کیسبة، عن الطاطری، عن محمد بن زیاد، عنه}}. (الفهرست (طوسی)، ص۳۶، ش۴۵).</ref> و به قرینه کثرت روایت علی بن الحسن الطاطری از محمد بن زیاد <ref>ر.ک: الکافی، ج۴، ص۴۴۸، (ح ۲)، ص۴۵۰، (ح۲)، ج۵، ص۵۳۹، (ح) و....</ref> فهمیده می‌شود که در طریق [[نجاشی]]، محمد بن زیاد از سند افتاده است، در نتیجه علی بن الحسن الطاطری از [[شاگردان]] اسماعیل القصیر شمرده نمی‌گردد، بلکه محمد بن زیاد ([[محمد بن ابی عمیر]]) از شاگردان وی است و روایت [[ابن ابی عمیر]] از اسماعیل القصیر در [[اسناد]] دیگر، آن را [[تأیید]] می‌کند<ref>ر.ک: الکافی، ج۲، ص۴۴۴، ح۲.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۴ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۴، ص ۳۰-۳۱.</ref>
| |
| | |
| ==جایگاه [[حدیثی]] [[راوی]]==
| |
| اسماعیل القصیر از روات [[کوفی]] بوده و نجاشی به [[وثاقت]] ایشان تصریح کرده و نوشته است: {{عربی|"اسماعيل القصير بن ابراهيم بن بزة كوفي ثقة"}}<ref>رجال النجاشی، ص۳۰، ش۶۱؛ خلاصة الاقوال (رجال العلامة الحلی)، ص۱۰، ش۱۸.</ref>.
| |
| | |
| شیخ [[طوسی]] گرچه به وثاقت ایشان تصریح نکرده، در طریق خودش ابن ابی عمیر را که از [[اصحاب اجماع]] بوده و [[فقها]] مرسلاتش را مانند [[روایات]] [[مسند]] تلقی کردند (مراسیله کمسانیده) راوی کتاب وی شناسانده است<ref>{{عربی|له کتاب. أخبرنا به عدة من أصحابنا، عن هارون بن موسی التلعکبری، عن ابن عقدة، عن أحمد بن عمر بن کیسبة، عن الطاطری، عن محمد بن زیاد، عنه}}؛ (الفهرست (طوسی)، ص۳۶، ش۴۵).</ref>.
| |
| | |
| [[ابن داود]] راوی را در دو باب ذکر کرده؛ یک بار در باب [[ثقات]] و ممدوحان و بار دوم در باب ضُعفاء و مذمومان<ref>الرجال (ابن داود)، ص۵۴، ش۱۷۰: (جخ؛ ست؛ جش) ثقة کوفی و ص۴۲۷، ش۵۹: ست: له کتاب.</ref>.
| |
| | |
| با توجه به اینکه نجاشی به وثاقت راوی تصریح کرده و ابن ابی عمیر از او روایت کرده است، وجهی ندارد که نام [[راوی]] در باب ضعفاء و مذمومان عنوان گردد، چنان که صاحب [[نقد الرجال]]<ref>{{عربی|و ذکره - ابن داود - فی البابین و لم أجد وجها صالحا لذکره فی باب الضعفاء}}؛ (نقد الرجال، ج۱، ص۲۰۸).</ref> این نکته را یادآوری کرده است.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۴ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۴، ص ۳۱-۳۲.</ref>
| |
| | |
| == منابع ==
| |
| {{منابع}}
| |
| # [[پرونده: IM009728.jpg|22px]] [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۴ (کتاب)|'''رجال تفسیری ج۴''']]
| |
| {{پایان منابع}}
| |
| | |
| == پانویس ==
| |
| {{پانویس}}
| |
| | |
| [[رده:اعلام]]
| |
| [[رده:رجال تفسیری]]
| |
