فهرست طوسی (کتاب)
| الفهرست | |
|---|---|
 | |
| زبان | عربی |
| نویسنده | شیخ طوسی |
| موضوع | علم رجال |
| مذهب | شیعه |
| ناشر | انتشارات منشورات شریف الرضی |
| محل نشر | قم، ایران |
| شابک | ۹۷۸-۹۶۴-۶۸۱۵-۲۴-۷ |
| شماره ملی | م۷۶-۶۴۷۵ |
الفهرست، کتابی است که با زبان عربی به بررسی علم رجال شیعه می‌پردازد. این کتاب اثر شیخ طوسی میباشد و انتشارات منشورات شریف رضی انتشار آن را به عهده داشته است.
دربارهٔ کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «کتاب حاضر یکی از مهمترین منابع و از اصول پنج‌گانه علم رجال در تشیع به شمار می‌‌رود.
شیخ طوسی این کتاب را به منظور تنظیم و تدوین اسامی و شرح حال نویسندگان مهم شیعی از عصر نبوی تا زمان خودش که به نقل روایت و تدوین کتاب‌های حدیثی پرداخته‌اند، نوشته است. این راویان و کتاب‌هایشان غالباً در سند و مشیخه خود شیخ طوسی قرار گرفته‌اند.
شیخ طوسی در مقدمه کتاب می‌‌نویسد: عده‌ای از اهل حدیث به تدوین کتابشناسی و شخصیت‌شناسی علمای شیعه پرداخته‌اند اما کتاب آنها یا شرح حال و توصیف کاملی از نویسندگان شیعه را در بر نداشته و فقط درباره کتاب‌های موجود در شهر یا کتابخانه شخصی خود نویسنده بوده و یا فقط شخصیت‌هایی را ذکر کرده‌اند که خودشان از آنها روایت نقل می‌‌کنند. از این رو شیخ طوسی تصمیم گرفت که همه کتاب‌ها و راویان را در این کتاب گردآوری کند.
نویسنده، کتاب را نه بر اساس کتاب و یا زمان زندگی مؤلفان، بلکه بر اساس ترتیب حروف الفبا از همزه و الف تا حرف یاء تنظیم کرده است و اسم نویسنده و راوی را ملاک این ترتیب قرار داده و لقب، کنیه و نسبت شخص را در پایان آورده است.
فهرست شیخ طوسی تنها در بردارنده راویانی است که کتابی تدوین کرده‌اند. از طرفی مؤلفانی که شیخ طوسی طریقی به آنها نداشته است یعنی در سلسله سند مشیخه او واقع نشده بودند، در این کتاب ذکر نشده‌اند.
نگارنده علاوه بر ذکر مؤلف و کتاب‌هایش، جرح و تعدیل‌هایی را نیز در برخی از موارد ذکر کرده که مورد توجه میباشد؛ اما در بسیاری از موارد هیچ گونه اظهار نظری نداشته است؛ زیرا رویکرد اصلی او ذکر مصنفات و آثار علمی راویان شیعه بوده است.
از سویی، شیخ طوسی در برخی موارد، اعتبار روایات و کتاب‌های راویان را نیز مورد توجه قرار داده است.
رویکرد اصلی تدوین این کتاب تنظیم «مصنفان شیعه» است بنابرین جز در مواردی که خود شیخ تصریح کرده است همه راویان شرح شده در این کتاب، شیعه و از بزرگان حدیث شیعه می‌‌باشند. از این رو، نداشتن جرح یا تعدیل خاصی درباره یک راوی و کتابش نقطه ضعفی برای او به شمار نمی‌رود زیرا یک تعدیل عام (که همه شیعه هستند) متوجه راویان موجود در این فهرست میباشد.
این کتاب در مجموع شرح حال هشت صد و هشتاد و هشت (۸۸۸) نفر از راویان و مصنفان شیعه است» [۱]
دربارهٔ پدیدآورنده
