بحث:مقاومت در لغت: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «== مقدمه == واژه مقاومت بر گرفته از فعل ثلاثی مجرد "قَامَ" به معنای به پا خاستن و برخاستن و نیز پایدار ماندن است. این واژه بر وزن مفاعله و به معنای با کسی با هم برخاستن و یا باهم از جا بلند شدن و با کسی ضدیت کردن و نیز ایستادگی و پایداری کردن ا...» ایجاد کرد) برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
#{{عربی|قاومه في حاجة: قاوم معه فيها}}<ref>عبدالغنی أبوالعزم، المعجم الغنی، ماده قام (برگرفته از پایگاه اطلاعاتی www.lexicons.ajeeb.com؛ آذرنوش، آذرتاش، فرهنگ معاصر عربی-فارسی، ماده قام.</ref>. | #{{عربی|قاومه في حاجة: قاوم معه فيها}}<ref>عبدالغنی أبوالعزم، المعجم الغنی، ماده قام (برگرفته از پایگاه اطلاعاتی www.lexicons.ajeeb.com؛ آذرنوش، آذرتاش، فرهنگ معاصر عربی-فارسی، ماده قام.</ref>. | ||
بنابراین معنای غالب در واژه [[مقاومت]]، [[ایستادگی]] و [[مقاومت]] کردن در برابر چیزی است که [[توازن]] و [[تعادل]] را بر هم زده، خواه این عامل درونی باشد مانند [[امیال نفسانی]] یا بیرونی، مانند [[بیماری]] یا [[تجاوز]] و اشغالگری<ref>[[سید فضل‌الله میرقادری|میرقادری، سید فضل‌الله]]، [[حسین کیانی|کیانی، حسین]]، [[بن‌مایه‌های ادبیات مقاومت در قرآن (مقاله)|بن‌مایه‌های ادبیات مقاومت در قرآن]]</ref>. | بنابراین معنای غالب در واژه [[مقاومت]]، [[ایستادگی]] و [[مقاومت]] کردن در برابر چیزی است که [[توازن]] و [[تعادل]] را بر هم زده، خواه این عامل درونی باشد مانند [[امیال نفسانی]] یا بیرونی، مانند [[بیماری]] یا [[تجاوز]] و اشغالگری<ref>[[سید فضل‌الله میرقادری|میرقادری، سید فضل‌الله]]، [[حسین کیانی|کیانی، حسین]]، [[بن‌مایه‌های ادبیات مقاومت در قرآن (مقاله)|بن‌مایه‌های ادبیات مقاومت در قرآن]]</ref>. | ||
در [[علم]] صرف [[عربی]] آمده است که دو باب "مفاعله" و "تفاعل" برای [[مشارکت]] کاربرد دارند که اولی [[مشارکت]] یک طرفه و دومی [[مشارکت]] دو طرفه را می‌رساند، نکته قابل توجه در فعل "قَامَ" این است که آن فعل تنها در باب مفاعله کاربرد دارد، زیرا [[پایداری]] و [[مقاومت]]، زمانی به کار می‌رود که یک طرف به دلایلی برطرف دیگر غالب شود و طرف مقابل می‌بایست در برابر آن از خود [[پایداری]] نشان دهد و یک [[مقاومت]] یک طرفه به دست می‌آید و به همین [[دلیل]] این ریشه در باب "تفاعل" کاربرد ندارد. نکته دیگر [[هم‌نشینی]] حرف "ق" که در تلفظ از حروف [[قوی]] بوده، با حرف مدّ است که [[پایداری]] و [[ایستادگی]] در برابر چیزی را می‌رساند. [[شایسته]] [[یادآوری]] است که این واژه در [[قرآن]] نیامده و "قیام" - مصدر باب مفاعله – فقط یک بار به معنای [[مقاومت]] و [[جهاد]] به کار رفته است. {{متن قرآن|فَمَا اسْتَطَاعُوا مِنْ قِيَامٍ وَمَا كَانُوا مُنْتَصِرِينَ}}<ref>«و نه یارای ایستادن و نه توان دفاع داشتند» سوره ذاریات، آیه ۴۵.</ref> و در بقیه آیه‌های [[قرآنی]]<ref>{{متن قرآن|وَنُفِخَ فِي الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَمَنْ فِي الْأَرْضِ إِلَّا مَنْ شَاءَ اللَّهُ ثُمَّ نُفِخَ فِيهِ أُخْرَى فَإِذَا هُمْ قِيَامٌ يَنْظُرُونَ}} «و در صور دمیده می‌شود آنگاه هر کس در آسمان‌ها و در زمین است بیهوش می‌گردد- جز آن کس که خدا بخواهد- سپس بار دیگر در آن می‌دمند که ناگاه آنان برمی‌خیزند، به انتظار می‌مانند» سوره زمر، آیه ۶۸؛ {{متن قرآن|الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ قِيَامًا وَقُعُودًا وَعَلَى جُنُوبِهِمْ وَيَتَفَكَّرُونَ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ...}} «(همان) کسان که خداوند را ایستاده و نشسته و آرمیده بر پهلو یاد می‌کنند و در آفرینش آسمان‌ها و زمین می‌اندیشند.».. سوره آل عمران، آیه ۱۹۱؛ {{متن قرآن|وَلَا تُؤْتُوا السُّفَهَاءَ أَمْوَالَكُمُ الَّتِي جَعَلَ اللَّهُ لَكُمْ قِيَامًا وَارْزُقُوهُمْ فِيهَا وَاكْسُوهُمْ وَقُولُوا لَهُمْ قَوْلًا مَعْرُوفًا}} «و دارایی‌هایتان را که خداوند (مایه) پایداری (زندگی) شما گردانیده است به کم‌خردان نسپارید و از درآمد آن، آنان را روزی و پوشاک رسانید و با آنان با زبانی شایسته سخن گویید» سوره نساء، آیه ۵؛ {{متن قرآن|فَإِذَا قَضَيْتُمُ الصَّلَاةَ فَاذْكُرُوا اللَّهَ قِيَامًا وَقُعُودًا وَعَلَى جُنُوبِكُمْ...}} «و چون نماز را به پایان بردید خداوند را ایستاده و نشسته و آرمیده بر پهلو یاد کنید.».. سوره نساء، آیه ۱۰۳؛ {{متن قرآن|جَعَلَ اللَّهُ الْكَعْبَةَ الْبَيْتَ الْحَرَامَ قِيَامًا لِلنَّاسِ...}} «خداوند، خانه محترم کعبه را (وسیله) برپایی (امور) مردم کرده است.».. سوره مائده، آیه ۹۷؛ {{متن قرآن|وَالَّذِينَ يَبِيتُونَ لِرَبِّهِمْ سُجَّدًا وَقِيَامًا}} «و آنان که برای پروردگارشان در سجده و ایستاده شب زنده‌داری کنند» سوره فرقان، آیه ۶۴.</ref> واژه [[قیام]]، مقابل [[قعود]]، به معنای برپا کردن و یا قوام [[زندگی]] آمده است. البته این سخن هرگز به آن معنا نیست که [[قرآن]] از [[مقاومت]] [[سخن]] نگفته، بلکه [[قرآن]] کتابی برای [[هدایت]] [[بشر]] است، بنابراین اساس [[مقاومت]] که در ویژگی‌ها، ارکان و جلوه‌های [[مقاومت]] و مانند آن تجلی کرده است در این [[کتاب آسمانی]] وجود دارد و [[قرآن]] آن را یک [[واجب شرعی]] و [[ضرورت]] بشری می‌داند. | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۵ مارس ۲۰۲۳، ساعت ۱۷:۲۰
مقدمه
واژه مقاومت بر گرفته از فعل ثلاثی مجرد "قَامَ" به معنای به پا خاستن و برخاستن و نیز پایدار ماندن است. این واژه بر وزن مفاعله و به معنای با کسی با هم برخاستن و یا باهم از جا بلند شدن و با کسی ضدیت کردن و نیز ایستادگی و پایداری کردن است. در فرهنگ‌های لغت عربی چهار کاربرد برای این واژه آورده شده است:
- قاوم اعداء بلاده: ناضل ضدهم عارضهم بالقوة: بر ضد آنان مبارزه کرد.
- ظل يقاوم المرض: يصارع المرض، يواجهه: در برابر بیماری مقاومت و ایستادگی کرد.
- قاومه في المصارعة: غالبه: بر او چیره شد.
- قاومه في حاجة: قاوم معه فيها[۱].
بنابراین معنای غالب در واژه مقاومت، ایستادگی و مقاومت کردن در برابر چیزی است که توازن و تعادل را بر هم زده، خواه این عامل درونی باشد مانند امیال نفسانی یا بیرونی، مانند بیماری یا تجاوز و اشغالگری[۲].
در علم صرف عربی آمده است که دو باب "مفاعله" و "تفاعل" برای مشارکت کاربرد دارند که اولی مشارکت یک طرفه و دومی مشارکت دو طرفه را می‌رساند، نکته قابل توجه در فعل "قَامَ" این است که آن فعل تنها در باب مفاعله کاربرد دارد، زیرا پایداری و مقاومت، زمانی به کار می‌رود که یک طرف به دلایلی برطرف دیگر غالب شود و طرف مقابل می‌بایست در برابر آن از خود پایداری نشان دهد و یک مقاومت یک طرفه به دست می‌آید و به همین دلیل این ریشه در باب "تفاعل" کاربرد ندارد. نکته دیگر هم‌نشینی حرف "ق" که در تلفظ از حروف قوی بوده، با حرف مدّ است که پایداری و ایستادگی در برابر چیزی را می‌رساند. شایسته یادآوری است که این واژه در قرآن نیامده و "قیام" - مصدر باب مفاعله – فقط یک بار به معنای مقاومت و جهاد به کار رفته است. ﴿فَمَا اسْتَطَاعُوا مِنْ قِيَامٍ وَمَا كَانُوا مُنْتَصِرِينَ﴾[۳] و در بقیه آیه‌های قرآنی[۴] واژه قیام، مقابل قعود، به معنای برپا کردن و یا قوام زندگی آمده است. البته این سخن هرگز به آن معنا نیست که قرآن از مقاومت سخن نگفته، بلکه قرآن کتابی برای هدایت بشر است، بنابراین اساس مقاومت که در ویژگی‌ها، ارکان و جلوه‌های مقاومت و مانند آن تجلی کرده است در این کتاب آسمانی وجود دارد و قرآن آن را یک واجب شرعی و ضرورت بشری می‌داند.
پانویس
- ↑ عبدالغنی أبوالعزم، المعجم الغنی، ماده قام (برگرفته از پایگاه اطلاعاتی www.lexicons.ajeeb.com؛ آذرنوش، آذرتاش، فرهنگ معاصر عربی-فارسی، ماده قام.
- ↑ میرقادری، سید فضل‌الله، کیانی، حسین، بن‌مایه‌های ادبیات مقاومت در قرآن
- ↑ «و نه یارای ایستادن و نه توان دفاع داشتند» سوره ذاریات، آیه ۴۵.
- ↑ ﴿وَنُفِخَ فِي الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَمَنْ فِي الْأَرْضِ إِلَّا مَنْ شَاءَ اللَّهُ ثُمَّ نُفِخَ فِيهِ أُخْرَى فَإِذَا هُمْ قِيَامٌ يَنْظُرُونَ﴾ «و در صور دمیده می‌شود آنگاه هر کس در آسمان‌ها و در زمین است بیهوش می‌گردد- جز آن کس که خدا بخواهد- سپس بار دیگر در آن می‌دمند که ناگاه آنان برمی‌خیزند، به انتظار می‌مانند» سوره زمر، آیه ۶۸؛ ﴿الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ قِيَامًا وَقُعُودًا وَعَلَى جُنُوبِهِمْ وَيَتَفَكَّرُونَ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ...﴾ «(همان) کسان که خداوند را ایستاده و نشسته و آرمیده بر پهلو یاد می‌کنند و در آفرینش آسمان‌ها و زمین می‌اندیشند.».. سوره آل عمران، آیه ۱۹۱؛ ﴿وَلَا تُؤْتُوا السُّفَهَاءَ أَمْوَالَكُمُ الَّتِي جَعَلَ اللَّهُ لَكُمْ قِيَامًا وَارْزُقُوهُمْ فِيهَا وَاكْسُوهُمْ وَقُولُوا لَهُمْ قَوْلًا مَعْرُوفًا﴾ «و دارایی‌هایتان را که خداوند (مایه) پایداری (زندگی) شما گردانیده است به کم‌خردان نسپارید و از درآمد آن، آنان را روزی و پوشاک رسانید و با آنان با زبانی شایسته سخن گویید» سوره نساء، آیه ۵؛ ﴿فَإِذَا قَضَيْتُمُ الصَّلَاةَ فَاذْكُرُوا اللَّهَ قِيَامًا وَقُعُودًا وَعَلَى جُنُوبِكُمْ...﴾ «و چون نماز را به پایان بردید خداوند را ایستاده و نشسته و آرمیده بر پهلو یاد کنید.».. سوره نساء، آیه ۱۰۳؛ ﴿جَعَلَ اللَّهُ الْكَعْبَةَ الْبَيْتَ الْحَرَامَ قِيَامًا لِلنَّاسِ...﴾ «خداوند، خانه محترم کعبه را (وسیله) برپایی (امور) مردم کرده است.».. سوره مائده، آیه ۹۷؛ ﴿وَالَّذِينَ يَبِيتُونَ لِرَبِّهِمْ سُجَّدًا وَقِيَامًا﴾ «و آنان که برای پروردگارشان در سجده و ایستاده شب زنده‌داری کنند» سوره فرقان، آیه ۶۴.