اضطرار در فقه اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی « {{امامت}} <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 8...» ایجاد کرد) |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
| (۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = اضطرار | |||
| عنوان مدخل = [[اضطرار]] | |||
| مداخل مرتبط = [[اضطرار در قرآن]] - [[اضطرار در فقه اسلامی]] - [[اضطرار در فقه سیاسی]] - [[اضطرار در در معارف دعا و زیارات]] - [[اضطرار در معارف و سیره سجادی]] - [[اضطرار در معارف و سیره رضوی]] | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
[[اضطرار]] بنابر مشهور عبارت است از [[بیم]] عقلایی (نه صِرف [[پندار]]) از رسیدن زیانی که معمولاً قابل [[تحمّل]] نیست نسبت به فعل یا ترک کاری؛ خواه نسبت به خودش یا فردی که [[حفظ]] او بر [[انسان]] [[واجب]] است. ضرر نیز جانی باشد یا [[مالی]] و یا حیثیّتی و ناموسی. ضرر جانی نیز در حدّ کشته شدن باشد یا [[نقص]] عضو یا پیدایی [[بیماری]] یا شدّت پیدا کردن آن یا طولانی شدن دوره درمان یا مشکل شدن مداوا و یا پیدایی عارضهای که منجرّ به یکی از آنها گردد. <ref>جواهر الکلام، ج۳۶، ص:۴۲۶ ـ ۴۲۷؛ مسالک الافهام، ج۱۲، ص:۱۱۳؛ مستند الشیعة، ج۱۵، ص:۲۰ ـ ۲۱</ref> | [[اضطرار]] بنابر مشهور عبارت است از [[بیم]] عقلایی (نه صِرف [[پندار]]) از رسیدن زیانی که معمولاً قابل [[تحمّل]] نیست نسبت به فعل یا ترک کاری؛ خواه نسبت به خودش یا فردی که [[حفظ]] او بر [[انسان]] [[واجب]] است. ضرر نیز جانی باشد یا [[مالی]] و یا حیثیّتی و ناموسی. ضرر جانی نیز در حدّ کشته شدن باشد یا [[نقص]] عضو یا پیدایی [[بیماری]] یا شدّت پیدا کردن آن یا طولانی شدن دوره درمان یا مشکل شدن مداوا و یا پیدایی عارضهای که منجرّ به یکی از آنها گردد. <ref>جواهر الکلام، ج۳۶، ص:۴۲۶ ـ ۴۲۷؛ مسالک الافهام، ج۱۲، ص:۱۱۳؛ مستند الشیعة، ج۱۵، ص:۲۰ ـ ۲۱</ref> | ||
جایگاه اصلی عنوان یاد شده، باب اطعمه و اشربه است، | جایگاه اصلی عنوان یاد شده، باب اطعمه و اشربه است، لکن از آن به مناسبت در دیگر باب‌ها، مانند [[جهاد]]، [[تجارت]]، اجاره و حدود نیز سخن رفته است. | ||
==[[حکم]] اضطرار== | == [[حکم]] اضطرار == | ||
اضطرار از [[عناوین]] ثانوی است که با پیدایی آن، [[تکلیف]] اوّلی، از عهده مکلّف برداشته می‌شود؛ بدین معنا که مکلّف را از موضوع [[حکم شرعی]] اوّلی خارج میکند که نتیجه آن، جواز ارتکاب [[حرام]] یا ترک واجب در حال اضطرار است، مانند خوردن مردار یا [[ترک نماز]]، که درشرایط عادی، حرام و در حال اضطرار، جایز است. از این مطلب به قاعده اضطرار نیز تعبیر می‌شود. | اضطرار از [[عناوین]] ثانوی است که با پیدایی آن، [[تکلیف]] اوّلی، از عهده مکلّف برداشته می‌شود؛ بدین معنا که مکلّف را از موضوع [[حکم شرعی]] اوّلی خارج میکند که نتیجه آن، جواز ارتکاب [[حرام]] یا ترک واجب در حال اضطرار است، مانند خوردن مردار یا [[ترک نماز]]، که درشرایط عادی، حرام و در حال اضطرار، جایز است. از این مطلب به قاعده اضطرار نیز تعبیر می‌شود. | ||
==منشأ== | == منشأ == | ||
منشأ اضطرار یا [[اکراه]] است یا [[تقیّه]] و یا صرف بیم زیان بدون اکراه و تقیّه.<ref> [[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]] ج۱، صفحه ۵۷۴-۵۷۵.</ref> | منشأ اضطرار یا [[اکراه]] است یا [[تقیّه]] و یا صرف بیم زیان بدون اکراه و تقیّه.<ref> [[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]] ج۱، صفحه ۵۷۴-۵۷۵.</ref> | ||
== منابع == | |||
==منابع== | |||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده:1368945.jpg|22px]] [[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|'''فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت''']] | # [[پرونده:1368945.jpg|22px]] [[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|'''فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت''']] | ||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:اضطرار]] | [[رده:اضطرار]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۴ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۸:۰۷
این مدخل زیرشاخهٔ بحث اضطرار است. اضطرار از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: اضطرار در قرآن - اضطرار در فقه اسلامی - اضطرار در فقه سیاسی - اضطرار در در معارف دعا و زیارات - اضطرار در معارف و سیره سجادی - اضطرار در معارف و سیره رضوی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
اضطرار بنابر مشهور عبارت است از بیم عقلایی (نه صِرف پندار) از رسیدن زیانی که معمولاً قابل تحمّل نیست نسبت به فعل یا ترک کاری؛ خواه نسبت به خودش یا فردی که حفظ او بر انسان واجب است. ضرر نیز جانی باشد یا مالی و یا حیثیّتی و ناموسی. ضرر جانی نیز در حدّ کشته شدن باشد یا نقص عضو یا پیدایی بیماری یا شدّت پیدا کردن آن یا طولانی شدن دوره درمان یا مشکل شدن مداوا و یا پیدایی عارضهای که منجرّ به یکی از آنها گردد. [۱]
جایگاه اصلی عنوان یاد شده، باب اطعمه و اشربه است، لکن از آن به مناسبت در دیگر باب‌ها، مانند جهاد، تجارت، اجاره و حدود نیز سخن رفته است.
حکم اضطرار
اضطرار از عناوین ثانوی است که با پیدایی آن، تکلیف اوّلی، از عهده مکلّف برداشته می‌شود؛ بدین معنا که مکلّف را از موضوع حکم شرعی اوّلی خارج میکند که نتیجه آن، جواز ارتکاب حرام یا ترک واجب در حال اضطرار است، مانند خوردن مردار یا ترک نماز، که درشرایط عادی، حرام و در حال اضطرار، جایز است. از این مطلب به قاعده اضطرار نیز تعبیر می‌شود.
منشأ
منشأ اضطرار یا اکراه است یا تقیّه و یا صرف بیم زیان بدون اکراه و تقیّه.[۲]
منابع
پانویس
- ↑ جواهر الکلام، ج۳۶، ص:۴۲۶ ـ ۴۲۷؛ مسالک الافهام، ج۱۲، ص:۱۱۳؛ مستند الشیعة، ج۱۵، ص:۲۰ ـ ۲۱
- ↑ هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۱، صفحه ۵۷۴-۵۷۵.