عقل مسموع: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'اخلاق الاهی، ج۱' به 'اخلاق الاهی، ج۱') |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
| (۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ولایت}} | {{ولایت}} | ||
{{مدخل مرتبط | |||
| موضوع مرتبط = عقل | |||
| عنوان مدخل = [[عقل مسموع]] | |||
| مداخل مرتبط = [[عقل مسموع در قرآن]] - [[عقل مسموع در حدیث]] - [[عقل مسموع در اخلاق اسلامی]] - [[عقل مسموع در عرفان اسلامی]] | |||
| پرسش مرتبط = عقل مسموع (پرسش) | |||
}} | |||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
*[[فهم]] و [[درک]] [[انسان]] از حقایق که نتیجه کاربرد [[عقل]] طبیعی است و خود [[عقل]] اکتسابی نام دارد. [[عقل]] اکتسابی در زبان [[روایات]] [[عقل مسموع]] نامیده شده است<ref>حسن بن على سقاف، مصحیح شرح العقیدة الطحاویة، ص۱۹۶.</ref>. | * [[فهم]] و [[درک]] [[انسان]] از حقایق که نتیجه کاربرد [[عقل]] طبیعی است و خود [[عقل]] اکتسابی نام دارد. [[عقل]] اکتسابی در زبان [[روایات]] [[عقل مسموع]] نامیده شده است<ref>حسن بن على سقاف، مصحیح شرح العقیدة الطحاویة، ص۱۹۶.</ref>. | ||
*[[امیرالمؤمنین]]{{ع}} در [[کلامی]] موزون، [[عقل]] طبیعی را به چشم و [[عقل]] [[تجربی]] را به [[نور]] [[خورشید]] [[تشبیه]] کرده است. می‌فرماید: "من [[عقل]] را بر دو گونه یافتم [[عقل]] طبیعی و [[عقل]] شنیدنی [[عقل]] شنیدنی نفعی ندارد اگر [[عقل]] طبیعی نباشد چنان که [[نور]] [[خورشید]] نفعی ندارد اگر [[نور]] دیده بسته باشد"<ref>حسن بن على سقاف، مصحیح شرح العقیدة الطحاویة ص۱۹۵.</ref> | * [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} در [[کلامی]] موزون، [[عقل]] طبیعی را به چشم و [[عقل]] [[تجربی]] را به [[نور]] [[خورشید]] [[تشبیه]] کرده است. می‌فرماید: "من [[عقل]] را بر دو گونه یافتم [[عقل]] طبیعی و [[عقل]] شنیدنی [[عقل]] شنیدنی نفعی ندارد اگر [[عقل]] طبیعی نباشد چنان که [[نور]] [[خورشید]] نفعی ندارد اگر [[نور]] دیده بسته باشد"<ref>حسن بن على سقاف، مصحیح شرح العقیدة الطحاویة ص۱۹۵.</ref> | ||
*طبق این [[کلام]] [[شریف]]، [[درک]] حقایق همانند دیدن اشیای خارجی است، همان طور که دیدن اشیا از طرفی منوط به [[بینایی]] و از طرفی منوط به [[نور]] [[خورشید]] است، [[درک]] حقایق نیز از طرفی محتاج تجربه و از طرفی منوط به [[قوه]] مدركه [[انسان]] است و همان طور که [[نور]] [[خورشید]] نمی‌تواند [[نابینایی]] [[انسان]] را جبران کند و به [[تنهایی]] دیدن اشیا را باعث شود، [[آموزش]] و کسب تجربه هرچند پیوسته و [[قوی]] نمی‌تواند کمبود [[درک]] و [[فهم]] [[انسان]] را جبران کند. | * طبق این [[کلام]] [[شریف]]، [[درک]] حقایق همانند دیدن اشیای خارجی است، همان طور که دیدن اشیا از طرفی منوط به [[بینایی]] و از طرفی منوط به [[نور]] [[خورشید]] است، [[درک]] حقایق نیز از طرفی محتاج تجربه و از طرفی منوط به [[قوه]] مدركه [[انسان]] است و همان طور که [[نور]] [[خورشید]] نمی‌تواند [[نابینایی]] [[انسان]] را جبران کند و به [[تنهایی]] دیدن اشیا را باعث شود، [[آموزش]] و کسب تجربه هرچند پیوسته و [[قوی]] نمی‌تواند کمبود [[درک]] و [[فهم]] [[انسان]] را جبران کند. | ||
*در روایتی از [[رسول خدا]]{{صل}} آمده است: "هیچ کس چیزی بهتر از [[عقل]] به دست نیاورده که او را به خوبی [[هدایت]] می‌کند و از [[گمراهی]] برمی گرداند"<ref>{{متن حدیث|ما کسب احد شيئا افضل من عقل يهديه إلي هدي او يرده عن ردي}}؛ راغب اصفهانی، مفردات، ۳۴۲ ماده عقل.</ref>. | * در روایتی از [[رسول خدا]] {{صل}} آمده است: "هیچ کس چیزی بهتر از [[عقل]] به دست نیاورده که او را به خوبی [[هدایت]] می‌کند و از [[گمراهی]] برمی گرداند"<ref>{{متن حدیث|ما کسب احد شيئا افضل من عقل يهديه إلي هدي او يرده عن ردي}}؛ راغب اصفهانی، مفردات، ۳۴۲ ماده عقل.</ref>. | ||
*منظور از [[عقل]] در این [[حدیث شریف]] [[عقل]] اکتسابی است. | * منظور از [[عقل]] در این [[حدیث شریف]] [[عقل]] اکتسابی است. | ||
*در [[تفسیر]] [[آیه شریفه]]: {{متن قرآن|وَمَثَلُ الَّذِينَ كَفَرُوا كَمَثَلِ الَّذِي يَنْعِقُ بِمَا لَا يَسْمَعُ إِلَّا دُعَاءً وَنِدَاءً صُمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لَا يَعْقِلُونَ}}<ref>«و داستان کافران، چون داستان کسی است که حیوانی را بانگ می‌کند که جز فراخواندن و آوایی نمی‌شنود؛ (اینان) کرند، لالند، نابینایند، از این رو خرد نمی‌ورزند» سوره بقره، آیه ۱۷۱.</ref>. برخی [[مفسران]] به صراحت نوشته‌اند که منظور از [[عقل]] در این [[آیه]]، [[عقل]] اکتسابی است<ref>محمد بن عمر رازی، تفسیر کبیر، ج۵، ص۹؛ ابوحیان اندلسی، البحر المحیط، ج۱، ص۶۵۸.</ref><ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱ (کتاب)|اخلاق الاهی، ج۱]] | * در [[تفسیر]] [[آیه شریفه]]: {{متن قرآن|وَمَثَلُ الَّذِينَ كَفَرُوا كَمَثَلِ الَّذِي يَنْعِقُ بِمَا لَا يَسْمَعُ إِلَّا دُعَاءً وَنِدَاءً صُمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لَا يَعْقِلُونَ}}<ref>«و داستان کافران، چون داستان کسی است که حیوانی را بانگ می‌کند که جز فراخواندن و آوایی نمی‌شنود؛ (اینان) کرند، لالند، نابینایند، از این رو خرد نمی‌ورزند» سوره بقره، آیه ۱۷۱.</ref>. برخی [[مفسران]] به صراحت نوشته‌اند که منظور از [[عقل]] در این [[آیه]]، [[عقل]] اکتسابی است<ref>محمد بن عمر رازی، تفسیر کبیر، ج۵، ص۹؛ ابوحیان اندلسی، البحر المحیط، ج۱، ص۶۵۸.</ref><ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱ (کتاب)|اخلاق الاهی، ج۱]]، ص۱۶۹-۱۷۰.</ref>. | ||
==منابع== | == منابع == | ||
{{منابع}} | |||
* [[پرونده:1100246.jpg|22px]] [[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱ (کتاب)|'''اخلاق الاهی ج۱''']] | * [[پرونده:1100246.jpg|22px]] [[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱ (کتاب)|'''اخلاق الاهی ج۱''']] | ||
{{پایان منابع}} | |||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: عقل]] | [[رده: عقل]] | ||
[[رده: عقل مسموع]] | [[رده: عقل مسموع]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۵ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۴۴
این مدخل زیرشاخهٔ بحث عقل است. عقل مسموع از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: عقل مسموع در قرآن - عقل مسموع در حدیث - عقل مسموع در اخلاق اسلامی - عقل مسموع در عرفان اسلامی - پرسش‌های مرتبطمقدمه
- فهم و درک انسان از حقایق که نتیجه کاربرد عقل طبیعی است و خود عقل اکتسابی نام دارد. عقل اکتسابی در زبان روایات عقل مسموع نامیده شده است[۱].
- امیرالمؤمنین (ع) در کلامی موزون، عقل طبیعی را به چشم و عقل تجربی را به نور خورشید تشبیه کرده است. می‌فرماید: "من عقل را بر دو گونه یافتم عقل طبیعی و عقل شنیدنی عقل شنیدنی نفعی ندارد اگر عقل طبیعی نباشد چنان که نور خورشید نفعی ندارد اگر نور دیده بسته باشد"[۲]
- طبق این کلام شریف، درک حقایق همانند دیدن اشیای خارجی است، همان طور که دیدن اشیا از طرفی منوط به بینایی و از طرفی منوط به نور خورشید است، درک حقایق نیز از طرفی محتاج تجربه و از طرفی منوط به قوه مدركه انسان است و همان طور که نور خورشید نمی‌تواند نابینایی انسان را جبران کند و به تنهایی دیدن اشیا را باعث شود، آموزش و کسب تجربه هرچند پیوسته و قوی نمی‌تواند کمبود درک و فهم انسان را جبران کند.
- در روایتی از رسول خدا (ص) آمده است: "هیچ کس چیزی بهتر از عقل به دست نیاورده که او را به خوبی هدایت می‌کند و از گمراهی برمی گرداند"[۳].
- منظور از عقل در این حدیث شریف عقل اکتسابی است.
- در تفسیر آیه شریفه: ﴿وَمَثَلُ الَّذِينَ كَفَرُوا كَمَثَلِ الَّذِي يَنْعِقُ بِمَا لَا يَسْمَعُ إِلَّا دُعَاءً وَنِدَاءً صُمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لَا يَعْقِلُونَ﴾[۴]. برخی مفسران به صراحت نوشته‌اند که منظور از عقل در این آیه، عقل اکتسابی است[۵][۶].
منابع
پانویس
- ↑ حسن بن على سقاف، مصحیح شرح العقیدة الطحاویة، ص۱۹۶.
- ↑ حسن بن على سقاف، مصحیح شرح العقیدة الطحاویة ص۱۹۵.
- ↑ «ما کسب احد شيئا افضل من عقل يهديه إلي هدي او يرده عن ردي»؛ راغب اصفهانی، مفردات، ۳۴۲ ماده عقل.
- ↑ «و داستان کافران، چون داستان کسی است که حیوانی را بانگ می‌کند که جز فراخواندن و آوایی نمی‌شنود؛ (اینان) کرند، لالند، نابینایند، از این رو خرد نمی‌ورزند» سوره بقره، آیه ۱۷۱.
- ↑ محمد بن عمر رازی، تفسیر کبیر، ج۵، ص۹؛ ابوحیان اندلسی، البحر المحیط، ج۱، ص۶۵۸.
- ↑ تهرانی، مجتبی، اخلاق الاهی، ج۱، ص۱۶۹-۱۷۰.