قمار در جامعه‌شناسی اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">\n: +)) |
(←مقدمه) |
||
| (۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = قمار | |||
| عنوان مدخل = قمار | |||
| مداخل مرتبط = [[قمار در قرآن]] - [[قمار در جامعه‌شناسی اسلامی]] - [[نفی قمار در معارف و سیره نبوی]] | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
== مقدمه == | |||
[[قماربازی]] یکی دیگر از راه‌های غیرمجاز کسب [[ثروت]] و از جمله مصداق‌های بارز “اکل [[مال]] به باطل” قماربازی است. “قمار” به عنوان یک فعالیت [[اقتصادی]] غیرعقلایی دارای جنبه‌های تفریحی و [[سرگرمی]] - هر چند البته جنبه‌های تفریحی و سرگرمی آن غالباً تحت‌الشعاع جنبه‌های اقتصادی آن قرار می‌گیرد - علاوه بر پیامدهای [[سوء]] [[اخلاقی]] و [[اجتماعی]] همچون زمینه‌سازی برای [[تحمیل]] هیجان‌های آنی، ایجاد [[دشمنی]] و [[کینه‌ورزی]] و در مواردی [[تعارض]] و درگیری و احیاناً [[قتل]] و خودکشی، کاهش انگیزه برای تحرک و [[پویایی]] فعال و سازنده، سوق‌یابی به ذهنیت‌های تقدیری و [[توسل]] به شانس و اقبال و گمانه‌زنی‌های واهی، چرخه اقتصادی و روند عادی فعالیت‌های مادی و تبادل ثروت بر اساس [[قواعد]] متعارف را مختل می‌سازد. عده‌ای در یک چشم برهم زدن، همه مایملک خود را از کف داده و به [[خاک]] سیاه می‌نشینند و طرف مقابل آنها با کمترین [[زحمت]] و با [[اعمال]] برخی تدبیر‌های زیرکانه، به ثروت بادآورده دست می‌یابند. چنین موقعیتی، به‌رغم بالا بودن نصاب ریسک آن، برای بسیاری می‌تواند وسوسه‌انگیز و ترغیب‌کننده باشد. تردیدی نیست شیوع این سنخ مجاری کسب، پیامدهای بسیار ویرانگری برای [[جامعه]] به دنبال دارد و تقریباً هیچ جامعه‌ای، قمار را به اشکال و [[صور]] مختلف آن به عنوان یک شیوه مقبول و مجاز برای فعالیت اقتصادی در کنار سایر شیوه‌ها و مجاری عموماً پذیرفته شده، توصیه و تجویز نکرده است. در [[قرآن]]، از قمار به “میسر” به معنای پسر و [[آسانی]] تعبیر شده است. | |||
کلمه میسر در لغت به معنای قمار است و مقامر (قمارباز) را [[یاسر]] می‌گویند و اصل در معنایش سهولت و آسانی است، و اگر قمارباز را آسان خواندند به این مناسبت است که قمارباز بدون [[رنج]] و تعب و به آسانی مال دیگران را به چنگ می‌آورد، بدون اینکه کسبی کند، یا بیلی بزند و عرقی بریزد<ref>سیدمحمدحسین طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۲۸۸.</ref>. | کلمه میسر در لغت به معنای قمار است و مقامر (قمارباز) را [[یاسر]] می‌گویند و اصل در معنایش سهولت و آسانی است، و اگر قمارباز را آسان خواندند به این مناسبت است که قمارباز بدون [[رنج]] و تعب و به آسانی مال دیگران را به چنگ می‌آورد، بدون اینکه کسبی کند، یا بیلی بزند و عرقی بریزد<ref>سیدمحمدحسین طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۲۸۸.</ref>. | ||
[[تفسیر نمونه]] نیز در بیان برخی آثار قمار می‌نویسد: بسیاری از قماربازان به علت اینکه گاهی برنده می‌شوند و در یک [[ساعت]] ممکن است هزاران تومان [[سرمایه]] دیگران را به جیب خود بریزند، حاضر نمی‌شوند به کارهای تولیدی و [[اقتصادی]] تن بدهند و در نتیجه چرخ‌های تولیدی و اقتصادی به همان نسبت تنگ می‌شود، و درست اگر دقت کنیم می‌بینیم که تمام قماربازان و عائله آنها سربار [[اجتماع]] هستند<ref>ناصر مکارم شیرازی و دیگران، تفسیر نمونه، ج۲، ص۱۲۸.</ref>. | [[تفسیر نمونه]] نیز در بیان برخی آثار قمار می‌نویسد: بسیاری از قماربازان به علت اینکه گاهی برنده می‌شوند و در یک [[ساعت]] ممکن است هزاران تومان [[سرمایه]] دیگران را به جیب خود بریزند، حاضر نمی‌شوند به کارهای تولیدی و [[اقتصادی]] تن بدهند و در نتیجه چرخ‌های تولیدی و اقتصادی به همان نسبت تنگ می‌شود، و درست اگر دقت کنیم می‌بینیم که تمام قماربازان و عائله آنها سربار [[اجتماع]] هستند<ref>ناصر مکارم شیرازی و دیگران، تفسیر نمونه، ج۲، ص۱۲۸.</ref>. | ||
==[[آیات]] [[قرآنی]] مرتبط== | == [[آیات]] [[قرآنی]] مرتبط == | ||
#توجه دادن به [[ضرر]] | # توجه دادن به [[ضرر]] غالب قمار: {{متن قرآن|يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ قُلْ فِيهِمَا إِثْمٌ كَبِيرٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَإِثْمُهُمَا أَكْبَرُ مِنْ نَفْعِهِمَا}}<ref>«از تو درباره شراب و قمار می‌پرسند، بگو در این دو، گناهی بزرگ و سودهایی برای مردم (نهفته) است. امّا گناه آنها از سود آنها بزرگ‌تر است» سوره بقره، آیه ۲۱۹.</ref>. | ||
# [[نهی]] از قمار به عنوان یک | # [[نهی]] از قمار به عنوان یک عمل شیطانی: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالْأَنْصَابُ وَالْأَزْلَامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ}}<ref>«ای مؤمنان! جز این نیست که شراب و قمار و انصاب و ازلام، پلیدی (و) کار شیطان است پس، از آنها دوری گزینید باشد که رستگار گردید» سوره مائده، آیه ۹۰.</ref>. | ||
# [[قمار]] زمینه‌ساز بروز [[دشمنی‌ها]] و بازدارنده از [[عبادت]] [[خداوند]]: {{متن قرآن|إِنَّمَا يُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَنْ يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاءَ فِي الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ وَيَصُدَّكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَعَنِ الصَّلَاةِ فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ}}<ref>«شیطان، تنها بر آن است تا با شراب و قمار میان شما دشمنی و کینه افکند و از یاد خداوند و از نماز بازتان دارد؛ اکنون آیا دست می‌کشید؟» سوره مائده، آیه ۹۱.</ref>.<ref>[[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم]]، ص ۵۰۰.</ref> | # [[قمار]] زمینه‌ساز بروز [[دشمنی‌ها]] و بازدارنده از [[عبادت]] [[خداوند]]: {{متن قرآن|إِنَّمَا يُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَنْ يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاءَ فِي الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ وَيَصُدَّكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَعَنِ الصَّلَاةِ فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ}}<ref>«شیطان، تنها بر آن است تا با شراب و قمار میان شما دشمنی و کینه افکند و از یاد خداوند و از نماز بازتان دارد؛ اکنون آیا دست می‌کشید؟» سوره مائده، آیه ۹۱.</ref>.<ref>[[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم]]، ص ۵۰۰.</ref> | ||
== | == منابع == | ||
{{منابع}} | |||
# [[پرونده:1100695.jpg|22px]] [[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|'''ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم''']] | # [[پرونده:1100695.jpg|22px]] [[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|'''ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم''']] | ||
{{پایان منابع}} | |||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:قمار]] | [[رده:قمار]] | ||
{{ارزش‌های اجتماعی}} | {{ارزش‌های اجتماعی}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۸ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۰۶:۴۴
این مدخل زیرشاخهٔ بحث قمار است. قمار از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: قمار در قرآن - قمار در جامعه‌شناسی اسلامی - نفی قمار در معارف و سیره نبوی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
قماربازی یکی دیگر از راه‌های غیرمجاز کسب ثروت و از جمله مصداق‌های بارز “اکل مال به باطل” قماربازی است. “قمار” به عنوان یک فعالیت اقتصادی غیرعقلایی دارای جنبه‌های تفریحی و سرگرمی - هر چند البته جنبه‌های تفریحی و سرگرمی آن غالباً تحت‌الشعاع جنبه‌های اقتصادی آن قرار می‌گیرد - علاوه بر پیامدهای سوء اخلاقی و اجتماعی همچون زمینه‌سازی برای تحمیل هیجان‌های آنی، ایجاد دشمنی و کینه‌ورزی و در مواردی تعارض و درگیری و احیاناً قتل و خودکشی، کاهش انگیزه برای تحرک و پویایی فعال و سازنده، سوق‌یابی به ذهنیت‌های تقدیری و توسل به شانس و اقبال و گمانه‌زنی‌های واهی، چرخه اقتصادی و روند عادی فعالیت‌های مادی و تبادل ثروت بر اساس قواعد متعارف را مختل می‌سازد. عده‌ای در یک چشم برهم زدن، همه مایملک خود را از کف داده و به خاک سیاه می‌نشینند و طرف مقابل آنها با کمترین زحمت و با اعمال برخی تدبیر‌های زیرکانه، به ثروت بادآورده دست می‌یابند. چنین موقعیتی، به‌رغم بالا بودن نصاب ریسک آن، برای بسیاری می‌تواند وسوسه‌انگیز و ترغیب‌کننده باشد. تردیدی نیست شیوع این سنخ مجاری کسب، پیامدهای بسیار ویرانگری برای جامعه به دنبال دارد و تقریباً هیچ جامعه‌ای، قمار را به اشکال و صور مختلف آن به عنوان یک شیوه مقبول و مجاز برای فعالیت اقتصادی در کنار سایر شیوه‌ها و مجاری عموماً پذیرفته شده، توصیه و تجویز نکرده است. در قرآن، از قمار به “میسر” به معنای پسر و آسانی تعبیر شده است.
کلمه میسر در لغت به معنای قمار است و مقامر (قمارباز) را یاسر می‌گویند و اصل در معنایش سهولت و آسانی است، و اگر قمارباز را آسان خواندند به این مناسبت است که قمارباز بدون رنج و تعب و به آسانی مال دیگران را به چنگ می‌آورد، بدون اینکه کسبی کند، یا بیلی بزند و عرقی بریزد[۱].
تفسیر نمونه نیز در بیان برخی آثار قمار می‌نویسد: بسیاری از قماربازان به علت اینکه گاهی برنده می‌شوند و در یک ساعت ممکن است هزاران تومان سرمایه دیگران را به جیب خود بریزند، حاضر نمی‌شوند به کارهای تولیدی و اقتصادی تن بدهند و در نتیجه چرخ‌های تولیدی و اقتصادی به همان نسبت تنگ می‌شود، و درست اگر دقت کنیم می‌بینیم که تمام قماربازان و عائله آنها سربار اجتماع هستند[۲].
آیات قرآنی مرتبط
- توجه دادن به ضرر غالب قمار: ﴿يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ قُلْ فِيهِمَا إِثْمٌ كَبِيرٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَإِثْمُهُمَا أَكْبَرُ مِنْ نَفْعِهِمَا﴾[۳].
- نهی از قمار به عنوان یک عمل شیطانی: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالْأَنْصَابُ وَالْأَزْلَامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ﴾[۴].
- قمار زمینه‌ساز بروز دشمنی‌ها و بازدارنده از عبادت خداوند: ﴿إِنَّمَا يُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَنْ يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاءَ فِي الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ وَيَصُدَّكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَعَنِ الصَّلَاةِ فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ﴾[۵].[۶]
منابع
پانویس
- ↑ سیدمحمدحسین طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۲۸۸.
- ↑ ناصر مکارم شیرازی و دیگران، تفسیر نمونه، ج۲، ص۱۲۸.
- ↑ «از تو درباره شراب و قمار می‌پرسند، بگو در این دو، گناهی بزرگ و سودهایی برای مردم (نهفته) است. امّا گناه آنها از سود آنها بزرگ‌تر است» سوره بقره، آیه ۲۱۹.
- ↑ «ای مؤمنان! جز این نیست که شراب و قمار و انصاب و ازلام، پلیدی (و) کار شیطان است پس، از آنها دوری گزینید باشد که رستگار گردید» سوره مائده، آیه ۹۰.
- ↑ «شیطان، تنها بر آن است تا با شراب و قمار میان شما دشمنی و کینه افکند و از یاد خداوند و از نماز بازتان دارد؛ اکنون آیا دست می‌کشید؟» سوره مائده، آیه ۹۱.
- ↑ شرف‌الدین، سید حسین، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم، ص ۵۰۰.