پسران پیامبر: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۵ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۲:۴۵

مقدمه

منظور از این دسته از آیات، مشخص کردن فرزندان واقعی، کسانی که قرآن به صراحت می‌گوید: «أَبْنٰاءَنٰا» پسران او هستند و پسرانی است که به پیامبر منسوب بوده و قرآن به صراحت می‌گوید که آنان: ﴿مَا جَعَلَ أَدْعِيَاءَكُمْ أَبْنَاءَكُمْ﴾^[۱] فرزندان پیامبر نیستند.

﴿فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ﴾^[۲]

نکته: در آیه فوق این مسائل مطرح گردیده است:

دعوت پیامبر از نصارای نجران، جهت آوردن پسران خود برای مباهله؛ زیرا تعمیم دادن دعوت به فرزندان و زنان برای این بوده که این احتجاج اطمینان آورتر باشد، چون وقتی کسی زن و بچه خود را هم نفرین کند، طرف مقابلش می‌فهمد که او به صدق دعوی خود ایمان کامل دارد. خدای تعالی محبت به زن و فرزند و شفقت بر آنان را در دل هر کسی قرار داده، به طوری که هر انسانی حاضر است با مایه گذاشتن جان خود، آنان را از خطر حفظ کند و برای حفظ آنان و در راه حمایت و غیرت و دفاع از آنان دست به کارهای خطرناک می‌زند، ولی حاضر نیست برای حفظ خود، ایشان را به خطر بیندازد.
امام حسن (ع) و امام حسین (ع) دو پسر: «دختری» پیامبر، زیرا از اهل بیت تعبیر به "انفس" و "نساء" و "ابناء" کرده، یعنی این چند تن را از میان همه مردان و زنان و فرزندان خصوص اهل بیت را جان رسول خدا ص و زنی که منتسب به رسول خدا ص است و فرزندان رسول خدا خوانده است.
دعوت محمد از پسران دختری خود برای مباهله.

﴿مَا جَعَلَ اللَّهُ لِرَجُلٍ مِنْ قَلْبَيْنِ فِي جَوْفِهِ وَمَا جَعَلَ أَزْوَاجَكُمُ اللَّائِي تُظَاهِرُونَ مِنْهُنَّ أُمَّهَاتِكُمْ وَمَا جَعَلَ أَدْعِيَاءَكُمْ أَبْنَاءَكُمْ ذَلِكُمْ قَوْلُكُمْ بِأَفْوَاهِكُمْ وَاللَّهُ يَقُولُ الْحَقَّ وَهُوَ يَهْدِي السَّبِيلَ﴾^[۳]

﴿وَإِذْ تَقُولُ لِلَّذِي أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِ وَأَنْعَمْتَ عَلَيْهِ أَمْسِكْ عَلَيْكَ زَوْجَكَ وَاتَّقِ اللَّهَ وَتُخْفِي فِي نَفْسِكَ مَا اللَّهُ مُبْدِيهِ وَتَخْشَى النَّاسَ وَاللَّهُ أَحَقُّ أَنْ تَخْشَاهُ فَلَمَّا قَضَى زَيْدٌ مِنْهَا وَطَرًا زَوَّجْنَاكَهَا لِكَيْ لَا يَكُونَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ حَرَجٌ فِي أَزْوَاجِ أَدْعِيَائِهِمْ إِذَا قَضَوْا مِنْهُنَّ وَطَرًا وَكَانَ أَمْرُ اللَّهِ مَفْعُولًا﴾^[۴]

نکته: در این دوآیه موضوع پسر خواندگی مطرح شده که در سنت جاهلی وجود داشته است و از حقوق یکسان - در ارث و ازدواج و محرمیت - با پسران برخوردار بوده‌اند و پیامبر پسرخوانده‌ای داشته به نام زید و خداوند این سنت جاهلی را لغو نموده است ﴿وَمَا جَعَلَ أَدْعِيَاءَكُمْ أَبْنَاءَكُمْ ذَلِكُمْ قَوْلُكُمْ بِأَفْوَاهِكُمْ وَاللَّهُ يَقُولُ الْحَقَّ﴾^[۵] و به پیامبر دستور می‌دهد که بازن پسرخوانده‌اش پس از طلاق گرفتن از زید ازدواج کند تا این سنت جاهلی و آثارش برای همیشه از میان برود: ﴿فَلَمَّا قَضَى زَيْدٌ مِنْهَا وَطَرًا زَوَّجْنَاكَهَا لِكَيْ لَا يَكُونَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ حَرَجٌ فِي أَزْوَاجِ أَدْعِيَائِهِمْ إِذَا قَضَوْا مِنْهُنَّ وَطَرًا وَكَانَ أَمْرُ اللَّهِ مَفْعُولًا﴾^[۶]^[۷].

منابع

سعیدیان‌فر و ایازی، فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم

پانویس

↑ «خداوند در درون هیچ کس دو دل ننهاده است؛ و آن همسرانتان را که «ظهار» می‌کنید مادران (راستین) شما و فرزند خواندگانتان را پسران (راستین) شما نکرده است؛ این تنها گفتار شما بر زبانتان است و خداوند است که حقّ می‌گوید و اوست که راه را نشان می‌دهد» سوره احزاب، آیه ۴.
↑ «بنابراین، پس از دست یافتن تو به دانش، به هر کس که با تو به چالش برخیزد؛ بگو:» سوره آل عمران، آیه ۶۱.
↑ «خداوند در درون هیچ کس دو دل ننهاده است؛ و آن همسرانتان را که «ظهار» می‌کنید مادران (راستین) شما و فرزند خواندگانتان را پسران (راستین) شما نکرده است؛ این تنها گفتار شما بر زبانتان است و خداوند است که حقّ می‌گوید و اوست که راه را نشان می‌دهد» سوره احزاب، آیه ۴.
↑ «و (یاد کن) آنگاه را که به کسی که خداوند و خود تو بدو نعمت رسانده بودید گفتی که:» سوره احزاب، آیه ۳۷.
↑ «خداوند در درون هیچ کس دو دل ننهاده است؛ و آن همسرانتان را که «ظهار» می‌کنید مادران (راستین) شما و فرزند خواندگانتان را پسران (راستین) شما نکرده است؛ این تنها گفتار شما بر زبانتان است و خداوند است که حقّ می‌گوید و اوست که راه را نشان می‌دهد» سوره احزاب، آیه ۴.
↑ «و (یاد کن) آنگاه را که به کسی که خداوند و خود تو بدو نعمت رسانده بودید گفتی که:» سوره احزاب، آیه ۳۷.
↑ سعیدیان‌فر و ایازی، فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم، ج۱، ص ۲۴۷.

[1] «خداوند در درون هیچ کس دو دل ننهاده است؛ و آن همسرانتان را که «ظهار» می‌کنید مادران (راستین) شما و فرزند خواندگانتان را پسران (راستین) شما نکرده است؛ این تنها گفتار شما بر زبانتان است و خداوند است که حقّ می‌گوید و اوست که راه را نشان می‌دهد» سوره احزاب، آیه ۴.

[2] «بنابراین، پس از دست یافتن تو به دانش، به هر کس که با تو به چالش برخیزد؛ بگو:» سوره آل عمران، آیه ۶۱.

[3] «خداوند در درون هیچ کس دو دل ننهاده است؛ و آن همسرانتان را که «ظهار» می‌کنید مادران (راستین) شما و فرزند خواندگانتان را پسران (راستین) شما نکرده است؛ این تنها گفتار شما بر زبانتان است و خداوند است که حقّ می‌گوید و اوست که راه را نشان می‌دهد» سوره احزاب، آیه ۴.

[4] «و (یاد کن) آنگاه را که به کسی که خداوند و خود تو بدو نعمت رسانده بودید گفتی که:» سوره احزاب، آیه ۳۷.

[5] «خداوند در درون هیچ کس دو دل ننهاده است؛ و آن همسرانتان را که «ظهار» می‌کنید مادران (راستین) شما و فرزند خواندگانتان را پسران (راستین) شما نکرده است؛ این تنها گفتار شما بر زبانتان است و خداوند است که حقّ می‌گوید و اوست که راه را نشان می‌دهد» سوره احزاب، آیه ۴.

[6] «و (یاد کن) آنگاه را که به کسی که خداوند و خود تو بدو نعمت رسانده بودید گفتی که:» سوره احزاب، آیه ۳۷.

[7] سعیدیان‌فر و ایازی، فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم، ج۱، ص ۲۴۷.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 {{نبوت}}
-==مقدمه==
+== مقدمه ==
-*منظور از این دسته از [[آیات]]، مشخص کردن [[فرزندان]] واقعی، کسانی که [[قرآن]] به صراحت می‌گوید: «أَبْنٰاءَنٰا» پسران او هستند و پسرانی است که به [[پیامبر]] منسوب بوده و [[قرآن]] به صراحت می‌گوید که آنان: {{متن قرآن|مَا جَعَلَ أَدْعِيَاءَكُمْ أَبْنَاءَكُمْ}}<ref>«خداوند در درون هیچ کس دو دل ننهاده است؛ و آن همسرانتان را که «ظهار» می‌کنید مادران (راستین) شما و فرزند خواندگانتان را پسران (راستین) شما نکرده است؛ این تنها گفتار شما بر زبانتان است و خداوند است که حقّ می‌گوید و اوست که راه را نشان می‌دهد» سوره احزاب، آیه ۴.</ref> [[فرزندان پیامبر]] نیستند.
+* منظور از این دسته از [[آیات]]، مشخص کردن [[فرزندان]] واقعی، کسانی که [[قرآن]] به صراحت می‌گوید: «أَبْنٰاءَنٰا» پسران او هستند و پسرانی است که به [[پیامبر]] منسوب بوده و [[قرآن]] به صراحت می‌گوید که آنان: {{متن قرآن|مَا جَعَلَ أَدْعِيَاءَكُمْ أَبْنَاءَكُمْ}}<ref>«خداوند در درون هیچ کس دو دل ننهاده است؛ و آن همسرانتان را که «ظهار» می‌کنید مادران (راستین) شما و فرزند خواندگانتان را پسران (راستین) شما نکرده است؛ این تنها گفتار شما بر زبانتان است و خداوند است که حقّ می‌گوید و اوست که راه را نشان می‌دهد» سوره احزاب، آیه ۴.</ref> [[فرزندان پیامبر]] نیستند.
 {{متن قرآن|فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ}}<ref>«بنابراین، پس از دست یافتن تو به دانش، به هر کس که با تو به چالش برخیزد؛ بگو:» سوره آل عمران، آیه ۶۱.</ref>
 '''نکته''': در [[آیه]] فوق این مسائل مطرح گردیده است:
-#دعوت [[پیامبر]] از نصارای [[نجران]]، جهت آوردن پسران خود برای [[مباهله]]؛ زیرا تعمیم دادن [[دعوت]] به [[فرزندان]] و [[زنان]] برای این بوده که این [[احتجاج]] [[اطمینان]] آورتر باشد، چون وقتی کسی [[زن]] و بچه خود را هم [[نفرین]] کند، طرف مقابلش می‌فهمد که او به [[صدق]] دعوی خود [[ایمان کامل]] دارد. [[خدای تعالی]] [[محبت]] به [[زن]] و [[فرزند]] و [[شفقت]] بر آنان را در [[دل]] هر کسی قرار داده، به طوری که هر [[انسانی]] حاضر است با مایه گذاشتن [[جان]] خود، آنان را از خطر حفظ کند و برای حفظ آنان و در راه [[حمایت]] و [[غیرت]] و [[دفاع]] از آنان دست به کارهای خطرناک می‌زند، ولی حاضر نیست برای حفظ خود، ایشان را به خطر بیندازد.
+# دعوت [[پیامبر]] از نصارای [[نجران]]، جهت آوردن پسران خود برای [[مباهله]]؛ زیرا تعمیم دادن [[دعوت]] به [[فرزندان]] و [[زنان]] برای این بوده که این [[احتجاج]] [[اطمینان]] آورتر باشد، چون وقتی کسی [[زن]] و بچه خود را هم [[نفرین]] کند، طرف مقابلش می‌فهمد که او به [[صدق]] دعوی خود [[ایمان کامل]] دارد. [[خدای تعالی]] [[محبت]] به [[زن]] و [[فرزند]] و [[شفقت]] بر آنان را در [[دل]] هر کسی قرار داده، به طوری که هر [[انسانی]] حاضر است با مایه گذاشتن [[جان]] خود، آنان را از خطر حفظ کند و برای حفظ آنان و در راه [[حمایت]] و [[غیرت]] و [[دفاع]] از آنان دست به کارهای خطرناک می‌زند، ولی حاضر نیست برای حفظ خود، ایشان را به خطر بیندازد.
-#[[امام حسن]]{{ع}} و [[امام حسین]]{{ع}} دو پسر: «دختری» [[پیامبر]]، زیرا از [[اهل بیت]] تعبیر به "انفس" و "نساء" و "ابناء" کرده، یعنی این چند تن را از میان همه مردان و [[زنان]] و [[فرزندان]] خصوص [[اهل بیت]] را [[جان]] [[رسول خدا]] ص و زنی که منتسب به [[رسول خدا]] ص است و [[فرزندان]] [[رسول خدا]] خوانده است.
+# [[امام حسن]] {{ع}} و [[امام حسین]] {{ع}} دو پسر: «دختری» [[پیامبر]]، زیرا از [[اهل بیت]] تعبیر به "انفس" و "نساء" و "ابناء" کرده، یعنی این چند تن را از میان همه مردان و [[زنان]] و [[فرزندان]] خصوص [[اهل بیت]] را [[جان]] [[رسول خدا]] ص و زنی که منتسب به [[رسول خدا]] ص است و [[فرزندان]] [[رسول خدا]] خوانده است.
-#[[دعوت]] [[محمد]] از پسران دختری خود برای [[مباهله]].
+# [[دعوت]] [[محمد]] از پسران دختری خود برای [[مباهله]].
-{{متن قرآن|مَا جَعَلَ اللَّهُ لِرَجُلٍ مِنْ قَلْبَيْنِ فِي جَوْفِهِ وَمَا جَعَلَ أَزْوَاجَكُمُ اللَّائِي تُظَاهِرُونَ مِنْهُنَّ أُمَّهَاتِكُمْ وَمَا جَعَلَ أَدْعِيَاءَكُمْ أَبْنَاءَكُمْ ذَلِكُمْ قَوْلُكُمْ بِأَفْوَاهِكُمْ وَاللَّهُ يَقُولُ الْحَقَّ وَهُوَ يَهْدِي السَّبِيلَ}}<ref>«خداوند در درون هیچ کس دو دل ننهاده است؛ و آن همسرانتان را که «ظهار»  می‌کنید مادران (راستین) شما و فرزند خواندگانتان را پسران (راستین) شما نکرده است؛ این تنها گفتار شما بر زبانتان است و خداوند است که حقّ می‌گوید و اوست که راه را نشان می‌دهد» سوره احزاب، آیه ۴.</ref>
-{{متن قرآن|وَإِذْ تَقُولُ لِلَّذِي أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِ وَأَنْعَمْتَ عَلَيْهِ أَمْسِكْ عَلَيْكَ زَوْجَكَ وَاتَّقِ اللَّهَ وَتُخْفِي فِي نَفْسِكَ مَا اللَّهُ مُبْدِيهِ وَتَخْشَى النَّاسَ وَاللَّهُ أَحَقُّ أَنْ تَخْشَاهُ فَلَمَّا قَضَى زَيْدٌ مِنْهَا وَطَرًا زَوَّجْنَاكَهَا لِكَيْ لَا يَكُونَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ حَرَجٌ فِي أَزْوَاجِ أَدْعِيَائِهِمْ إِذَا قَضَوْا مِنْهُنَّ وَطَرًا وَكَانَ أَمْرُ اللَّهِ مَفْعُولًا}}<ref>«و (یاد کن) آنگاه را که به کسی که خداوند و خود تو بدو نعمت رسانده بودید  گفتی که:» سوره احزاب، آیه ۳۷.</ref>
-'''نکته''': در این دوآیه موضوع پسر خواندگی مطرح شده که در [[سنت]] [[جاهلی]] وجود داشته است و از [[حقوق]] یکسان - در [[ارث]] و [[ازدواج]] و محرمیت - با پسران برخوردار بوده‌اند و [[پیامبر]] پسرخوانده‌ای داشته به نام [[زید]] و [[خداوند]] این [[سنت]] [[جاهلی]] را لغو نموده است {{متن قرآن|وَمَا جَعَلَ أَدْعِيَاءَكُمْ أَبْنَاءَكُمْ ذَلِكُمْ قَوْلُكُمْ بِأَفْوَاهِكُمْ وَاللَّهُ يَقُولُ الْحَقَّ}}<ref>«خداوند در درون هیچ کس دو دل ننهاده است؛ و آن همسرانتان را که «ظهار»  می‌کنید مادران (راستین) شما و فرزند خواندگانتان را پسران (راستین) شما نکرده است؛ این تنها گفتار شما بر زبانتان است و خداوند است که حقّ می‌گوید و اوست که راه را نشان می‌دهد» سوره احزاب، آیه ۴.</ref> و به [[پیامبر]] [[دستور]] می‌دهد که بازن پسرخوانده‌اش پس از [[طلاق]] گرفتن از [[زید]] [[ازدواج]] کند تا این [[سنت]] [[جاهلی]] و آثارش برای همیشه از میان برود: {{متن قرآن|فَلَمَّا قَضَى زَيْدٌ مِنْهَا وَطَرًا زَوَّجْنَاكَهَا لِكَيْ لَا يَكُونَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ حَرَجٌ فِي أَزْوَاجِ أَدْعِيَائِهِمْ إِذَا قَضَوْا مِنْهُنَّ وَطَرًا وَكَانَ أَمْرُ اللَّهِ مَفْعُولًا}}<ref>«و (یاد کن) آنگاه را که به کسی که خداوند و خود تو بدو نعمت رسانده بودید  گفتی که:» سوره احزاب، آیه ۳۷.</ref><ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۲۴۷.</ref>.
+{{متن قرآن|مَا جَعَلَ اللَّهُ لِرَجُلٍ مِنْ قَلْبَيْنِ فِي جَوْفِهِ وَمَا جَعَلَ أَزْوَاجَكُمُ اللَّائِي تُظَاهِرُونَ مِنْهُنَّ أُمَّهَاتِكُمْ وَمَا جَعَلَ أَدْعِيَاءَكُمْ أَبْنَاءَكُمْ ذَلِكُمْ قَوْلُكُمْ بِأَفْوَاهِكُمْ وَاللَّهُ يَقُولُ الْحَقَّ وَهُوَ يَهْدِي السَّبِيلَ}}<ref>«خداوند در درون هیچ کس دو دل ننهاده است؛ و آن همسرانتان را که «ظهار» می‌کنید مادران (راستین) شما و فرزند خواندگانتان را پسران (راستین) شما نکرده است؛ این تنها گفتار شما بر زبانتان است و خداوند است که حقّ می‌گوید و اوست که راه را نشان می‌دهد» سوره احزاب، آیه ۴.</ref>
-== پرسش‌های وابسته ==
+{{متن قرآن|وَإِذْ تَقُولُ لِلَّذِي أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِ وَأَنْعَمْتَ عَلَيْهِ أَمْسِكْ عَلَيْكَ زَوْجَكَ وَاتَّقِ اللَّهَ وَتُخْفِي فِي نَفْسِكَ مَا اللَّهُ مُبْدِيهِ وَتَخْشَى النَّاسَ وَاللَّهُ أَحَقُّ أَنْ تَخْشَاهُ فَلَمَّا قَضَى زَيْدٌ مِنْهَا وَطَرًا زَوَّجْنَاكَهَا لِكَيْ لَا يَكُونَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ حَرَجٌ فِي أَزْوَاجِ أَدْعِيَائِهِمْ إِذَا قَضَوْا مِنْهُنَّ وَطَرًا وَكَانَ أَمْرُ اللَّهِ مَفْعُولًا}}<ref>«و (یاد کن) آنگاه را که به کسی که خداوند و خود تو بدو نعمت رسانده بودید گفتی که:» سوره احزاب، آیه ۳۷.</ref>
-== جستارهای وابسته ==
+'''نکته''': در این دوآیه موضوع پسر خواندگی مطرح شده که در [[سنت]] [[جاهلی]] وجود داشته است و از [[حقوق]] یکسان - در [[ارث]] و [[ازدواج]] و محرمیت - با پسران برخوردار بوده‌اند و [[پیامبر]] پسرخوانده‌ای داشته به نام [[زید]] و [[خداوند]] این [[سنت]] [[جاهلی]] را لغو نموده است {{متن قرآن|وَمَا جَعَلَ أَدْعِيَاءَكُمْ أَبْنَاءَكُمْ ذَلِكُمْ قَوْلُكُمْ بِأَفْوَاهِكُمْ وَاللَّهُ يَقُولُ الْحَقَّ}}<ref>«خداوند در درون هیچ کس دو دل ننهاده است؛ و آن همسرانتان را که «ظهار» می‌کنید مادران (راستین) شما و فرزند خواندگانتان را پسران (راستین) شما نکرده است؛ این تنها گفتار شما بر زبانتان است و خداوند است که حقّ می‌گوید و اوست که راه را نشان می‌دهد» سوره احزاب، آیه ۴.</ref> و به [[پیامبر]] [[دستور]] می‌دهد که بازن پسرخوانده‌اش پس از [[طلاق]] گرفتن از [[زید]] [[ازدواج]] کند تا این [[سنت]] [[جاهلی]] و آثارش برای همیشه از میان برود: {{متن قرآن|فَلَمَّا قَضَى زَيْدٌ مِنْهَا وَطَرًا زَوَّجْنَاكَهَا لِكَيْ لَا يَكُونَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ حَرَجٌ فِي أَزْوَاجِ أَدْعِيَائِهِمْ إِذَا قَضَوْا مِنْهُنَّ وَطَرًا وَكَانَ أَمْرُ اللَّهِ مَفْعُولًا}}<ref>«و (یاد کن) آنگاه را که به کسی که خداوند و خود تو بدو نعمت رسانده بودید گفتی که:» سوره احزاب، آیه ۳۷.</ref><ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۲۴۷.</ref>.
-==منابع==
+== منابع ==
 {{منابع}}
 # [[پرونده:55210091.jpg|22px]] [[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم''']]
+{{پایان منابع}}
 == پانویس ==
@@ خط ۳۰: / خط ۲۶: @@
 [[رده:پسران پیامبر]]
-[[رده:مدخل]]