عدل جزائی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '== جستارهای وابسته == == پانویس ==' به '== پانویس ==') |
(←پانویس) |
||
| (۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = عدل | |||
| عنوان مدخل = | |||
| مداخل مرتبط = | |||
| پرسش مرتبط = عدالت (پرسش) | |||
}} | |||
== | == عدل جزائی خدا == | ||
«عدل جزائی» در این بحث به معنای [[دادگری]] [[خداوند]] در [[کیفر]] و [[پاداش]] [[بندگان]] هنگام [[رستاخیز]] است. [[خداوند]] به [[نیکان]] و بدان یکسان نمی‌نگرد و با آنان همسان [[رفتار]] نمی‌کند. هرچند ممکن است از سرِ [[رحمت]] از خطای کسی درگذرد، اما [[نیکی]] [[آدمی]] را جز با [[نیکی]] عوض نمی‌دهد<ref>{{متن قرآن|إِلاَّ عَلَى أَزْوَاجِهِمْ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُمْ فَإِنَّهُمْ غَيْرُ مَلُومِينَ}}؛ سوره مؤمنون، آیه ۶.</ref>. هر چه در [[رستاخیز]] به [[بندگان]] رسد، بازتاب [[کردار]] خود آنان است<ref>{{متن قرآن| يَوْمَ تَجِدُ كُلُّ نَفْسٍ مَّا عَمِلَتْ مِنْ خَيْرٍ مُّحْضَرًا وَمَا عَمِلَتْ مِن سُوءٍ تَوَدُّ لَوْ أَنَّ بَيْنَهَا وَبَيْنَهُ أَمَدًا بَعِيدًا وَيُحَذِّرُكُمُ اللَّهُ نَفْسَهُ وَاللَّهُ رَؤُوفُ بِالْعِبَادِ }}؛ سوره آل عمران، آیه ۳۰؛ {{متن قرآن| إِنَّا نَحْنُ نُحْيِي الْمَوْتَى وَنَكْتُبُ مَا قَدَّمُوا وَآثَارَهُمْ وَكُلَّ شَيْءٍ أَحْصَيْنَاهُ فِي إِمَامٍ مُبِينٍ }}؛ سوره یس، آیه ۱۲.</ref>. بنابر [[تعالیم اسلامی]]، [[خداوند]] به [[نیکوکاران]] بیش از آنچه سزاوارند، [[پاداش]] می‌دهد و این "[[فضل]]" است که [[برتر]] از [[عدل]] و [[دادگری]] است<ref>{{متن قرآن|مَن جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا وَمَن جَاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلاَ يُجْزَى إِلاَّ مِثْلَهَا وَهُمْ لاَ يُظْلَمُونَ}}؛ سوره انعام، آیه ۱۶۰.</ref>. اما [[کیفر]] [[گناهکاران]] را به [[قدر]] گناهشان می‌دهد و بر آن نمی‌افزاید<ref>همان.</ref> و بلکه با [[رحمت]] و [[رأفت]] خویش از [[کیفر]] آنان می‌کاهد و این [[کیفر]]، سبک‌تر از [[کیفر]] عادلانه است<ref>{{متن قرآن|وَمَا أَصَابَكُم مِّن مُّصِيبَةٍ فَبِمَا كَسَبَتْ أَيْدِيكُمْ وَيَعْفُو عَن كَثِيرٍ }}؛ سوره شوری، آیه ۳۰.</ref>. بنابر [[روایات]] بزرگان [[معصوم]] {{ع}}، آنچه [[خداوند]] از آن درمی‌گذرد، بیش از آن است که مؤاخذه می‌کند<ref>البرهان فی تفسیر القرآن، ۴/ ۱۲۷؛ مبانی اندیشه اسلامی، ۸۰.</ref>. | |||
#'''مجازات‌های قراردادی:''' این دسته از مجازات‌ها، همانند مقررات جزائی [[جوامع]] بشری‌اند که قانونگذاران وضع می‌کنند. سود این دسته، آن است که با ایجاد [[رعب]] و [[وحشت]] [[مانع]] تکرار [[جرم]] می‌شوند و بدین روی، آنها را "تنبیه" نیز می‌نامند. سود دیگر آنها، تسلی خاطر ستمدیدگان است<ref>مجموعه آثار، ۱/ ۲۲۵.</ref>. | مجازات‌ها در فرهنگ اسلامی، بر سه گونه‌اند: | ||
#'''مکافات [[دنیوی]]:''' مراد، مجازات‌هایی است که با [[جرم]] رابطه [[علی]] و معلولی دارند و نتیجه طبیعی [[اعمال]] انسان‌اند و آنها را "مکافات عمل" و "اثر وضعی [[گناه]]" نیز می‌گویند<ref>مجموعه آثار، ۱/ ۲۲۷.</ref>. | # '''مجازات‌های قراردادی:''' این دسته از مجازات‌ها، همانند مقررات جزائی [[جوامع]] بشری‌اند که قانونگذاران وضع می‌کنند. سود این دسته، آن است که با ایجاد [[رعب]] و [[وحشت]] [[مانع]] تکرار [[جرم]] می‌شوند و بدین روی، آنها را "تنبیه" نیز می‌نامند. سود دیگر آنها، تسلی خاطر ستمدیدگان است<ref>مجموعه آثار، ۱/ ۲۲۵.</ref>. | ||
#'''مجازات‌های [[اخروی]]:''' این گونه مجازات‌ها رابطه استوارتری با [[اعمال]] دارند. رابطه عمل و جزا در [[آخرت]] نه قراردادی است و نه از نوع مکافات است؛ بلکه فراتر از این است. این رابطه، عینیت و [[اتحاد]] است. [[پاداش]] یا کیفری که در [[آخرت]] به [[آدمی]] می‌رسد، تجسم عمل است و [[آیات]] فراوانی از [[قرآن کریم]] بدین [[حقیقت]] اشارت برده‌اند<ref>مجموعه آثار، ۱/ ۲۳۰؛ {{متن قرآن|يَوْمَ تَجِدُ كُلُّ نَفْسٍ مَّا عَمِلَتْ مِنْ خَيْرٍ مُّحْضَرًا وَمَا عَمِلَتْ مِن سُوءٍ تَوَدُّ لَوْ أَنَّ بَيْنَهَا وَبَيْنَهُ أَمَدًا بَعِيدًا وَيُحَذِّرُكُمُ اللَّهُ نَفْسَهُ وَاللَّهُ رَؤُوفُ بِالْعِبَادِ }}؛ سوره آل عمران، آیه ۳۰؛ {{متن قرآن|وَوُضِعَ الْكِتَابُ فَتَرَى الْمُجْرِمِينَ مُشْفِقِينَ مِمَّا فِيهِ وَيَقُولُونَ يَا وَيْلَتَنَا مَالِ هَذَا الْكِتَابِ لا يُغَادِرُ صَغِيرَةً وَلا كَبِيرَةً إِلاَّ أَحْصَاهَا وَوَجَدُوا مَا عَمِلُوا حَاضِرًا وَلا يَظْلِمُ رَبُّكَ أَحَدًا }}؛ سوره کهف، آیه ۴۹؛ {{متن قرآن|يَوْمَئِذٍ يَصْدُرُ النَّاسُ أَشْتَاتًا لِّيُرَوْا أَعْمَالَهُمْ فَمَن يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ وَمَن يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ }}؛ سوره زلزال، آیه ۸- ۶؛ {{متن قرآن|وَإِن كَانَ ذُو عُسْرَةٍ فَنَظِرَةٌ إِلَى مَيْسَرَةٍ وَأَن تَصَدَّقُواْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ}}؛ سوره بقره، آیه ۲۸۰؛ {{متن قرآن| إِنَّ الَّذِينَ يَأْكُلُونَ أَمْوَالَ الْيَتَامَى ظُلْمًا إِنَّمَا يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ نَارًا وَسَيَصْلَوْنَ سَعِيرًا }}؛ سوره نساء، آیه ۱۰؛ {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَلْتَنظُرْ نَفْسٌ مَّا قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ}}؛ سوره حشر، آیه۱۸ و....</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، | # '''مکافات [[دنیوی]]:''' مراد، مجازات‌هایی است که با [[جرم]] رابطه [[علی]] و معلولی دارند و نتیجه طبیعی [[اعمال]] انسان‌اند و آنها را "مکافات عمل" و "اثر وضعی [[گناه]]" نیز می‌گویند<ref>مجموعه آثار، ۱/ ۲۲۷.</ref>. | ||
# '''مجازات‌های [[اخروی]]:''' این گونه مجازات‌ها رابطه استوارتری با [[اعمال]] دارند. رابطه عمل و جزا در [[آخرت]] نه قراردادی است و نه از نوع مکافات است؛ بلکه فراتر از این است. این رابطه، عینیت و [[اتحاد]] است. [[پاداش]] یا کیفری که در [[آخرت]] به [[آدمی]] می‌رسد، تجسم عمل است و [[آیات]] فراوانی از [[قرآن کریم]] بدین [[حقیقت]] اشارت برده‌اند<ref>مجموعه آثار، ۱/ ۲۳۰؛ {{متن قرآن|يَوْمَ تَجِدُ كُلُّ نَفْسٍ مَّا عَمِلَتْ مِنْ خَيْرٍ مُّحْضَرًا وَمَا عَمِلَتْ مِن سُوءٍ تَوَدُّ لَوْ أَنَّ بَيْنَهَا وَبَيْنَهُ أَمَدًا بَعِيدًا وَيُحَذِّرُكُمُ اللَّهُ نَفْسَهُ وَاللَّهُ رَؤُوفُ بِالْعِبَادِ }}؛ سوره آل عمران، آیه ۳۰؛ {{متن قرآن|وَوُضِعَ الْكِتَابُ فَتَرَى الْمُجْرِمِينَ مُشْفِقِينَ مِمَّا فِيهِ وَيَقُولُونَ يَا وَيْلَتَنَا مَالِ هَذَا الْكِتَابِ لا يُغَادِرُ صَغِيرَةً وَلا كَبِيرَةً إِلاَّ أَحْصَاهَا وَوَجَدُوا مَا عَمِلُوا حَاضِرًا وَلا يَظْلِمُ رَبُّكَ أَحَدًا }}؛ سوره کهف، آیه ۴۹؛ {{متن قرآن|يَوْمَئِذٍ يَصْدُرُ النَّاسُ أَشْتَاتًا لِّيُرَوْا أَعْمَالَهُمْ فَمَن يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ وَمَن يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ }}؛ سوره زلزال، آیه ۸- ۶؛ {{متن قرآن|وَإِن كَانَ ذُو عُسْرَةٍ فَنَظِرَةٌ إِلَى مَيْسَرَةٍ وَأَن تَصَدَّقُواْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ}}؛ سوره بقره، آیه ۲۸۰؛ {{متن قرآن| إِنَّ الَّذِينَ يَأْكُلُونَ أَمْوَالَ الْيَتَامَى ظُلْمًا إِنَّمَا يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ نَارًا وَسَيَصْلَوْنَ سَعِيرًا }}؛ سوره نساء، آیه ۱۰؛ {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَلْتَنظُرْ نَفْسٌ مَّا قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ}}؛ سوره حشر، آیه۱۸ و... .</ref>.<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۳۳۷.</ref> | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده:1414.jpg|22px]] [[فرهنگ شیعه (کتاب)|'''فرهنگ شیعه''']] | |||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
| خط ۱۹: | خط ۲۲: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: | [[رده:عدالت قضایی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۶ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۱۲
عدل جزائی خدا
«عدل جزائی» در این بحث به معنای دادگری خداوند در کیفر و پاداش بندگان هنگام رستاخیز است. خداوند به نیکان و بدان یکسان نمی‌نگرد و با آنان همسان رفتار نمی‌کند. هرچند ممکن است از سرِ رحمت از خطای کسی درگذرد، اما نیکی آدمی را جز با نیکی عوض نمی‌دهد[۱]. هر چه در رستاخیز به بندگان رسد، بازتاب کردار خود آنان است[۲]. بنابر تعالیم اسلامی، خداوند به نیکوکاران بیش از آنچه سزاوارند، پاداش می‌دهد و این "فضل" است که برتر از عدل و دادگری است[۳]. اما کیفر گناهکاران را به قدر گناهشان می‌دهد و بر آن نمی‌افزاید[۴] و بلکه با رحمت و رأفت خویش از کیفر آنان می‌کاهد و این کیفر، سبک‌تر از کیفر عادلانه است[۵]. بنابر روایات بزرگان معصوم (ع)، آنچه خداوند از آن درمی‌گذرد، بیش از آن است که مؤاخذه می‌کند[۶].
مجازات‌ها در فرهنگ اسلامی، بر سه گونه‌اند:
- مجازات‌های قراردادی: این دسته از مجازات‌ها، همانند مقررات جزائی جوامع بشری‌اند که قانونگذاران وضع می‌کنند. سود این دسته، آن است که با ایجاد رعب و وحشت مانع تکرار جرم می‌شوند و بدین روی، آنها را "تنبیه" نیز می‌نامند. سود دیگر آنها، تسلی خاطر ستمدیدگان است[۷].
- مکافات دنیوی: مراد، مجازات‌هایی است که با جرم رابطه علی و معلولی دارند و نتیجه طبیعی اعمال انسان‌اند و آنها را "مکافات عمل" و "اثر وضعی گناه" نیز می‌گویند[۸].
- مجازات‌های اخروی: این گونه مجازات‌ها رابطه استوارتری با اعمال دارند. رابطه عمل و جزا در آخرت نه قراردادی است و نه از نوع مکافات است؛ بلکه فراتر از این است. این رابطه، عینیت و اتحاد است. پاداش یا کیفری که در آخرت به آدمی می‌رسد، تجسم عمل است و آیات فراوانی از قرآن کریم بدین حقیقت اشارت برده‌اند[۹].[۱۰]
منابع
پانویس
- ↑ ﴿إِلاَّ عَلَى أَزْوَاجِهِمْ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُمْ فَإِنَّهُمْ غَيْرُ مَلُومِينَ﴾؛ سوره مؤمنون، آیه ۶.
- ↑ ﴿ يَوْمَ تَجِدُ كُلُّ نَفْسٍ مَّا عَمِلَتْ مِنْ خَيْرٍ مُّحْضَرًا وَمَا عَمِلَتْ مِن سُوءٍ تَوَدُّ لَوْ أَنَّ بَيْنَهَا وَبَيْنَهُ أَمَدًا بَعِيدًا وَيُحَذِّرُكُمُ اللَّهُ نَفْسَهُ وَاللَّهُ رَؤُوفُ بِالْعِبَادِ ﴾؛ سوره آل عمران، آیه ۳۰؛ ﴿ إِنَّا نَحْنُ نُحْيِي الْمَوْتَى وَنَكْتُبُ مَا قَدَّمُوا وَآثَارَهُمْ وَكُلَّ شَيْءٍ أَحْصَيْنَاهُ فِي إِمَامٍ مُبِينٍ ﴾؛ سوره یس، آیه ۱۲.
- ↑ ﴿مَن جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا وَمَن جَاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلاَ يُجْزَى إِلاَّ مِثْلَهَا وَهُمْ لاَ يُظْلَمُونَ﴾؛ سوره انعام، آیه ۱۶۰.
- ↑ همان.
- ↑ ﴿وَمَا أَصَابَكُم مِّن مُّصِيبَةٍ فَبِمَا كَسَبَتْ أَيْدِيكُمْ وَيَعْفُو عَن كَثِيرٍ ﴾؛ سوره شوری، آیه ۳۰.
- ↑ البرهان فی تفسیر القرآن، ۴/ ۱۲۷؛ مبانی اندیشه اسلامی، ۸۰.
- ↑ مجموعه آثار، ۱/ ۲۲۵.
- ↑ مجموعه آثار، ۱/ ۲۲۷.
- ↑ مجموعه آثار، ۱/ ۲۳۰؛ ﴿يَوْمَ تَجِدُ كُلُّ نَفْسٍ مَّا عَمِلَتْ مِنْ خَيْرٍ مُّحْضَرًا وَمَا عَمِلَتْ مِن سُوءٍ تَوَدُّ لَوْ أَنَّ بَيْنَهَا وَبَيْنَهُ أَمَدًا بَعِيدًا وَيُحَذِّرُكُمُ اللَّهُ نَفْسَهُ وَاللَّهُ رَؤُوفُ بِالْعِبَادِ ﴾؛ سوره آل عمران، آیه ۳۰؛ ﴿وَوُضِعَ الْكِتَابُ فَتَرَى الْمُجْرِمِينَ مُشْفِقِينَ مِمَّا فِيهِ وَيَقُولُونَ يَا وَيْلَتَنَا مَالِ هَذَا الْكِتَابِ لا يُغَادِرُ صَغِيرَةً وَلا كَبِيرَةً إِلاَّ أَحْصَاهَا وَوَجَدُوا مَا عَمِلُوا حَاضِرًا وَلا يَظْلِمُ رَبُّكَ أَحَدًا ﴾؛ سوره کهف، آیه ۴۹؛ ﴿يَوْمَئِذٍ يَصْدُرُ النَّاسُ أَشْتَاتًا لِّيُرَوْا أَعْمَالَهُمْ فَمَن يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ وَمَن يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ ﴾؛ سوره زلزال، آیه ۸- ۶؛ ﴿وَإِن كَانَ ذُو عُسْرَةٍ فَنَظِرَةٌ إِلَى مَيْسَرَةٍ وَأَن تَصَدَّقُواْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ﴾؛ سوره بقره، آیه ۲۸۰؛ ﴿ إِنَّ الَّذِينَ يَأْكُلُونَ أَمْوَالَ الْيَتَامَى ظُلْمًا إِنَّمَا يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ نَارًا وَسَيَصْلَوْنَ سَعِيرًا ﴾؛ سوره نساء، آیه ۱۰؛ ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَلْتَنظُرْ نَفْسٌ مَّا قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ﴾؛ سوره حشر، آیه۱۸ و... .
- ↑ فرهنگ شیعه، ص۳۳۷.