عقل مسموع: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی

دیداریویکی‌متن

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۵ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۴۴

مقدمه

فهم و درک انسان از حقایق که نتیجه کاربرد عقل طبیعی است و خود عقل اکتسابی نام دارد. عقل اکتسابی در زبان روایات عقل مسموع نامیده شده است^[۱].
امیرالمؤمنین (ع) در کلامی موزون، عقل طبیعی را به چشم و عقل تجربی را به نور خورشید تشبیه کرده است. می‌فرماید: "من عقل را بر دو گونه یافتم عقل طبیعی و عقل شنیدنی عقل شنیدنی نفعی ندارد اگر عقل طبیعی نباشد چنان که نور خورشید نفعی ندارد اگر نور دیده بسته باشد"^[۲]
طبق این کلام شریف، درک حقایق همانند دیدن اشیای خارجی است، همان طور که دیدن اشیا از طرفی منوط به بینایی و از طرفی منوط به نور خورشید است، درک حقایق نیز از طرفی محتاج تجربه و از طرفی منوط به قوه مدركه انسان است و همان طور که نور خورشید نمی‌تواند نابینایی انسان را جبران کند و به تنهایی دیدن اشیا را باعث شود، آموزش و کسب تجربه هرچند پیوسته و قوی نمی‌تواند کمبود درک و فهم انسان را جبران کند.
در روایتی از رسول خدا (ص) آمده است: "هیچ کس چیزی بهتر از عقل به دست نیاورده که او را به خوبی هدایت می‌کند و از گمراهی برمی گرداند"^[۳].
منظور از عقل در این حدیث شریف عقل اکتسابی است.
در تفسیر آیه شریفه: ﴿وَمَثَلُ الَّذِينَ كَفَرُوا كَمَثَلِ الَّذِي يَنْعِقُ بِمَا لَا يَسْمَعُ إِلَّا دُعَاءً وَنِدَاءً صُمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لَا يَعْقِلُونَ﴾^[۴]. برخی مفسران به صراحت نوشته‌اند که منظور از عقل در این آیه، عقل اکتسابی است^[۵]^[۶].

منابع

تهرانی، مجتبی، اخلاق الاهی ج۱

پانویس

↑ حسن بن على سقاف، مصحیح شرح العقیدة الطحاویة، ص۱۹۶.
↑ حسن بن على سقاف، مصحیح شرح العقیدة الطحاویة ص۱۹۵.
↑ «ما کسب احد شيئا افضل من عقل يهديه إلي هدي او يرده عن ردي»؛ راغب اصفهانی، مفردات، ۳۴۲ ماده عقل.
↑ «و داستان کافران، چون داستان کسی است که حیوانی را بانگ می‌کند که جز فراخواندن و آوایی نمی‌شنود؛ (اینان) کرند، لالند، نابینایند، از این رو خرد نمی‌ورزند» سوره بقره، آیه ۱۷۱.
↑ محمد بن عمر رازی، تفسیر کبیر، ج۵، ص۹؛ ابوحیان اندلسی، البحر المحیط، ج۱، ص۶۵۸.
↑ تهرانی، مجتبی، اخلاق الاهی، ج۱، ص۱۶۹-۱۷۰.

[1] حسن بن على سقاف، مصحیح شرح العقیدة الطحاویة، ص۱۹۶.

[2] حسن بن على سقاف، مصحیح شرح العقیدة الطحاویة ص۱۹۵.

[3] «ما کسب احد شيئا افضل من عقل يهديه إلي هدي او يرده عن ردي»؛ راغب اصفهانی، مفردات، ۳۴۲ ماده عقل.

[4] «و داستان کافران، چون داستان کسی است که حیوانی را بانگ می‌کند که جز فراخواندن و آوایی نمی‌شنود؛ (اینان) کرند، لالند، نابینایند، از این رو خرد نمی‌ورزند» سوره بقره، آیه ۱۷۱.

[5] محمد بن عمر رازی، تفسیر کبیر، ج۵، ص۹؛ ابوحیان اندلسی، البحر المحیط، ج۱، ص۶۵۸.

[6] تهرانی، مجتبی، اخلاق الاهی، ج۱، ص۱۶۹-۱۷۰.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

@@ خط ۷: / خط ۷: @@
 }}
-==مقدمه==
+== مقدمه ==
-*[[فهم]] و [[درک]] [[انسان]] از حقایق که نتیجه کاربرد [[عقل]] طبیعی است و خود [[عقل]] اکتسابی نام دارد. [[عقل]] اکتسابی در زبان [[روایات]] [[عقل مسموع]] نامیده شده است<ref>حسن بن على سقاف، مصحیح شرح العقیدة الطحاویة، ص۱۹۶.</ref>.
+* [[فهم]] و [[درک]] [[انسان]] از حقایق که نتیجه کاربرد [[عقل]] طبیعی است و خود [[عقل]] اکتسابی نام دارد. [[عقل]] اکتسابی در زبان [[روایات]] [[عقل مسموع]] نامیده شده است<ref>حسن بن على سقاف، مصحیح شرح العقیدة الطحاویة، ص۱۹۶.</ref>.
-*[[امیرالمؤمنین]]{{ع}} در [[کلامی]] موزون، [[عقل]] طبیعی را به چشم و [[عقل]] [[تجربی]] را به [[نور]] [[خورشید]] [[تشبیه]] کرده است. می‌فرماید: "من [[عقل]] را بر دو گونه یافتم [[عقل]] طبیعی و [[عقل]] شنیدنی [[عقل]] شنیدنی نفعی ندارد اگر [[عقل]] طبیعی نباشد چنان که [[نور]] [[خورشید]] نفعی ندارد اگر [[نور]] دیده بسته باشد"<ref>حسن بن على سقاف، مصحیح شرح العقیدة الطحاویة ص۱۹۵.</ref>
+* [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} در [[کلامی]] موزون، [[عقل]] طبیعی را به چشم و [[عقل]] [[تجربی]] را به [[نور]] [[خورشید]] [[تشبیه]] کرده است. می‌فرماید: "من [[عقل]] را بر دو گونه یافتم [[عقل]] طبیعی و [[عقل]] شنیدنی [[عقل]] شنیدنی نفعی ندارد اگر [[عقل]] طبیعی نباشد چنان که [[نور]] [[خورشید]] نفعی ندارد اگر [[نور]] دیده بسته باشد"<ref>حسن بن على سقاف، مصحیح شرح العقیدة الطحاویة ص۱۹۵.</ref>
-*طبق این [[کلام]] [[شریف]]، [[درک]] حقایق همانند دیدن اشیای خارجی است، همان طور که دیدن اشیا از طرفی منوط به [[بینایی]] و از طرفی منوط به [[نور]] [[خورشید]] است، [[درک]] حقایق نیز از طرفی محتاج تجربه و از طرفی منوط به [[قوه]] مدركه [[انسان]] است و همان طور که [[نور]] [[خورشید]] نمی‌تواند [[نابینایی]] [[انسان]] را جبران کند و به [[تنهایی]] دیدن اشیا را باعث شود، [[آموزش]] و کسب تجربه هرچند پیوسته و [[قوی]] نمی‌تواند کمبود [[درک]] و [[فهم]] [[انسان]] را جبران کند.
+* طبق این [[کلام]] [[شریف]]، [[درک]] حقایق همانند دیدن اشیای خارجی است، همان طور که دیدن اشیا از طرفی منوط به [[بینایی]] و از طرفی منوط به [[نور]] [[خورشید]] است، [[درک]] حقایق نیز از طرفی محتاج تجربه و از طرفی منوط به [[قوه]] مدركه [[انسان]] است و همان طور که [[نور]] [[خورشید]] نمی‌تواند [[نابینایی]] [[انسان]] را جبران کند و به [[تنهایی]] دیدن اشیا را باعث شود، [[آموزش]] و کسب تجربه هرچند پیوسته و [[قوی]] نمی‌تواند کمبود [[درک]] و [[فهم]] [[انسان]] را جبران کند.
-*در روایتی از [[رسول خدا]]{{صل}} آمده است: "هیچ کس چیزی بهتر از [[عقل]] به دست نیاورده که او را به خوبی [[هدایت]] می‌کند و از [[گمراهی]] برمی گرداند"<ref>{{متن حدیث|ما کسب احد شيئا افضل من عقل يهديه إلي هدي او يرده عن ردي}}؛ راغب اصفهانی، مفردات، ۳۴۲ ماده عقل.</ref>.
+* در روایتی از [[رسول خدا]] {{صل}} آمده است: "هیچ کس چیزی بهتر از [[عقل]] به دست نیاورده که او را به خوبی [[هدایت]] می‌کند و از [[گمراهی]] برمی گرداند"<ref>{{متن حدیث|ما کسب احد شيئا افضل من عقل يهديه إلي هدي او يرده عن ردي}}؛ راغب اصفهانی، مفردات، ۳۴۲ ماده عقل.</ref>.
-*منظور از [[عقل]] در این [[حدیث شریف]] [[عقل]] اکتسابی است.
+* منظور از [[عقل]] در این [[حدیث شریف]] [[عقل]] اکتسابی است.
-*در [[تفسیر]] [[آیه شریفه]]: {{متن قرآن|وَمَثَلُ الَّذِينَ كَفَرُوا كَمَثَلِ الَّذِي يَنْعِقُ بِمَا لَا يَسْمَعُ إِلَّا دُعَاءً وَنِدَاءً صُمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لَا يَعْقِلُونَ}}<ref>«و داستان کافران، چون داستان کسی است که حیوانی را بانگ می‌کند که جز فراخواندن و آوایی نمی‌شنود؛ (اینان) کرند، لالند، نابینایند، از این رو خرد نمی‌ورزند» سوره بقره، آیه ۱۷۱.</ref>. برخی [[مفسران]] به صراحت نوشته‌اند که منظور از [[عقل]] در این [[آیه]]، [[عقل]] اکتسابی است<ref>محمد بن عمر رازی، تفسیر کبیر، ج۵، ص۹؛ ابوحیان اندلسی، البحر المحیط، ج۱، ص۶۵۸.</ref><ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱ (کتاب)|اخلاق الاهی، ج۱]]،ص۱۶۹-۱۷۰.</ref>.
+* در [[تفسیر]] [[آیه شریفه]]: {{متن قرآن|وَمَثَلُ الَّذِينَ كَفَرُوا كَمَثَلِ الَّذِي يَنْعِقُ بِمَا لَا يَسْمَعُ إِلَّا دُعَاءً وَنِدَاءً صُمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لَا يَعْقِلُونَ}}<ref>«و داستان کافران، چون داستان کسی است که حیوانی را بانگ می‌کند که جز فراخواندن و آوایی نمی‌شنود؛ (اینان) کرند، لالند، نابینایند، از این رو خرد نمی‌ورزند» سوره بقره، آیه ۱۷۱.</ref>. برخی [[مفسران]] به صراحت نوشته‌اند که منظور از [[عقل]] در این [[آیه]]، [[عقل]] اکتسابی است<ref>محمد بن عمر رازی، تفسیر کبیر، ج۵، ص۹؛ ابوحیان اندلسی، البحر المحیط، ج۱، ص۶۵۸.</ref><ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱ (کتاب)|اخلاق الاهی، ج۱]]، ص۱۶۹-۱۷۰.</ref>.
 == منابع ==
@@ خط ۲۳: / خط ۲۳: @@
 {{پانویس}}
-[[رده:مدخل]]
 [[رده: عقل]]
 [[رده: عقل مسموع]]