بحث:گستره عصمت در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

مهم‌ترین شخصیتی که رویکرد نص‌گرایان مدرسه [[قم]] را [[نمایندگی]] می‌کند و درباره [[عصمت]] و قلمروهای آن اظهار نظر نموده، [[ابوجعفر محمد بن علی]] بن [[بابویه]] [[قمی]] معروف به [[شیخ صدوق]] است. گفته شده، با توجه به کثرت آثار، [[نقل روایات]] متفاوت درباره عصمت و قلمروهای آن و تفاوت اظهار نظرهای او نتیجه‌گیری صریح از آرا و آثار او مقداری مشکل مینماید<ref>فاریاب، محمدحسین، عصمت امام در تاریخ تفکر امامیه تا پایان قرن پنجم هجری، ص۲۳۷-۲۴۵.</ref>، اما به نظر می‌رسد مباحث پیش‌رو این مشکل را تا حدودی مرتفع نماید.

[[شیخ صدوق]] گاه، تنها به [[نقل روایت]] بسنده کرده است و گاه نیز در ذیل روایتی اظهار نظر نموده است. بنابراین اگر او را یک [[محدث]] نص‌گرا بدانیم که می‌دانیم، باید علاوه بر نظرات او، مضمون [[روایات]] ناقله او را به‌منزله نظر او بدانیم و بین نظر او و روایات به یک جمع‌بندی نهایی برسیم. او روایتی را از [[امام رضا]]{{ع}} نقل می‌کند که آن [[حضرت]] درباره [[گناه]] توسط [[حضرت آدم]] فرمودند: "بعضی [[گناهان]] [[صغیره]]، قبل از مقام نبوت، جایز است"<ref>شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا{{ع}}، ج۱، ص۱۹۶.</ref>. و در جای دیگری می‌گوید: [[اعتقاد]] ما این است که آنها در همه احوال کامل‌اند و هیچ‌گاه متصف به [[نقص]] و گناه و [[جهل]] نمی‌شوند، در ذیل روایتی که درباره [[گناه صغیره]]، قبل از [[مقام امامت]] است، می‌گوید: از [[امام]] در [[کودکی]] و [[پیری]] گناهی سر نمی‌زند<ref>شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج۱، ص۱۱۹.</ref>. طبق این [[روایت]] عصمت از گناه صغیره را قبل از مقام امامت پذیرفته است، همین مضمون در آثار دیگر او نیز آمده است<ref>شیخ صدوق، الهدایة، ص۳؛ همو، أمالی، ص۵۸۳.</ref>. در عبارتی دیگر که ما را به [[هدف]] نزدیک‌تر می‌کند، می‌گوید: [[انبیا]]، [[رسولان]]، [[امامان]] و [[ملائکه]]، [[معصوم]] و از هر [[آلودگی]] [[پاک]] هستند، هرگز گناه نمی‌کنند ـ نه گناه صغیره و نه [[کبیره]] ـ هیچ‌گاه از [[اوامر]] [[خداوند]] [[سرپیچی]] نمی‌کنند و همه اوامرش را انجام می‌دهند، هرکس که عصمت را، حتی در یک امر کوچک، از آنها [[نفی]] کند، در واقع، [[مقام]] آنها را نشناخته است<ref>شیخ صدوق، الهدایة، ص۹۶؛ همو، أمالی، ص۵۸۳.</ref> و سرانجام در کتاب [[من لا یحضره الفقیه]] با [[صراحت]] می‌گوید: امام در خردسالی و بزرگسالی که هنوز به مرحله امامت نرسیده است، پاک و معصوم است<ref>شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج۱، ص۱۱۹.</ref>، بنابراین جمع این روایات و اظهار نظرها چنین می‌تواند باشد که بین نظر او درباره [[عصمت پیامبران]] قبل از نبوتشان و [[عصمت پیامبر اکرم]]{{صل}} و [[امامان]]{{عم}} قبل از [[نبوت]] و امامت‌شان تفاوت قائل نشویم. با توجه به این جمع‌بندی، از نظر [[صدوق]]، [[عصمت]] قبل از [[مقام نبوت]] و [[امامت]] برای [[پیامبر اسلام]] و امامان امری مسلم و پذیرفته شده است<ref>فاریاب، محمدحسین، عصمت امام در تاریخ تفکر امامیه تا پایان قرن پنجم هجری، ص۲۴۰.</ref>.