ابوخیره عبدی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'رده:صحابه پیامبر' به 'رده:اصحاب پیامبر') |
جز (جایگزینی متن - 'توضیح تصویر = تصویر قدیمی مدینه' به 'توضیح تصویر = تصویر کهنی از مدینه') |
||
| (۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = صحابه | عنوان مدخل = ابوخیره عبدی | مداخل مرتبط = [[ابوخیره عبدی در تراجم و رجال]] - [[ابوخیره عبدی در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط = }} | ||
{{جعبه اطلاعات اصحاب | |||
| نام = ابوخیره عبدی | |||
| مشهور به = | |||
| نام تصویر = تصویر قدیمی مدینه.jpg | |||
| عرض تصویر = | |||
| توضیح تصویر = تصویر کهنی از مدینه | |||
| نام کامل = ابوخیره عبدی | |||
| نام‌های دیگر = | |||
| جنسیت = مرد | |||
| کنیه = | |||
| لقب = | |||
| اهل = | |||
| از قبیله = [[بنی‌عبدالقیس]] | |||
| از تیره = | |||
| پدر = | |||
| مادر = | |||
| همسر = | |||
| پسر = | |||
| دختر = | |||
| خواهر = | |||
| برادر = | |||
| خویشاوندان = | |||
| وابستگان = | |||
| تاریخ تولد = | |||
| محل تولد = | |||
| محل زندگی = | |||
| تاریخ درگذشت = | |||
| محل درگذشت = | |||
| تاریخ شهادت = | |||
| محل شهادت = | |||
| طول عمر = | |||
| محل دفن = | |||
| دین = | |||
| مذهب = | |||
| از اصحاب = [[پیامبر خاتم]] | |||
| از طبقه = | |||
| در جنگ = | |||
| نقش‌ها = | |||
| فعالیت‌ها = | |||
| علت شهرت = | |||
| علت درگذشت = | |||
| علت شهادت = | |||
| راوی از = | |||
| روایات مشهور = | |||
| مشایخ او = | |||
| راویان از او = | |||
| آخرین راوی از او = | |||
}} | |||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
از [[بنی عبدالقیس]] از [[ربیعة بن نزار بن معد بن عدنان]] است که وی را منسوب به صُباح بن لُکَیز<ref>از بنی عبد القیس؛ ر.ک: ابن حزم، ص۲۹۵؛ ابن ماکولا، ج۵، ص۲۱۱.</ref> صباحی<ref>یا صنابحی؛ ر.ک: بخاری، ص۲۸؛ که برخی آن را خطا دانسته‌اند؛ ر.ک: عسکری، ص۷۴۳.</ref> نیز گفته‌اند<ref>ابن سعد، ج۷، ص۶۰؛ ابن عبدالبر، ج۴، ص۲۰۸؛ ابن اثیر، ج۶، ص۹۰.</ref>. | از [[بنی عبدالقیس]] از [[ربیعة بن نزار بن معد بن عدنان]] است که وی را منسوب به صُباح بن لُکَیز<ref>از بنی عبد القیس؛ ر. ک: ابن حزم، ص۲۹۵؛ ابن ماکولا، ج۵، ص۲۱۱.</ref> صباحی<ref>یا صنابحی؛ ر. ک: بخاری، ص۲۸؛ که برخی آن را خطا دانسته‌اند؛ ر. ک: عسکری، ص۷۴۳.</ref> نیز گفته‌اند<ref>ابن سعد، ج۷، ص۶۰؛ ابن عبدالبر، ج۴، ص۲۰۸؛ ابن اثیر، ج۶، ص۹۰.</ref>. | ||
منابع، وی را از [[اصحاب]] شمرده‌اند<ref>ابن سعد، ج۷، ص۲۹۷؛ خلیفة بن خیاط، ص۱۱۶ و ۳۱۵؛ ابن عبدالبر، ج۴، ص۲۰۸.</ref>. به گفته [[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، ج۷، ص۹۴.</ref> [[خطیب]] در المؤتلف گفته است کسی را نمی‌شناسد که از نام ابوخیره [[آگاهی]] داشته باشد. تنها بر مبنای [[حدیثی]] که از او نقل شده، وی در شمار [[وفد]] [[عبد القیس]] به حضور [[رسول خدا]]{{صل}} رسید و آن [[حضرت]] مقداری چوب اراک به آنان داد تا برای [[مسواک]] از آن استفاده کنند. آنان اظهار کردند نزد ما از این چوب هست، ولی [[کرامت]] و عطای شما را می‌پذیریم. آن حضرت با اشاره به اینکه عبدالقیس بدون [[اکراه]] [[اسلام]] آوردند، در حالی که برخی از [[قبایل]] دیگر تا ناچار نشدند و کشته‌ها ندادند اسلام نیاوردند، برای آنان [[طلب آمرزش]] کرد و [[دعا]] فرمود<ref>ابن سعد، ج۷، ص۶۰؛ بخاری، ص۲۸؛ ابن ابی عاصم، ج۳، ص۲۵۸؛ ابن عبدالبر، ج۴، ص۲۰۸.</ref>. گفته‌اند این وفد شامل چهل تن بود که همگی اسلام آوردند<ref>ذهبی، ج۲، ص۱۶۳.</ref>، [[حدیث]] یاد شده، برای [[استحباب]] مسواک با چوب اراک مورد استناد [[فقها]] قرار گرفته است<ref>نووی، ج۱، ص۲۸۳؛ نیز ر.ک: ابن حجر، تلخیص الحبیر، ج۱، ص۳۸۴.</ref>. | منابع، وی را از [[اصحاب]] شمرده‌اند<ref>ابن سعد، ج۷، ص۲۹۷؛ خلیفة بن خیاط، ص۱۱۶ و ۳۱۵؛ ابن عبدالبر، ج۴، ص۲۰۸.</ref>. به گفته [[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، ج۷، ص۹۴.</ref> [[خطیب]] در المؤتلف گفته است کسی را نمی‌شناسد که از نام ابوخیره [[آگاهی]] داشته باشد. تنها بر مبنای [[حدیثی]] که از او نقل شده، وی در شمار [[وفد]] [[عبد القیس]] به حضور [[رسول خدا]] {{صل}} رسید و آن [[حضرت]] مقداری چوب اراک به آنان داد تا برای [[مسواک]] از آن استفاده کنند. آنان اظهار کردند نزد ما از این چوب هست، ولی [[کرامت]] و عطای شما را می‌پذیریم. آن حضرت با اشاره به اینکه عبدالقیس بدون [[اکراه]] [[اسلام]] آوردند، در حالی که برخی از [[قبایل]] دیگر تا ناچار نشدند و کشته‌ها ندادند اسلام نیاوردند، برای آنان [[طلب آمرزش]] کرد و [[دعا]] فرمود<ref>ابن سعد، ج۷، ص۶۰؛ بخاری، ص۲۸؛ ابن ابی عاصم، ج۳، ص۲۵۸؛ ابن عبدالبر، ج۴، ص۲۰۸.</ref>. گفته‌اند این وفد شامل چهل تن بود که همگی اسلام آوردند<ref>ذهبی، ج۲، ص۱۶۳.</ref>، [[حدیث]] یاد شده، برای [[استحباب]] مسواک با چوب اراک مورد استناد [[فقها]] قرار گرفته است<ref>نووی، ج۱، ص۲۸۳؛ نیز ر. ک: ابن حجر، تلخیص الحبیر، ج۱، ص۳۸۴.</ref>. | ||
به هر صورت بر اساس این [[روایت]]، وی از جمله اصحابی است که از رسول خدا{{صل}} روایت نقل کرده‌اند<ref>خلیفة بن خیاط، ص۱۱۶؛ ابن حبان، ج۳، ص۴۵۸.</ref> و گفته‌اند جز او کسی از این [[قبیله]] از رسول خدا{{صل}} حدیث نقل نکرده است<ref>سمعانی، ج۳، ص۵۲۹؛ ابن ماکولا، ج۵، ص۲۱۰.</ref>. وی بعدها در [[بصره]] سکونت گزید<ref>خلیفة بن خیاط، ص۳۱۵.</ref>. | به هر صورت بر اساس این [[روایت]]، وی از جمله اصحابی است که از رسول خدا {{صل}} روایت نقل کرده‌اند<ref>خلیفة بن خیاط، ص۱۱۶؛ ابن حبان، ج۳، ص۴۵۸.</ref> و گفته‌اند جز او کسی از این [[قبیله]] از رسول خدا {{صل}} حدیث نقل نکرده است<ref>سمعانی، ج۳، ص۵۲۹؛ ابن ماکولا، ج۵، ص۲۱۰.</ref>. وی بعدها در [[بصره]] سکونت گزید<ref>خلیفة بن خیاط، ص۳۱۵.</ref>. | ||
روایت دیگری از ابوخیره نقل شده است که بر مبنای آن، [[رسول خدا]]{{صل}} [[وفد]] [[عبد القیس]] را، از [[نوشیدن]] از ظروفی که برای ساختن شراب استفاده می‌شوند، [[نهی]] کرد<ref>احمد بن حنبل، ج۱، ص۲۷۴؛ | روایت دیگری از ابوخیره نقل شده است که بر مبنای آن، [[رسول خدا]] {{صل}} [[وفد]] [[عبد القیس]] را، از [[نوشیدن]] از ظروفی که برای ساختن شراب استفاده می‌شوند، [[نهی]] کرد<ref>احمد بن حنبل، ج۱، ص۲۷۴؛ ابوداوود، ج۲، ص۱۸۸.</ref> و آنان را به [[مسواک]] کردن با چوب اراک امر فرمود<ref>دولابی، ج۱، ص۴۹.</ref>. | ||
اگرچه [[طبرانی]] این [[حدیث]] را جدای از [[روایت]] حضور وفد عبدالقیس و [[اسلام]] آوردنشان نقل کرده است<ref> المعجم الکبیر، ج۲۲، ص۳۶۸.</ref>، ولی با توجه به ناقل حدیث که در هر دو مورد، [[مقاتل بن همام]] از ابو خیره است و اینکه در برخی منابع این دو حدیث در یک گزارش آمده‌اند<ref>دولابی، ج۱، ص۴۹؛ ابن عبدالبر، ج۴، ص۲۰۸.</ref>، به نظر می‌رسد یک خبر باشند. البته بخشی از این گزارش که به نهی رسول خدا{{صل}} از نوشیدن از آن ظروف مربوط است، از شخصی دیگر به نام ابوجسره نیز نقل شده است<ref>ابن ابی عاصم، ج۳، ص۳۱۲.</ref> که با توجه به طریق [[روایات]] که هر دو از طریق [[ | اگرچه [[طبرانی]] این [[حدیث]] را جدای از [[روایت]] حضور وفد عبدالقیس و [[اسلام]] آوردنشان نقل کرده است<ref> المعجم الکبیر، ج۲۲، ص۳۶۸.</ref>، ولی با توجه به ناقل حدیث که در هر دو مورد، [[مقاتل بن همام]] از ابو خیره است و اینکه در برخی منابع این دو حدیث در یک گزارش آمده‌اند<ref>دولابی، ج۱، ص۴۹؛ ابن عبدالبر، ج۴، ص۲۰۸.</ref>، به نظر می‌رسد یک خبر باشند. البته بخشی از این گزارش که به نهی رسول خدا {{صل}} از نوشیدن از آن ظروف مربوط است، از شخصی دیگر به نام ابوجسره نیز نقل شده است<ref>ابن ابی عاصم، ج۳، ص۳۱۲.</ref> که با توجه به طریق [[روایات]] که هر دو از طریق [[داوود بن مساور]] از مقاتل بن همام<ref>به خطا، معقل؛ ر. ک: ابن ابی عاصم، ج۳، ص۳۱۲.</ref> از ابوجسره یا ابوخیره نقل شده‌اند، بدون تردید یک روایت بیشتر نیست که در برخی اسامی، همچون [[معقل]] با مقاتل و ابوجسره با ابوخیره تصحیف رخ داده است. | ||
[[ابن حجر]] نیز ذیل نام ابوجسره<ref>الاصابه، ج۷، ص۶۶ و ۶۷.</ref> به این حدیث اشاره کرده، ولی انتساب آن را به ابوجسره [[اشتباه]] و ناشی از تصحیف دانسته است. وی [[راوی]] این حدیث را همان ابوخیره (به [[خطا]]، ابو خیر) صُباحی دانسته و به این نام ارجاع داده است. برخی از منابع نیز این بخش از حدیث را ضمن همان حدیث وفد عبدالقیس یا ذیل نام ابوخیره آورده‌اند<ref>ابونعیم، ج۵، ص۲۸۷۷-۲۸۷۸.</ref> که نشان دهنده یکی بودن خبر است. | [[ابن حجر]] نیز ذیل نام ابوجسره<ref>الاصابه، ج۷، ص۶۶ و ۶۷.</ref> به این حدیث اشاره کرده، ولی انتساب آن را به ابوجسره [[اشتباه]] و ناشی از تصحیف دانسته است. وی [[راوی]] این حدیث را همان ابوخیره (به [[خطا]]، ابو خیر) صُباحی دانسته و به این نام ارجاع داده است. برخی از منابع نیز این بخش از حدیث را ضمن همان حدیث وفد عبدالقیس یا ذیل نام ابوخیره آورده‌اند<ref>ابونعیم، ج۵، ص۲۸۷۷-۲۸۷۸.</ref> که نشان دهنده یکی بودن خبر است. | ||
بخشی از این حدیث که به نهی رسول خدا{{صل}} از به کار بردن ظروف یاد شده مربوط است، از کسی دیگر، که بیشتر به عنوان فردی از عبد القیس معرفی شده نیز نقل گردیده است<ref>احمد بن حنبل، ج۴، ص۲۰۶؛ عبدالرزاق سنعانی، ج۹، ص۲۰۲؛ ابن ابی شیبه، ج۵، ص۴۷۸.</ref>. برخی [[گمان]] کرده یا احتمال داده‌اند نامش [[قیس بن نعمان]] باشد <ref>احمد بن حنبل، ج۴، ص۲۰۶؛ | بخشی از این حدیث که به نهی رسول خدا {{صل}} از به کار بردن ظروف یاد شده مربوط است، از کسی دیگر، که بیشتر به عنوان فردی از عبد القیس معرفی شده نیز نقل گردیده است<ref>احمد بن حنبل، ج۴، ص۲۰۶؛ عبدالرزاق سنعانی، ج۹، ص۲۰۲؛ ابن ابی شیبه، ج۵، ص۴۷۸.</ref>. برخی [[گمان]] کرده یا احتمال داده‌اند نامش [[قیس بن نعمان]] باشد <ref>احمد بن حنبل، ج۴، ص۲۰۶؛ ابوداوود، ج۲، ص۱۸۸؛ بیهقی، ج۸، ص۳۰۲.</ref>. از آنجا که [[کنیه]] قیس بن نعمان را ابوخیره یا ابوجره نگفته‌اند، تنها احتمالی که درست به نظر می‌آید، این است که چون قیس بن نعمان نیز در [[وفد]] [[عبدالقیس]] حضور داشته و خطاب [[رسول خدا]] {{صل}} به جمع آنان بوده است، وی نیز بخشی از سخنان آن [[حضرت]] را که مربوط به [[نهی]] استفاده از آن ظروف است، نقل کرده باشد؛ چنان که این بخش از [[حدیث]]، از افراد دیگری از عبدالقیس نیز نقل شده است<ref>احمد بن حنبل، ج۳، ص۴۳۳.</ref>. این [[روایت]] را به جمع [[عبد القیس]] نیز نسبت داده‌اند<ref>ابوداوود، ج۲، ص۱۸۸؛ ابویعلی، ج۵، ص۱۱۴.</ref><ref>[[قاسم خانجانی|خانجانی، قاسم]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوخیره عبدی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۲۷۰-۲۷۱.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۲۶: | خط ۷۲: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:اعلام]] | [[رده:اعلام]] | ||
[[رده:اصحاب پیامبر]] | [[رده:اصحاب پیامبر]] | ||
[[رده:بنی‌عبدالقیس]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۵ اوت ۲۰۲۳، ساعت ۰۰:۰۰
این مدخل زیرشاخهٔ بحث صحابه است. ابوخیره عبدی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ابوخیره عبدی در تراجم و رجال - ابوخیره عبدی در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط ندارد| ابوخیره عبدی | |
|---|---|
 تصویر کهنی از مدینه | |
| نام کامل | ابوخیره عبدی |
| جنسیت | مرد |
| از قبیله | بنی‌عبدالقیس |
| از اصحاب | پیامبر خاتم |
مقدمه
از بنی عبدالقیس از ربیعة بن نزار بن معد بن عدنان است که وی را منسوب به صُباح بن لُکَیز[۱] صباحی[۲] نیز گفته‌اند[۳].
منابع، وی را از اصحاب شمرده‌اند[۴]. به گفته ابن حجر[۵] خطیب در المؤتلف گفته است کسی را نمی‌شناسد که از نام ابوخیره آگاهی داشته باشد. تنها بر مبنای حدیثی که از او نقل شده، وی در شمار وفد عبد القیس به حضور رسول خدا (ص) رسید و آن حضرت مقداری چوب اراک به آنان داد تا برای مسواک از آن استفاده کنند. آنان اظهار کردند نزد ما از این چوب هست، ولی کرامت و عطای شما را می‌پذیریم. آن حضرت با اشاره به اینکه عبدالقیس بدون اکراه اسلام آوردند، در حالی که برخی از قبایل دیگر تا ناچار نشدند و کشته‌ها ندادند اسلام نیاوردند، برای آنان طلب آمرزش کرد و دعا فرمود[۶]. گفته‌اند این وفد شامل چهل تن بود که همگی اسلام آوردند[۷]، حدیث یاد شده، برای استحباب مسواک با چوب اراک مورد استناد فقها قرار گرفته است[۸].
به هر صورت بر اساس این روایت، وی از جمله اصحابی است که از رسول خدا (ص) روایت نقل کرده‌اند[۹] و گفته‌اند جز او کسی از این قبیله از رسول خدا (ص) حدیث نقل نکرده است[۱۰]. وی بعدها در بصره سکونت گزید[۱۱].
روایت دیگری از ابوخیره نقل شده است که بر مبنای آن، رسول خدا (ص) وفد عبد القیس را، از نوشیدن از ظروفی که برای ساختن شراب استفاده می‌شوند، نهی کرد[۱۲] و آنان را به مسواک کردن با چوب اراک امر فرمود[۱۳].
اگرچه طبرانی این حدیث را جدای از روایت حضور وفد عبدالقیس و اسلام آوردنشان نقل کرده است[۱۴]، ولی با توجه به ناقل حدیث که در هر دو مورد، مقاتل بن همام از ابو خیره است و اینکه در برخی منابع این دو حدیث در یک گزارش آمده‌اند[۱۵]، به نظر می‌رسد یک خبر باشند. البته بخشی از این گزارش که به نهی رسول خدا (ص) از نوشیدن از آن ظروف مربوط است، از شخصی دیگر به نام ابوجسره نیز نقل شده است[۱۶] که با توجه به طریق روایات که هر دو از طریق داوود بن مساور از مقاتل بن همام[۱۷] از ابوجسره یا ابوخیره نقل شده‌اند، بدون تردید یک روایت بیشتر نیست که در برخی اسامی، همچون معقل با مقاتل و ابوجسره با ابوخیره تصحیف رخ داده است.
ابن حجر نیز ذیل نام ابوجسره[۱۸] به این حدیث اشاره کرده، ولی انتساب آن را به ابوجسره اشتباه و ناشی از تصحیف دانسته است. وی راوی این حدیث را همان ابوخیره (به خطا، ابو خیر) صُباحی دانسته و به این نام ارجاع داده است. برخی از منابع نیز این بخش از حدیث را ضمن همان حدیث وفد عبدالقیس یا ذیل نام ابوخیره آورده‌اند[۱۹] که نشان دهنده یکی بودن خبر است.
بخشی از این حدیث که به نهی رسول خدا (ص) از به کار بردن ظروف یاد شده مربوط است، از کسی دیگر، که بیشتر به عنوان فردی از عبد القیس معرفی شده نیز نقل گردیده است[۲۰]. برخی گمان کرده یا احتمال داده‌اند نامش قیس بن نعمان باشد [۲۱]. از آنجا که کنیه قیس بن نعمان را ابوخیره یا ابوجره نگفته‌اند، تنها احتمالی که درست به نظر می‌آید، این است که چون قیس بن نعمان نیز در وفد عبدالقیس حضور داشته و خطاب رسول خدا (ص) به جمع آنان بوده است، وی نیز بخشی از سخنان آن حضرت را که مربوط به نهی استفاده از آن ظروف است، نقل کرده باشد؛ چنان که این بخش از حدیث، از افراد دیگری از عبدالقیس نیز نقل شده است[۲۲]. این روایت را به جمع عبد القیس نیز نسبت داده‌اند[۲۳][۲۴]
منابع
پانویس
- ↑ از بنی عبد القیس؛ ر. ک: ابن حزم، ص۲۹۵؛ ابن ماکولا، ج۵، ص۲۱۱.
- ↑ یا صنابحی؛ ر. ک: بخاری، ص۲۸؛ که برخی آن را خطا دانسته‌اند؛ ر. ک: عسکری، ص۷۴۳.
- ↑ ابن سعد، ج۷، ص۶۰؛ ابن عبدالبر، ج۴، ص۲۰۸؛ ابن اثیر، ج۶، ص۹۰.
- ↑ ابن سعد، ج۷، ص۲۹۷؛ خلیفة بن خیاط، ص۱۱۶ و ۳۱۵؛ ابن عبدالبر، ج۴، ص۲۰۸.
- ↑ ابن حجر، ج۷، ص۹۴.
- ↑ ابن سعد، ج۷، ص۶۰؛ بخاری، ص۲۸؛ ابن ابی عاصم، ج۳، ص۲۵۸؛ ابن عبدالبر، ج۴، ص۲۰۸.
- ↑ ذهبی، ج۲، ص۱۶۳.
- ↑ نووی، ج۱، ص۲۸۳؛ نیز ر. ک: ابن حجر، تلخیص الحبیر، ج۱، ص۳۸۴.
- ↑ خلیفة بن خیاط، ص۱۱۶؛ ابن حبان، ج۳، ص۴۵۸.
- ↑ سمعانی، ج۳، ص۵۲۹؛ ابن ماکولا، ج۵، ص۲۱۰.
- ↑ خلیفة بن خیاط، ص۳۱۵.
- ↑ احمد بن حنبل، ج۱، ص۲۷۴؛ ابوداوود، ج۲، ص۱۸۸.
- ↑ دولابی، ج۱، ص۴۹.
- ↑ المعجم الکبیر، ج۲۲، ص۳۶۸.
- ↑ دولابی، ج۱، ص۴۹؛ ابن عبدالبر، ج۴، ص۲۰۸.
- ↑ ابن ابی عاصم، ج۳، ص۳۱۲.
- ↑ به خطا، معقل؛ ر. ک: ابن ابی عاصم، ج۳، ص۳۱۲.
- ↑ الاصابه، ج۷، ص۶۶ و ۶۷.
- ↑ ابونعیم، ج۵، ص۲۸۷۷-۲۸۷۸.
- ↑ احمد بن حنبل، ج۴، ص۲۰۶؛ عبدالرزاق سنعانی، ج۹، ص۲۰۲؛ ابن ابی شیبه، ج۵، ص۴۷۸.
- ↑ احمد بن حنبل، ج۴، ص۲۰۶؛ ابوداوود، ج۲، ص۱۸۸؛ بیهقی، ج۸، ص۳۰۲.
- ↑ احمد بن حنبل، ج۳، ص۴۳۳.
- ↑ ابوداوود، ج۲، ص۱۸۸؛ ابویعلی، ج۵، ص۱۱۴.
- ↑ خانجانی، قاسم، مقاله «ابوخیره عبدی»، دانشنامه سیره نبوی ج۱، ص:۲۷۰-۲۷۱.