بلعام قین: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '\{\{صحابه\}\}\n↵\[\[رده\:(.*)\]\]↵\[\[رده\:مدخل\]\]↵\[\[رده\:اعلام\]\]↵\[\[رده\:اصحاب پیامبر\]\]' به 'رده:مدخل رده:اعلام رده:اصحاب پیامبر') |
جز (جایگزینی متن - 'صحابه نگاران' به 'صحابه‌نگاران') |
||
| (۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[بلعام قین در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط = }} | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
وی همان [[رومی]] [[نصرانی]] است که در [[مکه]] آهنگری می‌کرد و [[تورات]] را خوانده بود. بنا بر برخی از [[روایات]]، [[رسول خدا]]{{صل}} او را [[آموزش]] می‌داد، ولی [[قریش]] مدعی شد [[قرآن]] [[وحی الهی]] نیست، بلکه آموخته‌های بشری است و به رسول خدا{{صل}} [[تهمت]] میزدند که نزد بلعام رومی رفت و آمد داشته و شخص یادشده قرآن را به آن [[حضرت]] یاد داده است. [[آیه]] {{متن قرآن|وَلَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّهُمْ يَقُولُونَ إِنَّمَا يُعَلِّمُهُ بَشَرٌ لِسَانُ الَّذِي يُلْحِدُونَ إِلَيْهِ أَعْجَمِيٌّ وَهَذَا لِسَانٌ عَرَبِيٌّ مُبِينٌ}}<ref>«و خوب می‌دانیم که آنان می‌گویند: جز این نیست که بشری به او آموزش می‌دهد؛ (چنین نیست، زیرا) زبان آن کس که (قرآن را) به او می‌بندند غیر عربی است و این (قرآن به) زبان عربی روشنی است» سوره نحل، آیه ۱۰۳. ر.ک: طبری، ج۱۴، ص۲۳۲؛ طوسی، ج۶، ص۴۲۷؛ ابن جوزی، ج۴، ص۳۶۰؛ قرطبی، ج۱۰، ص۱۷۸؛ ابن شهرآشوب، ج۱، ص۴۶؛ ابن حجر، ج۱، ص۴۵۷.</ref> در رد این تهمت نازل شده است. | وی همان [[رومی]] [[نصرانی]] است که در [[مکه]] آهنگری می‌کرد و [[تورات]] را خوانده بود. بنا بر برخی از [[روایات]]، [[رسول خدا]] {{صل}} او را [[آموزش]] می‌داد، ولی [[قریش]] مدعی شد [[قرآن]] [[وحی الهی]] نیست، بلکه آموخته‌های بشری است و به رسول خدا {{صل}} [[تهمت]] میزدند که نزد بلعام رومی رفت و آمد داشته و شخص یادشده قرآن را به آن [[حضرت]] یاد داده است. [[آیه]] {{متن قرآن|وَلَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّهُمْ يَقُولُونَ إِنَّمَا يُعَلِّمُهُ بَشَرٌ لِسَانُ الَّذِي يُلْحِدُونَ إِلَيْهِ أَعْجَمِيٌّ وَهَذَا لِسَانٌ عَرَبِيٌّ مُبِينٌ}}<ref>«و خوب می‌دانیم که آنان می‌گویند: جز این نیست که بشری به او آموزش می‌دهد؛ (چنین نیست، زیرا) زبان آن کس که (قرآن را) به او می‌بندند غیر عربی است و این (قرآن به) زبان عربی روشنی است» سوره نحل، آیه ۱۰۳. ر. ک: طبری، ج۱۴، ص۲۳۲؛ طوسی، ج۶، ص۴۲۷؛ ابن جوزی، ج۴، ص۳۶۰؛ قرطبی، ج۱۰، ص۱۷۸؛ ابن شهرآشوب، ج۱، ص۴۶؛ ابن حجر، ج۱، ص۴۵۷.</ref> در رد این تهمت نازل شده است. | ||
[[شأن نزول]] این آیه را برای افراد دیگری چون [[بجیر بن عبد بن حضرمی]]، [[جبر]] مولای [[عامر بن حضرمی]]، جبر مولای [[بنی عبدالدار]]، [[سلمان فارسی]]، [[یسار]]، یعیش [[غلام]] بنو [[مغیره]] و [[عداس]] غلام [[عتبة بن ربیعه]] گفته‌اند<ref>ر.ک: مدخل‌های یاد شده. البته به دلیل مکی بودن آیه، سلمان فارسی را استثناء کرده‌اند، ر.ک: ابن جوزی، ج۴، ص۳۶۰.</ref>. | [[شأن نزول]] این آیه را برای افراد دیگری چون [[بجیر بن عبد بن حضرمی]]، [[جبر]] مولای [[عامر بن حضرمی]]، جبر مولای [[بنی عبدالدار]]، [[سلمان فارسی]]، [[یسار]]، یعیش [[غلام]] بنو [[مغیره]] و [[عداس]] غلام [[عتبة بن ربیعه]] گفته‌اند<ref>ر. ک: مدخل‌های یاد شده. البته به دلیل مکی بودن آیه، سلمان فارسی را استثناء کرده‌اند، ر. ک: ابن جوزی، ج۴، ص۳۶۰.</ref>. | ||
[[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، ج۱، ص۴۵۱.</ref> گوید: گزارش یادشده تنها بر [[مسلمان]] بودن بلعام دلالت دارد و دیگر گزارش‌ها، مسلمان بودن افراد پیش گفته را ثابت نمی‌کند. [[علامه طباطبایی]]<ref>طباطبایی، ج۱۲، ص۳۵۲.</ref> ذیل آیه مذکور پس از [[نقل روایات]] گوناگون می‌گوید: آنچه از مضمون همه این نقلها متقن است اینکه این شخص، مردی رومی و غلام بنوحضرمی بوده است؛ یعنی همه این اسامی جز [[سلمان]]، یک نفر بیش نیست. این سخن در مورد سه نفر نخست که به دلیل تصحیف اسامی بوده، صحیح است، ولی همه آنها را یکی دانستن، مشکل مینماید و مورد قبول | [[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، ج۱، ص۴۵۱.</ref> گوید: گزارش یادشده تنها بر [[مسلمان]] بودن بلعام دلالت دارد و دیگر گزارش‌ها، مسلمان بودن افراد پیش گفته را ثابت نمی‌کند. [[علامه طباطبایی]]<ref>طباطبایی، ج۱۲، ص۳۵۲.</ref> ذیل آیه مذکور پس از [[نقل روایات]] گوناگون می‌گوید: آنچه از مضمون همه این نقلها متقن است اینکه این شخص، مردی رومی و غلام بنوحضرمی بوده است؛ یعنی همه این اسامی جز [[سلمان]]، یک نفر بیش نیست. این سخن در مورد سه نفر نخست که به دلیل تصحیف اسامی بوده، صحیح است، ولی همه آنها را یکی دانستن، مشکل مینماید و مورد قبول صحابه‌نگاران و [[مورخان]] نیست<ref>ر. ک: ابن حجر، ج۱، ص۵۶۲ به وجبر مولای عامربن حضرمی.</ref><ref>ماخذ: ابن حجر / الاصابه + | ||
ابن جوزی، ابوالفرج (م۵۹۷)، زاد المسیر، تحقیق محمد بن عبدالرحمان عبدالله، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۷؛ ابن شهرآشوب، محمد بن علی (م۵۸۸)، مناقب آل ابی طالب، تحقیق لجنة من اساتذة النجف الاشرف، نجف، مکتبة الحیدریه، ۱۳۷۶؛ طباطبایی، سیدمحمدحسین (م۱۴۰۲)، المیزان، قم، جماعة المدرسین؛ طبری، محمد بن جریر (م ۳۱۰)، جامع البیان، تحقیق صدقی جمیل العطار، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵؛ طوسی، محمد بن حسن (م ۴۶۰)، التبیان، تحقیق احمد حبیب قصیر العاملی، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ۱۴۰۹؛ قرطبی، محمد بن احمد (م ۶۷۱)، الجامع لاحکام القرآن، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۰۸.</ref> | ابن جوزی، ابوالفرج (م۵۹۷)، زاد المسیر، تحقیق محمد بن عبدالرحمان عبدالله، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۷؛ ابن شهرآشوب، محمد بن علی (م۵۸۸)، مناقب آل ابی طالب، تحقیق لجنة من اساتذة النجف الاشرف، نجف، مکتبة الحیدریه، ۱۳۷۶؛ طباطبایی، سیدمحمدحسین (م۱۴۰۲)، المیزان، قم، جماعة المدرسین؛ طبری، محمد بن جریر (م ۳۱۰)، جامع البیان، تحقیق صدقی جمیل العطار، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵؛ طوسی، محمد بن حسن (م ۴۶۰)، التبیان، تحقیق احمد حبیب قصیر العاملی، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ۱۴۰۹؛ قرطبی، محمد بن احمد (م ۶۷۱)، الجامع لاحکام القرآن، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۰۸.</ref><ref>[[محمد رضا هدایت‌پناه|هدایت‌پناه، محمد رضا]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۲ (کتاب)|مقاله «بلعام قین»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۲، ص:۲۷۳.</ref> | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
| خط ۲۴: | خط ۲۲: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:اعلام]] | [[رده:اعلام]] | ||
[[رده:اصحاب پیامبر]] | [[رده:اصحاب پیامبر]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۸ نوامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۲:۵۱
بلعام قین از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: بلعام قین در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
وی همان رومی نصرانی است که در مکه آهنگری می‌کرد و تورات را خوانده بود. بنا بر برخی از روایات، رسول خدا (ص) او را آموزش می‌داد، ولی قریش مدعی شد قرآن وحی الهی نیست، بلکه آموخته‌های بشری است و به رسول خدا (ص) تهمت میزدند که نزد بلعام رومی رفت و آمد داشته و شخص یادشده قرآن را به آن حضرت یاد داده است. آیه 
وَلَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّهُمْ يَقُولُونَ إِنَّمَا يُعَلِّمُهُ بَشَرٌ لِسَانُ الَّذِي يُلْحِدُونَ إِلَيْهِ أَعْجَمِيٌّ وَهَذَا لِسَانٌ عَرَبِيٌّ مُبِينٌ
[۱] در رد این تهمت نازل شده است.
شأن نزول این آیه را برای افراد دیگری چون بجیر بن عبد بن حضرمی، جبر مولای عامر بن حضرمی، جبر مولای بنی عبدالدار، سلمان فارسی، یسار، یعیش غلام بنو مغیره و عداس غلام عتبة بن ربیعه گفته‌اند[۲].
ابن حجر[۳] گوید: گزارش یادشده تنها بر مسلمان بودن بلعام دلالت دارد و دیگر گزارش‌ها، مسلمان بودن افراد پیش گفته را ثابت نمی‌کند. علامه طباطبایی[۴] ذیل آیه مذکور پس از نقل روایات گوناگون می‌گوید: آنچه از مضمون همه این نقلها متقن است اینکه این شخص، مردی رومی و غلام بنوحضرمی بوده است؛ یعنی همه این اسامی جز سلمان، یک نفر بیش نیست. این سخن در مورد سه نفر نخست که به دلیل تصحیف اسامی بوده، صحیح است، ولی همه آنها را یکی دانستن، مشکل مینماید و مورد قبول صحابه‌نگاران و مورخان نیست[۵][۶][۷]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ «و خوب می‌دانیم که آنان می‌گویند: جز این نیست که بشری به او آموزش می‌دهد؛ (چنین نیست، زیرا) زبان آن کس که (قرآن را) به او می‌بندند غیر عربی است و این (قرآن به) زبان عربی روشنی است» سوره نحل، آیه ۱۰۳. ر. ک: طبری، ج۱۴، ص۲۳۲؛ طوسی، ج۶، ص۴۲۷؛ ابن جوزی، ج۴، ص۳۶۰؛ قرطبی، ج۱۰، ص۱۷۸؛ ابن شهرآشوب، ج۱، ص۴۶؛ ابن حجر، ج۱، ص۴۵۷.
- ↑ ر. ک: مدخل‌های یاد شده. البته به دلیل مکی بودن آیه، سلمان فارسی را استثناء کرده‌اند، ر. ک: ابن جوزی، ج۴، ص۳۶۰.
- ↑ ابن حجر، ج۱، ص۴۵۱.
- ↑ طباطبایی، ج۱۲، ص۳۵۲.
- ↑ ر. ک: ابن حجر، ج۱، ص۵۶۲ به وجبر مولای عامربن حضرمی.
- ↑ ماخذ: ابن حجر / الاصابه + ابن جوزی، ابوالفرج (م۵۹۷)، زاد المسیر، تحقیق محمد بن عبدالرحمان عبدالله، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۷؛ ابن شهرآشوب، محمد بن علی (م۵۸۸)، مناقب آل ابی طالب، تحقیق لجنة من اساتذة النجف الاشرف، نجف، مکتبة الحیدریه، ۱۳۷۶؛ طباطبایی، سیدمحمدحسین (م۱۴۰۲)، المیزان، قم، جماعة المدرسین؛ طبری، محمد بن جریر (م ۳۱۰)، جامع البیان، تحقیق صدقی جمیل العطار، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵؛ طوسی، محمد بن حسن (م ۴۶۰)، التبیان، تحقیق احمد حبیب قصیر العاملی، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ۱۴۰۹؛ قرطبی، محمد بن احمد (م ۶۷۱)، الجامع لاحکام القرآن، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۰۸.
- ↑ هدایت‌پناه، محمد رضا، مقاله «بلعام قین»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص:۲۷۳.