تفسیر امامیه: تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

[[تاریخ]] [[تفسیر]] [[شیعه امامیه]]، به تاریخ شکل‌گیری [[شیعه]] برمی‌گردد. همان‌طور که [[جلال‌الدین سیوطی]] از [[مفسران]] معروف [[اهل‌سنت]] نوشته است، نخستین بار خود [[پیامبر اکرم]] {{صل}} کلمه شیعه را بر [[یاران علی]] {{ع}} اطلاق فرمود.

[[شیعیان]] از آغاز تاریخ خود اثر چشمگیری در تفسیر [[وحی]] داشتند؛ زیرا به آبشخور وحی و عدیل [[قرآن]] یعنی علی {{ع}} و خاندانش روی آوردند.

# [[میراث]] [[غنی]] و [[ارزشمند]] [[احادیث]] [[اهل‌بیت]] {{ع}}؛

# [[اجتهاد]] بر اساس روش‌های اتخاذ شده از [[ائمه معصوم]] {{ع}}.

از آنجا که شیعه به [[عصمت امامان]] {{ع}} [[معتقد]] است، گفتار و [[عمل]] [[پیامبر]] {{صل}} و [[ائمه اطهار]] {{ع}} را برای همگان [[حجت]] [[قطعی]]، و دیدگاه‌های [[صحابه]] و [[تابعین]] را فاقد [[حجیت]] می‌داند و به [[احادیث معتبر]] [[تفسیری]] که از راه‌های مطمئن از پیامبر {{صل}} یا [[ائمه]] {{ع}} رسیده باشد، استناد می‌جوید، و اجتهاد را نیز به معنای شیوه [[استنباط]] مطالب بر اساس این احادیث معتبر می‌داند.

صحابه و تابعین پس از اهل‌بیت {{ع}} همانند [[ابن‌عباس]]، [[ابن‌مسعود]]، [[جابر بن عبد الله انصاری]]، [[ابی بن کعب]] و [[میثم تمار]] در زمینه گسترش تفسیر [[شیعی]] تلاش‌های چشمگیری کرده‌اند.

[[عالمان شیعه]]، تفسیر قرآن را با [[احتیاط]] بیشتری پی‌گرفته‌اند؛ زیرا اولاً [[امامان]] {{ع}} از [[تفسیر به رأی]] و [[بازی]] با قرآن و سنجش [[کلام الهی]] با [[عقل]] محدود بشری برحذر داشته‌اند؛ ثانیاً شیعه در مدت طولانی حضور ائمه اطهار {{ع}} به علت دسترسی به [[واقعیت]] [[شریعت]] و تفسیر [[حقیقی]] و قطعی اهل‌بیت {{ع}} از [[آیات]]، خود را از اجتهاد شخصی [[بی‌نیاز]] می‌دانستند.

در [[دوران غیبت]] [[حضرت ولی‌عصر]] {{ع}} به دلیل نیاز به تفسیر قرآن و عدم دسترسی به [[امام]] [[معصوم]] {{ع}} حرکت [[علمی]] شیعه افزایش یافت و پس از یک [[فترت]] نسبتاً طولانی بار دیگر [[گرایش]] به [[تفسیر]] و [[علوم قرآنی]] [[شتاب]] بیشتر گرفت و در قرن اخیر به اوج خود رسید<ref>جلالیان، حبیب الله، تاریخ تفسیر قرآن کریم، صفحه (۱۶۸-۱۷۸)؛ عمید زنجانی، عباسعلی، مبانی و روشهای تفسیر قرآن، صفحه (۷۴-۷۸)؛ خرمشاهی، بهاء الدین، دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی، جلد۱، صفحه (۶۵۳-۶۵۴)</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ج۱، ص۱۷۶۰.</ref>

== [[تفاسیر]] [[امامیه]] ==

# تفسیر [[محمد بن مسعود بن محمد عیاشی تمیمی کوفی سمرقندی]] مشهور به [[عیاشی]] از علمای [[قرن سوم هجری]]، معروف به [[تفسیر عیاشی (کتاب)|تفسیر عیاشی]]؛

# [[تفسیر نورالثقلین (کتاب)|تفسیر نورالثقلین]] اثر شیخ [[عبد علی بن جمعه عروسی حویزی]]، کاری [[روایی]] که در آن به [[روایات پیامبر]] [[اکرم]] {{صل}} و [[امامان معصوم]] {{ع}} تکیه شده است؛

# [[البرهان فی تفسیر القرآن (کتاب)|البرهان فی تفسیر القرآن]] تألیف [[علامه]] [[سید هاشم بن سلیمان بن اسماعیل بحرانی]] مشهور به [[سید هاشم بحرانی]]، حاوی [[روایات تفسیری]] از [[پیامبر اکرم]] {{صل}} و [[ائمه اطهار]] {{ع}}؛

# [[الفرقان فی تفسیر القرآن (کتاب)|الفرقان فی تفسیر القرآن]]، نوشته شیخ [[علی روحانی نجف آبادی]]. مؤلف پس از ذکر [[آیه]]، نخست معنای آن را توضیح و لغات مشکل را واژه‌شناسی می‌کند. چنانچه روایتی از طریق [[اهل بیت]] {{ع}} به مناسبت [[سوره]] و آیه رسیده باشد ذکر می‌نماید. در این زمینه به اقوال [[صحابه]] و [[تابعین]] و گاه گفتار [[اصحاب]] [[مذاهب]] توجه می‌کند و بیان آنها را در تشریح مطالب آیه به کار می‌گیرد. اگر آیه‌ای جزء [[آیات الاحکام]] باشد، مسائل [[فقهی]] آن را متعرض می‌شود. جلد اول و جلد دوم این تفسیر در [[قم]] (بی تا بی‌نا) به چاپ رسیده و بقیه مجلدات تنها به صورت تایپ و دستی در نسخه‌های محدود تکثیر و در برخی از کتابخانه‌های قم مانند دارالقرآن و مرکز [[فرهنگ قرآن]] موجود می‌باشد؛

# [[المیزان فی تفسیر القرآن (کتاب)|المیزان فی تفسیر القرآن]] نوشته علاّمه [[سید محمد حسین طباطبایی]]. این تفسیر از مهم‌ترین و [[جامع‌ترین]] [[تفاسیر شیعه]] به شمار می‌آید. دکتر [[فهد الرومی]] درباره [[تفسیر المیزان]] می‌گوید: "با نگاهی کوتاه در این تفسیر معلوم می‌شود این کتاب برای [[علما]] نوشته شده است، نه [[عوام]]؛ زیرا مباحث دقیق و عمیقی در این کتاب وجود دارد… این [[تفسیر]] از [[بهترین]] [[تفاسیر قرآن]] در قرن حاضر است"<ref>رومی، فهدبن عبدالرحمان، اتجاهات التفسیر فی القرن الرابع عشر، جلد۱،صفحه ۲۴۹؛ ذهبی، محمد حسین، التفسیروالمفسرون،جلد۲،صفحه (۴۶-۴۹)؛ ایازی، محمد علی، المفسرون حیاتهم ومنهجهم، صفحه (۸۲۷-۸۲۹)؛ کمالی دزفولی، علی، تاریخ تفسیر، صفحه (۲۶۱-۴۸۵)</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ج۱، ص۱۶۸۶.</ref>