ابوسائب ثقفی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۳۱ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۰۰:۰۰

مقدمه

او را به نواده‌اش عطاء بن سائب بن ابی سائب، محدث معروف می‌شناسند^[۱]. نام وی را به اختلاف، مالک، زید^[۲] و یزید آورده‌اند^[۳]. برخی فرزندش سائب را کوفی، تابعی و ثقه معرفی کرده و نام پدرش را زید و یزید آورده‌اند^[۴]. ابن حجر^[۵] با توجه به این منابع، نام پدر سائب را که زید باشد درست می‌داند، جز آنکه در بیشتر منابع، ابتدا نام مالک را آورده‌اند و نام‌های زید و یزید را به عنوان قول ضعیف نقل کرده‌اند. ابوسائب، به قبیله ثقیف منسوب است، ولی سلسله نسب وی به درستی شناخته شده نیست.

ابن اثیر^[۶] به نقل از ابونعیم و ابوموسی، وی را صحابی دانسته و از طریق او روایتی از رسول خدا (ص) روایت کرده است: "کسی که هنگام مرگ به شهادت لا اله الا الله تلقین شود، داخل بهشت می‌شود"^[۷]. البته ابونعیم^[۸] گزارشی در مورد این شخص ندارد، ولی روایت یاد شده را به صورت مرسل در ترجمه زاذان گزارش کرده است. این روایت از دو طریق مسند و مرسل روایت شده که عطاء بن سائب در هر دو طریق حضور دارد^[۹] و به دلیل اختلاط عطاء، این روایت را تضعیف کرده‌اند^[۱۰]. طبرانی^[۱۱] افزون بر این روایت، از او نقل می‌کند که می‌گوید: با رسول خدا (ص) بر چاهی گذشتیم، جنازه سیاه پوستی درون آن افتاده بود. حضرت بالای چاه ایستاد و کلمه توحید را بر او تلقین کرد. اصحاب گفتند: او گاهی نماز می‌خواند و گاهی نماز نمی‌خواند. پیامبر فرمود: "وای بر شما!" بعد دستور داد وی را از چاه بیرون آورند، غسل دهند و کفن کنند، آنگاه فرمود: "وی را تشییع کنید تا مبادا ملائکه در این کار بر ما پیشی گیرند". سپس بر او نماز خواند و وی را دفن کردند. با توجه به هماهنگی میان اسناد این دو روایت و تناسب موضوع و گفتار (میت و تلقین آن)، به نظر می‌رسد این دو، یک روایت و نقل دوم، مفصل همان اولی باشد. از او روایت دیگری در باب موعظه و نصیحت نقل شده است^[۱۲]^[۱۳]

جستارهای وابسته

عطاء بن سائب بن أبی سائب (نواده)

منابع

حیدری آقایی، محمود، مقاله «ابوسائب ثقفی»، دانشنامه سیره نبوی ج۱

پانویس

↑ ابن حبان، ج۷، ص۲۵۱؛ ذهبی، تجرید اسماء الصحابه، ج۲، ص۱۷۰؛ ابن اثیر، ج۴، ص۲۸۱.
↑ بخاری، ج۶، ص۴۶۵؛ عجلی، ص۳۳۲؛ ابن ابی‌حاتم، ج۶، ص۳۳۲؛ ابن حبان، ج۷، ص۲۵۱؛ یحیی بن معین، ص۱۱۵.
↑ عجلی، ص۱۷۶؛ ابن حبان، ج۴، ص۳۲۷؛ مزی، ج۲۰، ص۸۶؛ ابن حجر، الاصابه، ج۷، ص۱۴۰؛ همو، تهذیب، ج۳، ص۳۹۰.
↑ عجلی، ص۱۷۶؛ ابن حبان، ج۴، ص۳۲۷.
↑ تهذیب، ج۳، ص۳۹۰ و ج۷، ص۱۸۳.
↑ ابن اثیر، ج۴، ص۲۸۱.
↑ «مَنْ لُقِّنَ عِنْدَ الْمَوْتِ شَهَادَةَ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ دَخَلَ الْجَنَّةَ »؛ طبرانی، ج۱۹، ص۳۰۳؛ هیثمی، ج۲، ص۳۲۳.
↑ ابونعیم، ج۶، ص۳۱۳۱.
↑ احمد بن حنبل، ج۳، ص۴۷۴؛ ابونعیم، ج۶، ص۳۱۳۱؛ ابن اثیر، ج۵، ص۳۷۱.
↑ هیثمی، ج۲، ص۳۲۳.
↑ طبرانی، ج۱۹، ص۴۳۳.
↑ طبرانی، ج۱۹، ص۳۳۳.
↑ حیدری آقایی، محمود، مقاله «ابوسائب ثقفی»، دانشنامه سیره نبوی ج۱، ص:۳۲۳.

[1] ابن حبان، ج۷، ص۲۵۱؛ ذهبی، تجرید اسماء الصحابه، ج۲، ص۱۷۰؛ ابن اثیر، ج۴، ص۲۸۱.

[2] بخاری، ج۶، ص۴۶۵؛ عجلی، ص۳۳۲؛ ابن ابی‌حاتم، ج۶، ص۳۳۲؛ ابن حبان، ج۷، ص۲۵۱؛ یحیی بن معین، ص۱۱۵.

[3] عجلی، ص۱۷۶؛ ابن حبان، ج۴، ص۳۲۷؛ مزی، ج۲۰، ص۸۶؛ ابن حجر، الاصابه، ج۷، ص۱۴۰؛ همو، تهذیب، ج۳، ص۳۹۰.

[4] عجلی، ص۱۷۶؛ ابن حبان، ج۴، ص۳۲۷.

[5] تهذیب، ج۳، ص۳۹۰ و ج۷، ص۱۸۳.

[6] ابن اثیر، ج۴، ص۲۸۱.

[7] «مَنْ لُقِّنَ عِنْدَ الْمَوْتِ شَهَادَةَ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ دَخَلَ الْجَنَّةَ »؛ طبرانی، ج۱۹، ص۳۰۳؛ هیثمی، ج۲، ص۳۲۳.

[8] ابونعیم، ج۶، ص۳۱۳۱.

[9] احمد بن حنبل، ج۳، ص۴۷۴؛ ابونعیم، ج۶، ص۳۱۳۱؛ ابن اثیر، ج۵، ص۳۷۱.

[10] هیثمی، ج۲، ص۳۲۳.

[11] طبرانی، ج۱۹، ص۴۳۳.

[12] طبرانی، ج۱۹، ص۳۳۳.

[13] حیدری آقایی، محمود، مقاله «ابوسائب ثقفی»، دانشنامه سیره نبوی ج۱، ص:۳۲۳.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

@@ خط ۲: / خط ۲: @@
 == مقدمه ==
-او را به نواده‌اش [[عطاء بن سائب بن ابی سائب]]، [[محدث]] معروف می‌شناسند<ref>ابن حبان، ج۷، ص۲۵۱؛ ذهبی، تجرید اسماء الصحابه، ج۲، ص۱۷۰؛ ابن اثیر، ج۴، ص۲۸۱.</ref>. نام وی را به [[اختلاف]]، [[مالک]]، [[زید]]<ref>بخاری، ج۶، ص۴۶۵؛ عجلی، ص۳۳۲؛ ابن ابی حاتم، ج۶، ص۳۳۲؛ ابن حبان، ج۷، ص۲۵۱؛ یحیی بن معین، ص۱۱۵.</ref> و [[یزید]] آورده‌اند<ref>عجلی، ص۱۷۶؛ ابن حبان، ج۴، ص۳۲۷؛ مزی، ج۲۰، ص۸۶؛ ابن حجر، الاصابه، ج۷، ص۱۴۰؛ همو، تهذیب، ج۳، ص۳۹۰.</ref>. برخی فرزندش سائب را [[کوفی]]، [[تابعی]] و [[ثقه]] معرفی کرده و نام پدرش را [[زید]] و یزید آورده‌اند<ref>عجلی، ص۱۷۶؛ ابن حبان، ج۴، ص۳۲۷.</ref>. [[ابن حجر]]<ref>تهذیب، ج۳، ص۳۹۰ و ج۷، ص۱۸۳.</ref> با توجه به این منابع، نام [[پدر]] سائب را که زید باشد درست می‌داند، جز آنکه در بیشتر منابع، ابتدا نام مالک را آورده‌اند و نام‌های زید و یزید را به عنوان قول [[ضعیف]] نقل کرده‌اند. ابوسائب، به [[قبیله ثقیف]] منسوب است، ولی سلسله [[نسب]] وی به [[درستی]] شناخته شده نیست.
+او را به نواده‌اش [[عطاء بن سائب بن ابی سائب]]، [[محدث]] معروف می‌شناسند<ref>ابن حبان، ج۷، ص۲۵۱؛ ذهبی، تجرید اسماء الصحابه، ج۲، ص۱۷۰؛ ابن اثیر، ج۴، ص۲۸۱.</ref>. نام وی را به [[اختلاف]]، [[مالک]]، [[زید]]<ref>بخاری، ج۶، ص۴۶۵؛ عجلی، ص۳۳۲؛ ابن ابی‌حاتم، ج۶، ص۳۳۲؛ ابن حبان، ج۷، ص۲۵۱؛ یحیی بن معین، ص۱۱۵.</ref> و [[یزید]] آورده‌اند<ref>عجلی، ص۱۷۶؛ ابن حبان، ج۴، ص۳۲۷؛ مزی، ج۲۰، ص۸۶؛ ابن حجر، الاصابه، ج۷، ص۱۴۰؛ همو، تهذیب، ج۳، ص۳۹۰.</ref>. برخی فرزندش سائب را [[کوفی]]، [[تابعی]] و [[ثقه]] معرفی کرده و نام پدرش را [[زید]] و یزید آورده‌اند<ref>عجلی، ص۱۷۶؛ ابن حبان، ج۴، ص۳۲۷.</ref>. [[ابن حجر]]<ref>تهذیب، ج۳، ص۳۹۰ و ج۷، ص۱۸۳.</ref> با توجه به این منابع، نام [[پدر]] سائب را که زید باشد درست می‌داند، جز آنکه در بیشتر منابع، ابتدا نام مالک را آورده‌اند و نام‌های زید و یزید را به عنوان قول [[ضعیف]] نقل کرده‌اند. ابوسائب، به [[قبیله ثقیف]] منسوب است، ولی سلسله [[نسب]] وی به [[درستی]] شناخته شده نیست.
 [[ابن اثیر]]<ref>ابن اثیر، ج۴، ص۲۸۱.</ref> به نقل از [[ابونعیم]] و [[ابوموسی]]، وی را [[صحابی]] دانسته و از طریق او روایتی از [[رسول خدا]] {{صل}} [[روایت]] کرده است: "کسی که هنگام [[مرگ]] به [[شهادت]] [[لا اله الا الله]] تلقین شود، داخل [[بهشت]] می‌شود"<ref>{{متن حدیث|مَنْ لُقِّنَ عِنْدَ الْمَوْتِ شَهَادَةَ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ دَخَلَ الْجَنَّةَ }}؛ طبرانی، ج۱۹، ص۳۰۳؛ هیثمی، ج۲، ص۳۲۳.</ref>. البته ابونعیم<ref>ابونعیم، ج۶، ص۳۱۳۱.</ref> گزارشی در مورد این شخص ندارد، ولی روایت یاد شده را به صورت مرسل در ترجمه [[زاذان]] گزارش کرده است. این روایت از دو طریق [[مسند]] و مرسل روایت شده که [[عطاء بن سائب]] در هر دو طریق حضور دارد<ref>احمد بن حنبل، ج۳، ص۴۷۴؛ ابونعیم، ج۶، ص۳۱۳۱؛ ابن اثیر، ج۵، ص۳۷۱.</ref> و به دلیل اختلاط [[عطاء]]، این روایت را [[تضعیف]] کرده‌اند<ref>هیثمی، ج۲، ص۳۲۳.</ref>. [[طبرانی]]<ref>طبرانی، ج۱۹، ص۴۳۳.</ref> افزون بر این روایت، از او نقل می‌کند که می‌گوید: با رسول خدا {{صل}} بر چاهی گذشتیم، جنازه سیاه پوستی درون آن افتاده بود. [[حضرت]] بالای [[چاه]] ایستاد و کلمه [[توحید]] را بر او تلقین کرد. [[اصحاب]] گفتند: او گاهی [[نماز]] می‌خواند و گاهی نماز نمی‌خواند. [[پیامبر]] فرمود: "وای بر شما!" بعد [[دستور]] داد وی را از چاه بیرون آورند، [[غسل]] دهند و [[کفن]] کنند، آنگاه فرمود: "وی را [[تشییع]] کنید تا مبادا [[ملائکه]] در این کار بر ما پیشی گیرند". سپس بر او نماز خواند و وی را [[دفن]] کردند. با توجه به [[هماهنگی]] میان اسناد این دو [[روایت]] و تناسب موضوع و گفتار (میت و تلقین آن)، به نظر می‌رسد این دو، یک روایت و نقل دوم، مفصل همان اولی باشد. از او روایت دیگری در باب [[موعظه]] و [[نصیحت]] نقل شده است<ref>طبرانی، ج۱۹، ص۳۳۳.</ref><ref>[[محمود حیدری آقایی|حیدری آقایی، محمود]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوسائب ثقفی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۳۲۳.</ref>