ماهیت قیام کربلا: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۸ سپتامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۳:۵۹

مقدمه

برای حفظ هویّت نهضت عاشورا و اهداف آن، باید "ماهیّت" آن را خوب شناخت. ماهیّت قیام امام حسین (ع) را از منابع مستند و خدشه‌ناپذیر زیر می‌توان شناخت:

خطبه‌های امام و اهل بیت، که در مکّه و بین راه حجاز و عراق و در کربلا و پس از آن در کوفه، شام و مدینه ایراد شده است.
سخنانی که امام، در پاسخ به پرسش‌ها، پیشنهادها و خیرخواهی‌های این و آن، در طول نهضت بیان کرده است.
رجزهایی که امام و اصحاب او، روز عاشورا در مقابل دشمن خوانده‌اند و همۀ آنها در مآخذ معتبر ثبت شده است.
نامه‌هایی که میان امام و مردم کوفه و بصره ردّ و بدل شده است، نامه‌های یزید به ابن زیاد، ابن زیاد به یزید و عمر سعد، نامه‌های عمر سعد به ابن زیاد، ابن زیاد به حاکم مدینه و...

از مجموع این منابع و اسناد مکتوب و موجود، می‌توان اهداف، ماهیّت، دیدگاه‌های طرفین را به دست آورد. در عین حال می‌توان گفت نهضت امام حسین (ع) چهار بعد داشت: ویران کردن، ساختن، تجدید و آفریدن و ابداع. امّا توضیح مختصر این ابعاد:

"ویران کردن": در هم شکستن و ویران کردن هیکل و اسکلتی که به امویان امکان داده بود به اسم "دین"، ستمگری کنند و به نام خلافت، کاخ‌های عیاشی خود را بر استخوان‌ها و جمجمه‌های محرومان و آزادی‌خواهان بنا کنند و آزاد مردان را از صحنه کنار بزنند یا به شهادت برسانند. انقلاب کربلا، بنیان ستم و تحمیق و تزویر را در هم شکست و پایه‌های آن را متزلزل ساخت.

"ساختن": دمیدن روح شهامت و بیداری در کالبد جامعۀ اسلامی و پروراندن نسلی خداجوی و شهادت طلب و ستیزه‌گر با سلطۀ ستم، به دلیل حرکت‌های انقلابی پس از عاشورا.

"تجدید": ارزش‌های اسلامی که با نقشه‌ها و توطئه‌های بنی امیّه کهنه و فراموش شده و مفاهیم دینی که به دست آنان تحریف گشته بود، دوباره احیا شد. دیدگاه اصلی دین دربارۀ حکومت و حاکم و بیت المال و حقوق مردم مطرح گشت و بنای عقیده و ایمان، روحی تازه یافت و تحریف‌ها زدوده گشت و روح‌های کوچک، آن عظمت را یافتند که در برابر طاغوت بایستند و امر به معروف و نهی از منکر کنند.

"ابداع": نمونه‌های زنده و بزرگ و قهرمان برای بشریّت ساخته شد که همواره خار سر راه متجاوزان به حقوق محرومان بودند و ایجاد یک خطّ آزادی‌بخش که با روح تقوا و اخلاص خدایی اشباع شده بود، خطّی که در طول تاریخ، خواب از چشم جباران متکبّر ربوده، و بستر نرمشان را خشن ساخت. این خطّ، در سایۀ ایجاد هویّت جدید انسانی و اسلامی در جامعه پدید آمد و امام حسین (ع) به همۀ انسان‌ها، حتی غیر مسلمانان، درس آزادگی و غیرت داد.

ماهیّت قیام کربلا، امر به معروف و نهی از منکر و احیاء سنت پیامبر (ص) بود. نیز جهاد در راه مبارزه با جهالت و گمراهی و سرگردانی، که در زیارت آن حضرت می‌خوانیم: «وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِيكَ حَتَّى اِسْتَنْقَذَ عِبَادَكَ مِنَ الْجَهَالَةِ وَ حَيْرَةِ الضَّلاَلَةِ»^[۱]. دست یافتن به این هدف، نثار "خون" لازم داشت که در عاشورا انجام یافت. و تفسیر"خون" و رسواگری ظالم لازم داشت که با برنامۀ اسرای اهل بیت تحقّق یافت. در خون شهدای کربلا و سید الشهدا (ع)، قیامت و رسالت و آزادگی نهفته بود^[۲].

منابع

محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا

پانویس

↑ مفاتیح الجنان، ص۴۴۸ (زیارت امام حسین در عید فطر و قربان).
↑ محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، ص ۴۲۷.

[1] مفاتیح الجنان، ص۴۴۸ (زیارت امام حسین در عید فطر و قربان).

[2] محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، ص ۴۲۷.

[۱]

[۲]

@@ خط ۱۴: / خط ۱۴: @@
 # نامه‌هایی که میان [[امام]] و [[مردم کوفه]] و [[بصره]] ردّ و بدل شده است، نامه‌های [[یزید]] به [[ابن زیاد]]، [[ابن زیاد]] به [[یزید]] و [[عمر سعد]]، نامه‌های [[عمر سعد]] به [[ابن زیاد]]، [[ابن زیاد]] به [[حاکم]] [[مدینه]] و...
-از مجموع این منابع و اسناد مکتوب و موجود، می‌توان اهداف، ماهیّت، دیدگاه‌های طرفین را به [[دست]] آورد. در عین حال می‌توان گفت [[نهضت]] [[امام حسین]] {{ع}} چهار بعد داشت: ویران کردن، ساختن، [[تجدید]] و آفریدن و [[ابداع]]. امّا توضیح مختصر این ابعاد:
+از مجموع این منابع و اسناد مکتوب و موجود، می‌توان اهداف، ماهیّت، دیدگاه‌های طرفین را به [[دست]] آورد. در عین حال می‌توان گفت [[نهضت]] [[امام حسین]] {{ع}} چهار بعد داشت: ویران کردن، ساختن، تجدید و آفریدن و [[ابداع]]. امّا توضیح مختصر این ابعاد:
 "'''ویران کردن'''": در هم شکستن و ویران کردن هیکل و اسکلتی که به [[امویان]] امکان داده بود به اسم "[[دین]]"، [[ستمگری]] کنند و به نام [[خلافت]]، کاخ‌های عیاشی خود را بر استخوان‌ها و جمجمه‌های محرومان و آزادی‌خواهان بنا کنند و [[آزاد]] مردان را از صحنه کنار بزنند یا به [[شهادت]] برسانند. [[انقلاب]] [[کربلا]]، بنیان [[ستم]] و [[تحمیق]] و [[تزویر]] را در هم [[شکست]] و پایه‌های آن را [[متزلزل]] ساخت.
@@ خط ۲۰: / خط ۲۰: @@
 "'''ساختن'''": دمیدن [[روح]] [[شهامت]] و [[بیداری]] در کالبد [[جامعۀ اسلامی]] و پروراندن نسلی [[خداجوی]] و [[شهادت طلب]] و ستیزه‌گر با سلطۀ [[ستم]]، به [[دلیل]] حرکت‌های انقلابی پس از [[عاشورا]].
-"'''[[تجدید]]'''": ارزش‌های [[اسلامی]] که با نقشه‌ها و توطئه‌های [[بنی امیّه]] کهنه و فراموش شده و مفاهیم [[دینی]] که به [[دست]] آنان [[تحریف]] گشته بود، دوباره [[احیا]] شد. دیدگاه اصلی [[دین]] دربارۀ [[حکومت]] و [[حاکم]] و [[بیت المال]] و [[حقوق مردم]] مطرح گشت و بنای [[عقیده]] و [[ایمان]]، [[روحی]] تازه یافت و [[تحریف‌ها]] زدوده گشت و روح‌های کوچک، آن [[عظمت]] را یافتند که در برابر [[طاغوت]] بایستند و [[امر به معروف و نهی از منکر]] کنند.
+"'''تجدید'''": ارزش‌های [[اسلامی]] که با نقشه‌ها و توطئه‌های [[بنی امیّه]] کهنه و فراموش شده و مفاهیم [[دینی]] که به [[دست]] آنان [[تحریف]] گشته بود، دوباره [[احیا]] شد. دیدگاه اصلی [[دین]] دربارۀ [[حکومت]] و [[حاکم]] و [[بیت المال]] و [[حقوق مردم]] مطرح گشت و بنای [[عقیده]] و [[ایمان]]، [[روحی]] تازه یافت و [[تحریف‌ها]] زدوده گشت و روح‌های کوچک، آن [[عظمت]] را یافتند که در برابر [[طاغوت]] بایستند و [[امر به معروف و نهی از منکر]] کنند.
 "'''[[ابداع]]'''": نمونه‌های زنده و بزرگ و قهرمان برای بشریّت ساخته شد که همواره خار سر [[راه]] [[متجاوزان]] به [[حقوق]] محرومان بودند و ایجاد یک خطّ آزادی‌بخش که با [[روح]] [[تقوا]] و [[اخلاص]] خدایی اشباع شده بود، خطّی که در طول [[تاریخ]]، [[خواب]] از چشم [[جباران]] [[متکبّر]] ربوده، و بستر نرمشان را [[خشن]] ساخت. این خطّ، در سایۀ ایجاد [[هویّت]] جدید [[انسانی]] و [[اسلامی]] در [[جامعه]] پدید آمد و [[امام حسین]] {{ع}} به همۀ [[انسان‌ها]]، حتی غیر [[مسلمانان]]، درس [[آزادگی]] و [[غیرت]] داد.