هدیه در معارف و سیره نبوی

این مدخل زیرشاخهٔ بحث هدیه است. هدیه از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: هدیه در معارف و سیره نبوی - هدیه در معارف و سیره امام جواد - پرسش‌های مرتبط

آداب هدیه در سیره و گفتار پیامبر اعظم (ص)

• هدیه هنگام حاجت: چیزی که هنگام نیاز به دست انسان برسد، بهترین هدیه است. پیامبر اسلام می‌فرماید: «نِعْمَ الشَّيْ‌ءُ الْهَدِيَّةُ أَمَامَ الْحَاجَةِ»؛ «بهترین چیز هدیه‌ای است که هنگام نیاز به انسان برسد».
• سخن حکیمانه بهترین هدیه: در حدیثی از پیامبر نقل شده که فرمود: «نعم الهديّة الكلمة من كلام الحكمة»؛ «بهترین هدیه، سخنی از سخنان حکیمانه است». هدیه به کسانی که این کار را انجام نمی‌دهند: از پیامبر اسلام روایت شده است: «و اهد لمن لا يهدي لك»؛ «به کسی که به تو هدیه نمی‌دهد، هدیه بده».
• رد نکردن هدیه: پیامبر فرمود: اگر شانه گوسفندی را به من هدیه دهند، می‌پذیرم و آن را رد نمی‌کنم: «وَ لَوْ أُهْدِيَ إِلَيَّ كُرَاعٌ لَقَبِلْتُ». در حدیثی دیگر از حضرت آمده است: «لا يردّ الرّجل هديّة أخيه»؛ «مرد هدیه برادرش را رد نمی‌کند».
• تلافی هدیه در صورت امکان: پیامبر اسلام فرمود: هیچ کس نباید هدیه برادرش را رد کند و اگر توانست عوض آن را بدهد: «لا يردّ الرّجل هديّة أخيه فان وجد فليكافئه».
• کوچک نشمردن هدیه: در حدیث نبوی آمده است که حضرت فرمود: هدیه را کوچک نشمارید، هرچند یک قطعه پارچه بز باشد.
• ایجاد محبت: پیامبر اسلام می‌فرماید: به هم‌دیگر هدیه بدهید که بین شما موجب محبت می‌گردد و کینه‌ها را از بین می‌برد: «تَهَادَوْا تَحَابُّوا تَهَادَوْا فَإِنَّهَا تَذْهَبُ بِالضَّغَائِنِ». در روایتی دیگر از حضرت نقل شده است که فرمود: «الْهَدِيَّةُ تُورِثُ الْمَوَدَّةَ»؛ «دادن هدیه موجب دوستی و محبت می‌گردد».
• افزایش محبت: پیامبر اسلام فرمود: به هم‌دیگر هدیه بدهید؛ زیرا هدیه محبت را زیاد می‌کند و دل‌گیری‌ها را از میان می‌برد: «تهادوا فإنّ الهديّة تضعّف الحبّ و تذهب بغوائل الصّدر».
• از بین بردن کینه: با هدیه دادن، کدورت و کینه از بین می‌رود. حضرت فرمود: هدیه چیز ارزشمندی است، زیراکینه‌ها را از بین می‌برد: «نِعْمَ الشَّيْ‌ءُ الْهَدِيَّةُ تُذْهِبُ الضَّغَائِنَ مِنَ الصُّدُورِ».

هدیه دادن کار مشکلی نیست و هر کس باید به اندازه توان خود به این سنت حسنه عمل کند. از سوی دیگر در روایات آمده است که تبسم و برخورد نیکو با دیگران خودش نوعی هدیه است. لازم نیست هدیه یک چیزی مادی باشد، بلکه می‌تواند امر معنوی دعای خیر، راهنمایی و مشورت، نشان دادن راه حل یا گفتن حدیثی زیبا و... باشد. در حدیث نبوی آمده است که یک کلمه گفتار حکمت‌آموز هدیه بسیار نیکویی است: «نعم الهديّة الكلمة من كلام الحكمة».

پرسش مستقیم

• آداب هدیه در سیره اجتماعی پیامبر خاتم چه بوده است؟ (پرسش)

منابع

1. برهانی، محمد جواد، سیره اجتماعی پیامبر اعظم