اطاعت: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
(←مقدمه) |
||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
*اطاعت: پیروی و فرمانبرداری، یکی از وظایف امّت در برابر اوامر خدا و [[پیامبر|رسول]] و اولی الأمر است.<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص:۸۲.</ref> | *اطاعت: پیروی و فرمانبرداری، یکی از وظایف امّت در برابر اوامر خدا و [[پیامبر|رسول]] و اولی الأمر است.<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص:۸۲.</ref> | ||
== | ==اطاعت از [[اولی الامر]]== | ||
[[قرآن]] کریم در کنار اطاعت خدا و [[پیامبر]]، به اطاعت از [[اولی الأمر]] ([[ائمه]] معصومین) فرمان می‌دهد: {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|أَطِيعُواْ اللَّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُولِي الأَمْرِ مِنكُمْ}}﴾}}<ref>سوره نسا آیه ۵۹</ref> در کلام [[امام علی|حضرت علی]]{{ع}}، اطاعت از امام، به عنوان یک فریضه و به خاطر بزرگداشت [[امامت]] شمرده شده است: {{عربی|اندازه=155%|و الطّاعة تعظیما للإمامة}}<ref>نهج البلاغه (صبحی صالح) حکمت ۲۵۲</ref> در احادیث مربوط به [[اهل بیت]] و [[ائمه]]{{عم}}، وظایفی همچون لزوم اقتدا به آنان، تمسّک به آنان، اعتقاد به آنان، تبعیّت از فرمان ایشان، عقب نماندن و جلو نیفتادن از آنان، مقدّم داشتن ایشان،... مطرح است. [[امام علی]]{{ع}} می‌فرماید: {{عربی|اندازه=155%|انظروا أهل بیت نبیّکم، فالزموا سمتهم و اتّبعوا اثرهم...}}<ref>نهج البلاغه خطبه ۹۷</ref> به خاندان پیامبرتان بنگرید، همراه راه و روش آنان باشید و درپی آنان روید. [[پیامبر خاتم|پیامبر خدا]]{{صل}} نیز فرموده است: {{عربی|اندازه=155%|"تمسّکوا بطاعة أئمّتکم و لا تخالفوهم، فإنّ طاعتهم طاعة اللّه"}}<ref> اهل البیت فی الکتاب و السنّه، ص ۳۶۹</ref> به فرمانبرداری از امامان خود تمسّک جویید و با آنان مخالفت نکنید، چرا که اطاعت آنان اطاعت خداست، در زیارت جامعۀ کبیره می‌خوانیم: {{عربی|اندازه=155%|من أطاعکم فقد أطاع اللّه و من عصاکم فقد عصی اللّه}} و اینگونه است که اطاعت از [[اهل بیت]] و امامان، با اطاعت الهی پیوند خورده است و معیار اطاعت الهی، پیروی از این خاندان است. این اطاعت، گاهی نیز با تعبیر عمل به سخنان و اخذ به قول بیان شده است، یا تسلیم امر بودن. [[امام رضا|حضرت رضا]]{{ع}} در معرفی اوصاف شیعه فرمود: {{عربی|اندازه=155%|"شیعتنا، المسلّمون لأمرنا، ألآخذون بقولنا، المخالفون لأعداءنا، فمن لم یکن کذلک فلیس منّا"}}<ref>«شیعیان ما آنانند که تسلیم امر ما باشند، به گفتۀ ما عمل کنند، با دشمنانمان مخالف باشند، پس هر که چنین نباشد از ما نیست»؛ وسائل الشیعه، ج ۱۸ ص ۸۳</ref> در اینکه از اولی الأمر باید اطاعت کرد، سخنی نیست، لیکن [[شیعه]]، [[اولی الأمر]] را [[ائمه]] معصومین{{عم}} می‌داند. برخی از [[اهل سنت]]، آنان را اهل حلّ و عقد می‌دانند، یا هرکه را که امّت بر آن اتّفاق کنند لازم الإطاعه می‌شمارند. حق اطاعت، یکی از دو حق امام بر امت است، حق دیگر، یاری و نصرت است. اگر اطاعت از امام نباشد، امام هم نمی‌تواند مسؤولیت رهبری و هدایت را انجام دهد. اطاعت مردمی، پشتوانۀ قدرت اجتماعی و بسط ید امام در عمل به اسلام است. [[امام علی|امیرالمؤمنین]]{{ع}} در خطبۀ جهادیّۀ خویش، ضمن شکایت از سستی و کوتاهی همراهانش در نبرد با دشمن و ردّ این اتّهام که می‌گفتند: علی مرد شجاعی است، لیکن دانش جنگ ندارد، از سابقۀ بیش از چهل ساله خویش در حضور در میدان‌های رزم و جنگاوری یاد می‌کند و می‌فرماید: {{عربی|اندازه=155%|"و لکن لا رأی لمن لا یطاع"}}<ref>نهج البلاغه، خطبۀ ۲۷</ref> از کسی که اطاعت نکنند، رأیی ندارد، یعنی اشکال در فرماندهی و پیشوایی او نیست، بلکه در عدم فرمانبری و پیروی مردم است.<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص:۸۲.</ref> | [[قرآن]] کریم در کنار اطاعت خدا و [[پیامبر]]، به اطاعت از [[اولی الأمر]] ([[ائمه]] معصومین) فرمان می‌دهد: {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|أَطِيعُواْ اللَّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُولِي الأَمْرِ مِنكُمْ}}﴾}}<ref>سوره نسا آیه ۵۹</ref> در کلام [[امام علی|حضرت علی]]{{ع}}، اطاعت از امام، به عنوان یک فریضه و به خاطر بزرگداشت [[امامت]] شمرده شده است: {{عربی|اندازه=155%|و الطّاعة تعظیما للإمامة}}<ref>نهج البلاغه (صبحی صالح) حکمت ۲۵۲</ref> در احادیث مربوط به [[اهل بیت]] و [[ائمه]]{{عم}}، وظایفی همچون لزوم اقتدا به آنان، تمسّک به آنان، اعتقاد به آنان، تبعیّت از فرمان ایشان، عقب نماندن و جلو نیفتادن از آنان، مقدّم داشتن ایشان،... مطرح است. [[امام علی]]{{ع}} می‌فرماید: {{عربی|اندازه=155%|انظروا أهل بیت نبیّکم، فالزموا سمتهم و اتّبعوا اثرهم...}}<ref>نهج البلاغه خطبه ۹۷</ref> به خاندان پیامبرتان بنگرید، همراه راه و روش آنان باشید و درپی آنان روید. [[پیامبر خاتم|پیامبر خدا]]{{صل}} نیز فرموده است: {{عربی|اندازه=155%|"تمسّکوا بطاعة أئمّتکم و لا تخالفوهم، فإنّ طاعتهم طاعة اللّه"}}<ref> اهل البیت فی الکتاب و السنّه، ص ۳۶۹</ref> به فرمانبرداری از امامان خود تمسّک جویید و با آنان مخالفت نکنید، چرا که اطاعت آنان اطاعت خداست، در زیارت جامعۀ کبیره می‌خوانیم: {{عربی|اندازه=155%|من أطاعکم فقد أطاع اللّه و من عصاکم فقد عصی اللّه}} و اینگونه است که اطاعت از [[اهل بیت]] و امامان، با اطاعت الهی پیوند خورده است و معیار اطاعت الهی، پیروی از این خاندان است. این اطاعت، گاهی نیز با تعبیر عمل به سخنان و اخذ به قول بیان شده است، یا تسلیم امر بودن. [[امام رضا|حضرت رضا]]{{ع}} در معرفی اوصاف شیعه فرمود: {{عربی|اندازه=155%|"شیعتنا، المسلّمون لأمرنا، ألآخذون بقولنا، المخالفون لأعداءنا، فمن لم یکن کذلک فلیس منّا"}}<ref>«شیعیان ما آنانند که تسلیم امر ما باشند، به گفتۀ ما عمل کنند، با دشمنانمان مخالف باشند، پس هر که چنین نباشد از ما نیست»؛ وسائل الشیعه، ج ۱۸ ص ۸۳</ref> در اینکه از اولی الأمر باید اطاعت کرد، سخنی نیست، لیکن [[شیعه]]، [[اولی الأمر]] را [[ائمه]] معصومین{{عم}} می‌داند. برخی از [[اهل سنت]]، آنان را اهل حلّ و عقد می‌دانند، یا هرکه را که امّت بر آن اتّفاق کنند لازم الإطاعه می‌شمارند. حق اطاعت، یکی از دو حق امام بر امت است، حق دیگر، یاری و نصرت است. اگر اطاعت از امام نباشد، امام هم نمی‌تواند مسؤولیت رهبری و هدایت را انجام دهد. اطاعت مردمی، پشتوانۀ قدرت اجتماعی و بسط ید امام در عمل به اسلام است. [[امام علی|امیرالمؤمنین]]{{ع}} در خطبۀ جهادیّۀ خویش، ضمن شکایت از سستی و کوتاهی همراهانش در نبرد با دشمن و ردّ این اتّهام که می‌گفتند: علی مرد شجاعی است، لیکن دانش جنگ ندارد، از سابقۀ بیش از چهل ساله خویش در حضور در میدان‌های رزم و جنگاوری یاد می‌کند و می‌فرماید: {{عربی|اندازه=155%|"و لکن لا رأی لمن لا یطاع"}}<ref>نهج البلاغه، خطبۀ ۲۷</ref> از کسی که اطاعت نکنند، رأیی ندارد، یعنی اشکال در فرماندهی و پیشوایی او نیست، بلکه در عدم فرمانبری و پیروی مردم است.<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص:۸۲.</ref> | ||
نسخهٔ ۳ سپتامبر ۲۰۱۸، ساعت ۱۱:۱۲
 | این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید. |
- اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل اطاعت (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
اطاعت فرمانبرداری
واژه‌شناسی لغوی
- این واژه از ریشه "ط ـ و‌ـ ع" "ضد کَرْه" به‌معنای فرمان بردن[۱] همراه با خضوع و رغبت است[۲]. در تفاوت اطاعت با "اِتّباع" و "اجابت" گفته‌اند: اطاعت فرمانبری از موجودی برتر است، در حالی که اِتّباع، مطلق پیروی با فرمان یا بدون فرمان، و اجابت، پذیرش درخواست موجود زیر دست است[۳].
- واژه اطاعت و مشتقات آن ۷۸ بار در قرآن به‌کار رفته و مضمون آن از برخی آیات نیز که مشتمل بر این واژه و مشتقات آن نیست، استفاده می‌شود[۴].
اطاعت از اولی الامر
قرآن کریم در کنار اطاعت خدا و پیامبر، به اطاعت از اولی الأمر (ائمه معصومین) فرمان می‌دهد: ﴿﴿أَطِيعُواْ اللَّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُولِي الأَمْرِ مِنكُمْ﴾﴾[۶] در کلام حضرت علی(ع)، اطاعت از امام، به عنوان یک فریضه و به خاطر بزرگداشت امامت شمرده شده است: و الطّاعة تعظیما للإمامة[۷] در احادیث مربوط به اهل بیت و ائمه(ع)، وظایفی همچون لزوم اقتدا به آنان، تمسّک به آنان، اعتقاد به آنان، تبعیّت از فرمان ایشان، عقب نماندن و جلو نیفتادن از آنان، مقدّم داشتن ایشان،... مطرح است. امام علی(ع) می‌فرماید: انظروا أهل بیت نبیّکم، فالزموا سمتهم و اتّبعوا اثرهم...[۸] به خاندان پیامبرتان بنگرید، همراه راه و روش آنان باشید و درپی آنان روید. پیامبر خدا(ص) نیز فرموده است: "تمسّکوا بطاعة أئمّتکم و لا تخالفوهم، فإنّ طاعتهم طاعة اللّه"[۹] به فرمانبرداری از امامان خود تمسّک جویید و با آنان مخالفت نکنید، چرا که اطاعت آنان اطاعت خداست، در زیارت جامعۀ کبیره می‌خوانیم: من أطاعکم فقد أطاع اللّه و من عصاکم فقد عصی اللّه و اینگونه است که اطاعت از اهل بیت و امامان، با اطاعت الهی پیوند خورده است و معیار اطاعت الهی، پیروی از این خاندان است. این اطاعت، گاهی نیز با تعبیر عمل به سخنان و اخذ به قول بیان شده است، یا تسلیم امر بودن. حضرت رضا(ع) در معرفی اوصاف شیعه فرمود: "شیعتنا، المسلّمون لأمرنا، ألآخذون بقولنا، المخالفون لأعداءنا، فمن لم یکن کذلک فلیس منّا"[۱۰] در اینکه از اولی الأمر باید اطاعت کرد، سخنی نیست، لیکن شیعه، اولی الأمر را ائمه معصومین(ع) می‌داند. برخی از اهل سنت، آنان را اهل حلّ و عقد می‌دانند، یا هرکه را که امّت بر آن اتّفاق کنند لازم الإطاعه می‌شمارند. حق اطاعت، یکی از دو حق امام بر امت است، حق دیگر، یاری و نصرت است. اگر اطاعت از امام نباشد، امام هم نمی‌تواند مسؤولیت رهبری و هدایت را انجام دهد. اطاعت مردمی، پشتوانۀ قدرت اجتماعی و بسط ید امام در عمل به اسلام است. امیرالمؤمنین(ع) در خطبۀ جهادیّۀ خویش، ضمن شکایت از سستی و کوتاهی همراهانش در نبرد با دشمن و ردّ این اتّهام که می‌گفتند: علی مرد شجاعی است، لیکن دانش جنگ ندارد، از سابقۀ بیش از چهل ساله خویش در حضور در میدان‌های رزم و جنگاوری یاد می‌کند و می‌فرماید: "و لکن لا رأی لمن لا یطاع"[۱۱] از کسی که اطاعت نکنند، رأیی ندارد، یعنی اشکال در فرماندهی و پیشوایی او نیست، بلکه در عدم فرمانبری و پیروی مردم است.[۱۲]
اطاعت در اصطلاح
اقسام اطاعت
- اطاعت بر دو گونه تکوینی و تشریعی است[۱۳]:
اطاعت تکوینی
اطاعت تشریعی
آثار اطاعت از خدا و رسول
اطاعتهای نامشروع
منابع
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ مقاییس‌اللغه، ج۳، ص۴۳۱؛ المصباح، ج۲، ص۳۸۰، «طوع».
- ↑ مفردات، ص۵۲۹؛ التحقیق، ج۷، ص۱۳۸، «طوع».
- ↑ التحقیق، ج۱، ص۳۷۷، «تبع».
- ↑ جعفرپیشه فرد، مصطفی ، دائرة المعارف قرآن کریم، ج ۳، ص: ۵۲۷ - ۵۳۵
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص:۸۲.
- ↑ سوره نسا آیه ۵۹
- ↑ نهج البلاغه (صبحی صالح) حکمت ۲۵۲
- ↑ نهج البلاغه خطبه ۹۷
- ↑ اهل البیت فی الکتاب و السنّه، ص ۳۶۹
- ↑ «شیعیان ما آنانند که تسلیم امر ما باشند، به گفتۀ ما عمل کنند، با دشمنانمان مخالف باشند، پس هر که چنین نباشد از ما نیست»؛ وسائل الشیعه، ج ۱۸ ص ۸۳
- ↑ نهج البلاغه، خطبۀ ۲۷
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص:۸۲.
- ↑ جعفرپیشه فرد، مصطفی ، دائرة المعارف قرآن کریم، ج ۳، ص: ۵۲۷ - ۵۳۵