دومة الجندل: تفاوت میان نسخه‌ها
(تغییرمسیر به دومه جندل حذف شد) برچسب‌ها: تغییرمسیر حذف شد پیوندهای ابهام‌زدایی |
(←مقدمه) |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
«دومة الجندل» (با ضم دال اول و نیز فتح آن) زمینی است گود که زراعات و نخیلاتشان بواسطه چشمه‌ای که در [[جانب غربی]] آن است، آبیاری می‌‌شوند.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۴۸۷.</ref> در تحدید این منطقه، برخی با نگاهی کلی‌تر، آن را منطقه‌ای بین [[حجاز]] و [[شام]]<ref>بکری، معجم ما استعجم، ج۲، ص۵۶۵.</ref> و یا با استناد به شعری از أحوص، آن را سرزمینی بین برکة الغمار و [[مکه]] معرفی کرده‌اند.<ref>{{عربی|فما جعلت ما بین مکه ناقتی إلی البرک الّا نومة المتهجد و کادت قبیل الصبح تنبذ رحلها بدومة من لغط القطا المتبدد}} (بکری، معجم ما استعجم، ج۲، ص۵۶۴.)</ref> برخی نیز، با نگاهی جزئی‌تر، این [[سرزمین]] را از | «دومة الجندل» (با ضم دال اول و نیز فتح آن) زمینی است گود که زراعات و نخیلاتشان بواسطه چشمه‌ای که در [[جانب غربی]] آن است، آبیاری می‌‌شوند.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۴۸۷.</ref> در تحدید این منطقه، برخی با نگاهی کلی‌تر، آن را منطقه‌ای بین [[حجاز]] و [[شام]]<ref>بکری، معجم ما استعجم، ج۲، ص۵۶۵.</ref> و یا با استناد به شعری از أحوص، آن را سرزمینی بین برکة الغمار و [[مکه]] معرفی کرده‌اند.<ref>{{عربی|فما جعلت ما بین مکه ناقتی إلی البرک الّا نومة المتهجد و کادت قبیل الصبح تنبذ رحلها بدومة من لغط القطا المتبدد}} (بکری، معجم ما استعجم، ج۲، ص۵۶۴.)</ref> برخی نیز، با نگاهی جزئی‌تر، این [[سرزمین]] را از اعمال [[مدینه]]<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۴۸۷.</ref> و از روستاهای [[وادی القری]] گفته‌اند که تا [[تیماء]] چهار شب راه داشت. دور تا دور این روستا در گذشته، [[دیوار]] کشیده شده بود و درون آن، دژی بلند به نام «مارد» که [[دژ]] [[اکیدر الملک بن عبدالملک کندی]] بود، قرار داشت.<ref>ر. ک. یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۴۸۷.</ref> از نظر برخی، بنای این قلعه، دلیل نامگذاری این منطقه به این نام معرفی شده است.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۴۸۷.</ref> هر چند بعضی دیگر نیز، انتساب آن به دُوم یا دومان و به [[نقلی]] [[دوماء بن اسماعیل بن ابراهیم]] را وجه [[تسمیه]] آن بدین نام ذکر کرده‌اند.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۴۸۷.</ref> بعضی هم با تلفظ این اسم به «دَومة الجندل»، این نام را برگرفته از درختی معروف به نام «دَومه» دانستند. این موضع که [[اعراب]] از آن با اسامی [[السیاله]] و [[التناضب]] و مانند آن نیز یاد کرده و [[اهل]] آن، امروز، آن را دومة الجندل می‌‌نامند، فاصله‌ای هفت مرحله‌ای تا مدینه و نیز [[دمشق]] داشت.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۴۸۷.</ref> برخی نیز مسافت آن تا [[مدینه]] و [[کوفه]] را ۱۰ مرحله و تا [[دمشق]] ۸ مرحله راه عنوان کرده‌اند.<ref>بکری، معجم ما استعجم، ج۲، ص۵۶۵.</ref> گفته شده که اکیدر [[رییس]] این [[قبیله]] پس از [[وفات پیامبر]]{{صل}} از [[پرداخت زکات]] به [[حکومت مدینه]] [[امتناع]] کرد و همراه با [[قوم]] خود به نواحی [[حیره]] رفتند و در محلی نزدیک [[عین التمر]] ساکن شدند و آنجا را دومه نامیدند.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۴۸۸.</ref> این منطقه، محل وقوع حوادث بزرگی در وقایع [[صدر اسلام]] است که از جمله آن می‌‌توان به [[غزوه دومة الجندل]]،<ref>واقدی، المغازی، ج۳، ص۱۰۲۵-۱۰۳۰؛ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۲۱۳-۲۱۴.</ref> [[سریه عبدالرحمن بن عوف]]<ref>ابن سید الناس، عیون الاثر، ج۲، ص۱۴۹.</ref> و محل [[تحکیم]] بین علی{{ع}} و [[معاویه]] در جریان واقعه [[صفین]]<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۵، ص۶۷؛ نصر بن مزاحم منقری، وقعة صفین، ص۵۳۵-۵۴۰.</ref> اشاره کرد.<ref>[[عاتق بن غيث بلادی|بلادی، عاتق بن غيث]]، [[معجم المعالم الجغرافیة فی السیرة النبویة (کتاب)|معجم المعالم الجغرافیة فی السیرة النبویة]] ص ۱۲۷.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۱ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۵:۱۸
موضوع مرتبط ندارد - مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد
مقدمه
«دومة الجندل» (با ضم دال اول و نیز فتح آن) زمینی است گود که زراعات و نخیلاتشان بواسطه چشمه‌ای که در جانب غربی آن است، آبیاری می‌‌شوند.[۱] در تحدید این منطقه، برخی با نگاهی کلی‌تر، آن را منطقه‌ای بین حجاز و شام[۲] و یا با استناد به شعری از أحوص، آن را سرزمینی بین برکة الغمار و مکه معرفی کرده‌اند.[۳] برخی نیز، با نگاهی جزئی‌تر، این سرزمین را از اعمال مدینه[۴] و از روستاهای وادی القری گفته‌اند که تا تیماء چهار شب راه داشت. دور تا دور این روستا در گذشته، دیوار کشیده شده بود و درون آن، دژی بلند به نام «مارد» که دژ اکیدر الملک بن عبدالملک کندی بود، قرار داشت.[۵] از نظر برخی، بنای این قلعه، دلیل نامگذاری این منطقه به این نام معرفی شده است.[۶] هر چند بعضی دیگر نیز، انتساب آن به دُوم یا دومان و به نقلی دوماء بن اسماعیل بن ابراهیم را وجه تسمیه آن بدین نام ذکر کرده‌اند.[۷] بعضی هم با تلفظ این اسم به «دَومة الجندل»، این نام را برگرفته از درختی معروف به نام «دَومه» دانستند. این موضع که اعراب از آن با اسامی السیاله و التناضب و مانند آن نیز یاد کرده و اهل آن، امروز، آن را دومة الجندل می‌‌نامند، فاصله‌ای هفت مرحله‌ای تا مدینه و نیز دمشق داشت.[۸] برخی نیز مسافت آن تا مدینه و کوفه را ۱۰ مرحله و تا دمشق ۸ مرحله راه عنوان کرده‌اند.[۹] گفته شده که اکیدر رییس این قبیله پس از وفات پیامبر(ص) از پرداخت زکات به حکومت مدینه امتناع کرد و همراه با قوم خود به نواحی حیره رفتند و در محلی نزدیک عین التمر ساکن شدند و آنجا را دومه نامیدند.[۱۰] این منطقه، محل وقوع حوادث بزرگی در وقایع صدر اسلام است که از جمله آن می‌‌توان به غزوه دومة الجندل،[۱۱] سریه عبدالرحمن بن عوف[۱۲] و محل تحکیم بین علی(ع) و معاویه در جریان واقعه صفین[۱۳] اشاره کرد.[۱۴]
منابع
پانویس
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۴۸۷.
- ↑ بکری، معجم ما استعجم، ج۲، ص۵۶۵.
- ↑ فما جعلت ما بین مکه ناقتی إلی البرک الّا نومة المتهجد و کادت قبیل الصبح تنبذ رحلها بدومة من لغط القطا المتبدد (بکری، معجم ما استعجم، ج۲، ص۵۶۴.)
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۴۸۷.
- ↑ ر. ک. یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۴۸۷.
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۴۸۷.
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۴۸۷.
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۴۸۷.
- ↑ بکری، معجم ما استعجم، ج۲، ص۵۶۵.
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۴۸۸.
- ↑ واقدی، المغازی، ج۳، ص۱۰۲۵-۱۰۳۰؛ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۲۱۳-۲۱۴.
- ↑ ابن سید الناس، عیون الاثر، ج۲، ص۱۴۹.
- ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۵، ص۶۷؛ نصر بن مزاحم منقری، وقعة صفین، ص۵۳۵-۵۴۰.
- ↑ بلادی، عاتق بن غيث، معجم المعالم الجغرافیة فی السیرة النبویة ص ۱۲۷.