یحیی بن زیاد دیلمی در تاریخ اسلامی

این مدخل زیرشاخهٔ بحث یحیی بن زیاد دیلمی است. یحیی بن زیاد دیلمی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: یحیی بن زیاد دیلمی در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط ندارد

آشنایی اجمالی

ابو زکریا یحیی بن زیاد اقطع از لغویین و نحویین است. وی از بزرگان نحو، لغت، قرائت، تفسیر، فقه و حدیث، طب، تاریخ، نجوم و ادبیات بود. او به فراء شهرت داشت و از شاگردان کسائی و مربیان فرزندان مأمون بود.

صاحب ریاض العلماء و تأسیس الشیعه به تشیع وی تصریح کرده‌اند. فراء، ایرانی است. پدرش زیاد اقطع در واقعه معروف فخ همراه شهید فخ (حسین بن علی بن حسن(ع)) بود. دستش به مجازات شرکت در این نهضت قطع شد و از این رو به اقطع معروف شد.

صاحب الذریعه، او را از شیعیان و دوستداران اهل بیت(ع) می‌شمارد که تحت چتر اعتزال، تشیع خود را مستور می‌داشت؛ چون اعتزال و تشیع مشترکات فراوانی داشتند.

فراء در زمینه علوم قرآنی تألیفات ارزشمندی از جمله معانی القرآن در تفسیر، لغات قرآن، الوقف و الابتداء، مصادر القرآن از خود بر جای گذاشته است. محققان او را یکی از پرکارترین مؤلفان در زمینه قرآن و علوم مربوط به آن شمرده‌اند.

فراء؛ ادیب، نحوی، لغوی، فقیه و مفسر است. وی در طب، نجوم، تاریخ، ادبیات و شعر مشهور بود.

یاقوت حموی در معجم الادباء درباره او می‌نویسد: اگر فراء نبود، لغت عرب وجود نداشت. او لغات را ضبط کرد و در معرض استفاده قرار داد. او به دستور مأمون، کتاب الحدود و معانی را در نحو نوشت.

فراء با وجود تقدم در لغت، فقیهی متکلم و به ایام و اخبار عرب نیز آشنا بود. سرانجام، او در سال ۲۰۷ یا ۲۰۸ هـ. ق درگذشت.

منابع

1. قریشی، سید حسن، اصحاب ایرانی ائمه اطهار