بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب: پیوندهای ابهامزدایی |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
# «[[حق]]» که به معانی متعدد از جمله ثابت، سهم، [[ملک]] و مال آمده است<ref> لسان العرب، ج ۱۰، ص۴۹؛ معجم الفاظ الفقه، ص۱۶۴، «حق».</ref> و در برخی آیات به نظر عدهای مراد از آن زکات است: {{متن قرآن|وَآتُوا حَقَّهُ يَوْمَ حَصَادِهِ }}<ref>«حقّ (مستمندان) را از آن، روز درو (یا چیدن) آن بپردازید» سوره انعام، آیه ۱۴۱.</ref>.<ref>جامع البیان، ج ۸، ص۷۰؛ مجمع البیان، ج ۲، ص۱۷۷ - ۱۷۸.</ref> | # «[[حق]]» که به معانی متعدد از جمله ثابت، سهم، [[ملک]] و مال آمده است<ref> لسان العرب، ج ۱۰، ص۴۹؛ معجم الفاظ الفقه، ص۱۶۴، «حق».</ref> و در برخی آیات به نظر عدهای مراد از آن زکات است: {{متن قرآن|وَآتُوا حَقَّهُ يَوْمَ حَصَادِهِ }}<ref>«حقّ (مستمندان) را از آن، روز درو (یا چیدن) آن بپردازید» سوره انعام، آیه ۱۴۱.</ref>.<ref>جامع البیان، ج ۸، ص۷۰؛ مجمع البیان، ج ۲، ص۱۷۷ - ۱۷۸.</ref> | ||
# «طعام» مانند غذا و گندم و خرما<ref>معجم مقاییس اللغه، ج ۳، ص۴۱۰؛ لسان العرب، ج ۱۲، ص۳۶۳ - ۳۶۴؛ معجم الفاظ الفقه، ص۲۷۰.</ref> و مراد از آن در برخی آیات زکات است: {{متن قرآن|وَلَا يَحُضُّ عَلَى طَعَامِ الْمِسْكِينِ}}<ref>«و کسی را بر خوراک دادن به یتیمان برنمیانگیخت» سوره حاقه، آیه ۳۴.</ref> و {{متن قرآن|وَلَمْ نَكُ نُطْعِمُ الْمِسْكِينَ}}<ref>«و به بینوایان خوراک نمیدادیم،» سوره مدثر، آیه ۴۴.</ref>.<ref>التبیان، ج ۱۰، ص۱۰۶؛ مجمع البیان، ج ۱۰، ص۱۱۱؛ التفسیر الکبیر، ج ۳۰، ص۱۱۵.</ref> | # «طعام» مانند غذا و گندم و خرما<ref>معجم مقاییس اللغه، ج ۳، ص۴۱۰؛ لسان العرب، ج ۱۲، ص۳۶۳ - ۳۶۴؛ معجم الفاظ الفقه، ص۲۷۰.</ref> و مراد از آن در برخی آیات زکات است: {{متن قرآن|وَلَا يَحُضُّ عَلَى طَعَامِ الْمِسْكِينِ}}<ref>«و کسی را بر خوراک دادن به یتیمان برنمیانگیخت» سوره حاقه، آیه ۳۴.</ref> و {{متن قرآن|وَلَمْ نَكُ نُطْعِمُ الْمِسْكِينَ}}<ref>«و به بینوایان خوراک نمیدادیم،» سوره مدثر، آیه ۴۴.</ref>.<ref>التبیان، ج ۱۰، ص۱۰۶؛ مجمع البیان، ج ۱۰، ص۱۱۱؛ التفسیر الکبیر، ج ۳۰، ص۱۱۵.</ref> | ||
# «ماعون» که به معنای منفعت، [[طاعت]] و چیز اندک و [[زکات]]<ref>الصحاح، ج ۶، ص۲۲۰۴ - ۲۲۰۵؛ مجمع البیان، ج ۱۰، ص۴۵۷؛ لسان العرب، ج ۱۳، ص۴۰۹ - ۴۱۰، «معن».</ref> آمده است: {{متن قرآن|وَيَمْنَعُونَ الْمَاعُونَ}}<ref>«و زکات را باز میدارند» سوره ماعون، آیه ۷.</ref> در این [[آیات]] و مانند آنها [[قرآن کریم]] از موضوعات و مباحث مختلفی درباره زکات، از جمله، [[حکمتها]] و اهداف [[تشریع]] [[زکات]]، زکات در [[شرایع]] پیشین، زکات در [[اسلام]]، متعلَّق زکات، مصارف زکات و برخی [[آداب]] و شرایط آن سخن گفته است<ref>[[علی اکبر ذاکری|ذاکری، علی اکبر]]، [[سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین (کتاب)|سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین]]، | # «ماعون» که به معنای منفعت، [[طاعت]] و چیز اندک و [[زکات]]<ref>الصحاح، ج ۶، ص۲۲۰۴ - ۲۲۰۵؛ مجمع البیان، ج ۱۰، ص۴۵۷؛ لسان العرب، ج ۱۳، ص۴۰۹ - ۴۱۰، «معن».</ref> آمده است: {{متن قرآن|وَيَمْنَعُونَ الْمَاعُونَ}}<ref>«و زکات را باز میدارند» سوره ماعون، آیه ۷.</ref> در این [[آیات]] و مانند آنها [[قرآن کریم]] از موضوعات و مباحث مختلفی درباره زکات، از جمله، [[حکمتها]] و اهداف [[تشریع]] [[زکات]]، زکات در [[شرایع]] پیشین، زکات در [[اسلام]]، متعلَّق زکات، مصارف زکات و برخی [[آداب]] و شرایط آن سخن گفته است<ref>[[علی اکبر ذاکری|ذاکری، علی اکبر]]، [[سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین (کتاب)|سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین]]، ج۳، ص ۱۶۷ - ۱۶۹.</ref>. | ||
=== تفاوت معنای [[زکات]] و [[صدقه]] === | === تفاوت معنای [[زکات]] و [[صدقه]] === | ||
خط ۶۸: | خط ۶۸: | ||
جالب است بدانیم در آیههای [[وجوب]] زکات و [[مصرف زکات]] و آیهای که در [[شأن نزول]] آن، حکایت یکی از متخلفان [[پرداخت زکات]] گوسفند آمده است از واژه صدقه استفاده شده است که عبارتند از: | جالب است بدانیم در آیههای [[وجوب]] زکات و [[مصرف زکات]] و آیهای که در [[شأن نزول]] آن، حکایت یکی از متخلفان [[پرداخت زکات]] گوسفند آمده است از واژه صدقه استفاده شده است که عبارتند از: | ||
#برابر [[روایات]] پس از [[نزول آیه]] [[زکات]]، پیامبر{{صل}} آن را به [[مردم]] [[ابلاغ]] کرد و یک سال بعد زکات را گردآوری نمود: {{متن قرآن|خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَكِّيهِمْ...}}<ref>«از داراییهای آنان زکاتی بردار که با آن آنها را پاک میداری و پاکیزه میگردانی و برای آنها (به نیکی) دعا کن که دعای تو (مایه) آرامش آنان است و خداوند شنوایی داناست» سوره توبه، آیه ۱۰۳.</ref>. در این [[آیه]] که درباره دستور دریافت [[زکات]] است از واژه [[صدقه]] استفاده شده است. | # برابر [[روایات]] پس از [[نزول آیه]] [[زکات]]، پیامبر{{صل}} آن را به [[مردم]] [[ابلاغ]] کرد و یک سال بعد زکات را گردآوری نمود: {{متن قرآن|خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَكِّيهِمْ...}}<ref>«از داراییهای آنان زکاتی بردار که با آن آنها را پاک میداری و پاکیزه میگردانی و برای آنها (به نیکی) دعا کن که دعای تو (مایه) آرامش آنان است و خداوند شنوایی داناست» سوره توبه، آیه ۱۰۳.</ref>. در این [[آیه]] که درباره دستور دریافت [[زکات]] است از واژه [[صدقه]] استفاده شده است. | ||
#آیهای که مصارف هشتگانه زکات را بیان کرده این گونه آغاز میشود: {{متن قرآن|إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ}}<ref>{{متن قرآن|إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاكِينِ وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِي الرِّقَابِ وَالْغَارِمِينَ وَفِي سَبِيلِ اللَّهِ وَابْنِ السَّبِيلِ فَرِيضَةً مِنَ اللَّهِ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ}} «زکات، تنها از آن تهیدستان و بیچارگان و مأموران (دریافت) آنها و دلجوییشدگان و در راه (آزادی) بردگان و از آن وامداران و (هزینه) در راه خداوند و از آن در راهماندگان است که از سوی خداوند واجب گردیده است و خداوند دانایی فرزانه است» سوره توبه، آیه ۶۰.</ref> [[صدقهها]]؛ یعنی زکاتهای [[واجب]] به [[مصرف]] این هشت گروه میرسد. | # آیهای که مصارف هشتگانه زکات را بیان کرده این گونه آغاز میشود: {{متن قرآن|إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ}}<ref>{{متن قرآن|إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاكِينِ وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِي الرِّقَابِ وَالْغَارِمِينَ وَفِي سَبِيلِ اللَّهِ وَابْنِ السَّبِيلِ فَرِيضَةً مِنَ اللَّهِ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ}} «زکات، تنها از آن تهیدستان و بیچارگان و مأموران (دریافت) آنها و دلجوییشدگان و در راه (آزادی) بردگان و از آن وامداران و (هزینه) در راه خداوند و از آن در راهماندگان است که از سوی خداوند واجب گردیده است و خداوند دانایی فرزانه است» سوره توبه، آیه ۶۰.</ref> [[صدقهها]]؛ یعنی زکاتهای [[واجب]] به [[مصرف]] این هشت گروه میرسد. | ||
#آیه مانع الزکات که درباره [[ثعلبه]] نازل شد: {{متن قرآن|وَمِنْهُمْ مَنْ عَاهَدَ اللَّهَ لَئِنْ آتَانَا مِنْ فَضْلِهِ لَنَصَّدَّقَنَّ وَلَنَكُونَنَّ مِنَ الصَّالِحِينَ * فَلَمَّا آتَاهُمْ مِنْ فَضْلِهِ بَخِلُوا بِهِ وَتَوَلَّوْا وَهُمْ مُعْرِضُونَ}}<ref>«و از ایشان کسانی هستند که با خداوند پیمان بستند که اگر از بخشش خود به ما ارزانی دارد ما بیچون و چرا زکات خواهیم داد و بیگمان از شایستگان خواهیم بود * و چون (خداوند) از بخشش خود به آنان ارزانی داشت تنگچشمی ورزیدند و با رویگردانی بازگشتند» سوره توبه، آیه ۷۵-۷۶.</ref>. | # آیه مانع الزکات که درباره [[ثعلبه]] نازل شد: {{متن قرآن|وَمِنْهُمْ مَنْ عَاهَدَ اللَّهَ لَئِنْ آتَانَا مِنْ فَضْلِهِ لَنَصَّدَّقَنَّ وَلَنَكُونَنَّ مِنَ الصَّالِحِينَ * فَلَمَّا آتَاهُمْ مِنْ فَضْلِهِ بَخِلُوا بِهِ وَتَوَلَّوْا وَهُمْ مُعْرِضُونَ}}<ref>«و از ایشان کسانی هستند که با خداوند پیمان بستند که اگر از بخشش خود به ما ارزانی دارد ما بیچون و چرا زکات خواهیم داد و بیگمان از شایستگان خواهیم بود * و چون (خداوند) از بخشش خود به آنان ارزانی داشت تنگچشمی ورزیدند و با رویگردانی بازگشتند» سوره توبه، آیه ۷۵-۷۶.</ref>. | ||
این آیه درباره [[ثعلبة بن حاطب انصاری]] نازل شد. زمانی که به [[دعای پیامبر]]{{صل}} از [[فقر]] [[نجات]] یافت، بر اثر کمبود علوفه برای گوسفندان خود از [[مدینه]] خارج شد. هنگامی [[پیامبر]]{{صل}} برای دریافت زکات [[مأمور]] فرستاد، [[بخل]] ورزید و گفت: این همان [[جزیه]] است! پیامبر{{صل}} درباره وی فرمود: «وای بر تو ای ثعلبه! وای بر تو ای ثعلبه!»<ref>بحار الأنوار، ج۲۱، ص۴۱؛ سفینة البحار (۸ جلدی)، ج۱، ص۴۹۷؛ سیوطی، در المنثور، ج۳، ص۲۶۲.</ref>. | این آیه درباره [[ثعلبة بن حاطب انصاری]] نازل شد. زمانی که به [[دعای پیامبر]]{{صل}} از [[فقر]] [[نجات]] یافت، بر اثر کمبود علوفه برای گوسفندان خود از [[مدینه]] خارج شد. هنگامی [[پیامبر]]{{صل}} برای دریافت زکات [[مأمور]] فرستاد، [[بخل]] ورزید و گفت: این همان [[جزیه]] است! پیامبر{{صل}} درباره وی فرمود: «وای بر تو ای ثعلبه! وای بر تو ای ثعلبه!»<ref>بحار الأنوار، ج۲۱، ص۴۱؛ سفینة البحار (۸ جلدی)، ج۱، ص۴۹۷؛ سیوطی، در المنثور، ج۳، ص۲۶۲.</ref>. | ||
خط ۹۳: | خط ۹۳: | ||
در اینکه مراد از نماز و زکات در این [[آیه]] چه نماز و زکاتی است دو احتمال وجود دارد: | در اینکه مراد از نماز و زکات در این [[آیه]] چه نماز و زکاتی است دو احتمال وجود دارد: | ||
# مراد نماز و زکات [[تشریع]] شده برای [[بنیاسرائیل]] در [[شریعت]] خود آنان است.<ref>احکام القرآن، جصاص، ج ۱، ص۳۷.</ref> | # مراد نماز و زکات [[تشریع]] شده برای [[بنیاسرائیل]] در [[شریعت]] خود آنان است.<ref>احکام القرآن، جصاص، ج ۱، ص۳۷.</ref> | ||
# مقصود نماز و زکاتی است که برای [[مسلمانان]] تشریع شده است<ref> احکام القرآن، جصاص، ج ۱، ص۳۷؛ مجمع البیان، ج ۱، ص۱۹۰؛ تفسیر قرطبی، ج ۱، ص۳۴۳ - ۳۴۴.</ref>.<ref>[[علی اکبر ذاکری|ذاکری، علی اکبر]]، [[سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین (کتاب)|سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین]]، | # مقصود نماز و زکاتی است که برای [[مسلمانان]] تشریع شده است<ref> احکام القرآن، جصاص، ج ۱، ص۳۷؛ مجمع البیان، ج ۱، ص۱۹۰؛ تفسیر قرطبی، ج ۱، ص۳۴۳ - ۳۴۴.</ref>.<ref>[[علی اکبر ذاکری|ذاکری، علی اکبر]]، [[سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین (کتاب)|سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین]]، ج۳، ص ۱۶۷ - ۱۶۹.</ref> | ||
== [[زکات]] در [[ادیان]] گذشته == | == [[زکات]] در [[ادیان]] گذشته == | ||
خط ۱۰۹: | خط ۱۰۹: | ||
محصولات [[کشاورزی]] خود را به موبدان ویژه میساختند. وی مینویسد: «[[دین زرتشت]] به وسیله سلسله [[ساسانیان]]، [[اقتدار]] و استیلای سابق خود را بازیافت. [[زمینها]] و عُشْر محصولات کشاورزی به موبدان اختصاص داشت. [[دولت]] بر [[دین]] [[استوار]] بود همچنان که در اروپای آن [[زمان]] نیز چنان بود»<ref>تاریخ تمدن، ج۴، عصر ایمان، بخش اول، ص۱۷۱.</ref>. | محصولات [[کشاورزی]] خود را به موبدان ویژه میساختند. وی مینویسد: «[[دین زرتشت]] به وسیله سلسله [[ساسانیان]]، [[اقتدار]] و استیلای سابق خود را بازیافت. [[زمینها]] و عُشْر محصولات کشاورزی به موبدان اختصاص داشت. [[دولت]] بر [[دین]] [[استوار]] بود همچنان که در اروپای آن [[زمان]] نیز چنان بود»<ref>تاریخ تمدن، ج۴، عصر ایمان، بخش اول، ص۱۷۱.</ref>. | ||
از روایتی که درباره مردی مجوسی از [[امام رضا]]{{ع}} سؤال شده استفاده میشود که آنان نیز دستورهایی برای کمک به [[فقرا]] دارند. این مجوسی [[وصیت]] کرده بود که [[مالی]] در میان نیازمندان تقسیم نمایند. [[قاضی]] [[نیشابور]] آن را میان نیازمندان [[مسلمان]] تقسیم کرده بود. هنگامی موضوع را [[مأمون]] از امام رضا{{ع}} پرسید؛ حضرت فرمود: منظور وی فقرای [[مجوس]] بوده؛ از این رو قاضی باید به مقدار مالی که به فقرای مسلمان داده از [[زکات]] [[مسلمانان]] بردارد و در میان نیازمندان مجوس تقسیم کند<ref>بحار الأنوار، ج۱۰۰، ص۲۰۲.</ref>.<ref>[[علی اکبر ذاکری|ذاکری، علی اکبر]]، [[سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین (کتاب)|سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین]]، | از روایتی که درباره مردی مجوسی از [[امام رضا]]{{ع}} سؤال شده استفاده میشود که آنان نیز دستورهایی برای کمک به [[فقرا]] دارند. این مجوسی [[وصیت]] کرده بود که [[مالی]] در میان نیازمندان تقسیم نمایند. [[قاضی]] [[نیشابور]] آن را میان نیازمندان [[مسلمان]] تقسیم کرده بود. هنگامی موضوع را [[مأمون]] از امام رضا{{ع}} پرسید؛ حضرت فرمود: منظور وی فقرای [[مجوس]] بوده؛ از این رو قاضی باید به مقدار مالی که به فقرای مسلمان داده از [[زکات]] [[مسلمانان]] بردارد و در میان نیازمندان مجوس تقسیم کند<ref>بحار الأنوار، ج۱۰۰، ص۲۰۲.</ref>.<ref>[[علی اکبر ذاکری|ذاکری، علی اکبر]]، [[سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین (کتاب)|سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین]]، ج۳، ص ۱۶۷ - ۱۶۹.</ref> | ||
== [[زکات]] در [[اسلام]] == | == [[زکات]] در [[اسلام]] == |