خودمهارگری: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۶ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۴۲

معناشناسی

خودمهارگری و خودکنترلی، توانایی پیروی از درخواست معقول، تعدیل رفتار مطابق با موقعیت و به تأخیرانداختن ارضای یک خواسته در چارچوب قابل قبول اجتماعی، بدون مداخله و هدایت مستقیم فردی دیگر است. اساس خودمهارگری، توانایی فرد در کنترل ارادی فرآیندهای درونی و برون‌داده‌های رفتاری است. همچنین خودمهارگری دارای مؤلفه‌های شناختی، هیجانی و رفتاری است و باعث تسهیل رشد اخلاق و وجدان اخلاقی می‌شود^[۱].

رابطه خودمهارگری با خودتربیتی

مراحل خودکنترلی (خودبازبینی، خودارزیابی و خودتقویتی) با مراحل خودتربیتی (مشارطه، مسارعه، مراقبه، محاسبه، معاتبه و معاقبه) که بزرگان اخلاق و عرفان بیان کرده‌اند، شباهت زیادی دارد و رابطۀ خودکنترلی و مهارت ملکۀ اخلاقی خویشتن‌داری (تقوا) "این همانی" است؛ یعنی هر دو از یک مهارت تسلط بر خواسته‌ها و هیجان‌ها، حکایت دارند. در آموزه‌های دین اسلام خودمهارگری در قالب مفاهیمی چون "تقوا"، "صبر"، "ورع"، "عفت"، "اعتدال"، "کظم غیظ" و... مطرح شده که انسان با خودمهارگری در برابر فرمان‌های الهی، مصیبت‌ها (امور ناخوش‌آیند) و گناهان (امور خوش‌آیند)، متخلق به فضیلت تقوا خواهد شد^[۲].

تاثیر انتظار در رشد روحیه خودمهارگری

در هر فردی نیاز‌هایی وجود دارد که به شکل گیری عواطف منتهی می‌‌شود و مدیریت عواطف در زمان‌های مختلف برای او سرنوشت ساز و عامل مهمی در برقراری سلامت فکر و اندیشه است. انتظار منجی عدل‌گستر، از مؤلفه‌های محوری در شکل‌دهی عواطف جامعۀ منتظر و همگرایی قلبی آنان دارد و از انحرافاتی که مسیر احساسات انسان با آن مواجه می‌شود بر حذر می‌دارد. انتظار نوعی آمادگی در عاطفه و احساس است که هر روز بیش از گذشته شور طلب حضرت حجت (ع) و اشتیاق درک حضور را فزونی می‌بخشد. منتظر ظهور، خود را هر لحظه در محضر امام و پیشوای بر حق می‌بیند و این ذکر و یاد همیشگی، پیوند قلبی و ارتباط عاطفی او را با حضرت افزایش می‌دهد و بدین وسیله زمینۀ اصلاح و خودسازی و تقرب روحی به منجی موعود فراهم می‌گردد؛ زیرا در موالات پاکان و پاکی‌ها، همۀ مفاسد اصلاح می‌گردد: «به یمن دوستی شما خدا رموز دینمان را به ما آموخت، و آنچه را از دنیامان که فاسد شده بود به صلاح آورد»^[۳].^[۴]

دعا برای فرج، توسل به امام عصر (ع)، زیارت اماکن و ادعیۀ منتسب به حضرت و پرداختن به اموری که فرد را به محبت و دوستی حضرت نزدیک می‌سازد، نمودی از این ارتباط عاطفی و روحی است که با همراهی خانوادگی و سوق دادن عواطف خانواده به سمت و سوی آن، موجب یکپارچگی شیعیان در وفای به عهد با امام زمان (ع) می‌گردد و اثرات بسیار سازنده‌ای در همدلی و سلامت روحی و روانی ایفا می‌کند که حضرت ولی‌عصر (ع) می‌فرمایند: «اگر شیعیان ما که خداوند به اطاعت خویش موفقشان بدارد، در وفا به پیمانی که با ما دارند، یکپارچه می‌شدند، هرگز از میمنت ملاقات ما محروم نشده و ظهور ما به تأخیر نمی‌افتاد و البته سعادت حضور در محضر ما با معرفتی حقیقی هر چه زودتر نصیبشان می‌شد»^[۵].^[۶]

پرسش مستقیم

رشد روحیه خودمهارگری و مدیریت عواطف به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)

پرسش‌های وابسته

منابع

پانویس

↑ ر.ک: سبحانی‌نیا، محمد، مهدویت و آرامش روان، ص۹۰-۹۱؛ موحدی، محسن، مکاتبه اختصاصی دانشنامه مجازی امامت و ولایت.
↑ ر.ک: سبحانی‌نیا، محمد، مهدویت و آرامش روان، ص۹۰-۹۱.
↑ «بِمُوَالاتِکُمْ عَلَّمَنَا اللَّهُ مَعَالِمَ دِینِنَا وَ أَصْلَحَ مَا کَانَ فَسَدَ مِنْ دُنْیَانَا»؛ ابن بابویه، محد بن علی، عیون اخبار الرضا، ج۲، ص۲۷۷.
↑ ر.ک: فقیهی مقدس، نفیسه، بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی؛ موحدی، محسن، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت.
↑ «وَ لَوْ أَنَّ أَشْیَاعَنَا وَفَّقَهُمْ اللَّهُ لِطَاعَتِهِ عَلَی اجْتِمَاعٍ مِنَ الْقُلُوبِ فِی الْوَفَاءِ بِالْعَهْدِ عَلَیْهِمْ لَمَا تَأَخَّرَ عَنْهُمُ الْیُمْنُ بِلِقَائِنَا وَ لَتَعَجَّلَتْ لَهُمُ السَّعَادَةُ بِمُشَاهَدَتِنَا عَلَی حَقِّ الْمَعْرِفَةِ وَ صِدْقِهَا مِنْهُمْ بِنَا»؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۳، ص۱۷۷.
↑ ر.ک: فقیهی مقدس، نفیسه، بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی.

[1] ر.ک: سبحانی‌نیا، محمد، مهدویت و آرامش روان، ص۹۰-۹۱؛ موحدی، محسن، مکاتبه اختصاصی دانشنامه مجازی امامت و ولایت.

[2] ر.ک: سبحانی‌نیا، محمد، مهدویت و آرامش روان، ص۹۰-۹۱.

[3] «بِمُوَالاتِکُمْ عَلَّمَنَا اللَّهُ مَعَالِمَ دِینِنَا وَ أَصْلَحَ مَا کَانَ فَسَدَ مِنْ دُنْیَانَا»؛ ابن بابویه، محد بن علی، عیون اخبار الرضا، ج۲، ص۲۷۷.

[4] ر.ک: فقیهی مقدس، نفیسه، بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی؛ موحدی، محسن، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت.

[5] «وَ لَوْ أَنَّ أَشْیَاعَنَا وَفَّقَهُمْ اللَّهُ لِطَاعَتِهِ عَلَی اجْتِمَاعٍ مِنَ الْقُلُوبِ فِی الْوَفَاءِ بِالْعَهْدِ عَلَیْهِمْ لَمَا تَأَخَّرَ عَنْهُمُ الْیُمْنُ بِلِقَائِنَا وَ لَتَعَجَّلَتْ لَهُمُ السَّعَادَةُ بِمُشَاهَدَتِنَا عَلَی حَقِّ الْمَعْرِفَةِ وَ صِدْقِهَا مِنْهُمْ بِنَا»؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۳، ص۱۷۷.

[6] ر.ک: فقیهی مقدس، نفیسه، بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

@@ خط ۲: / خط ۲: @@
 == معناشناسی ==
-خودمهارگری و [[خودکنترلی]]، [[توانایی]] [[پیروی]] از درخواست معقول، تعدیل [[رفتار]] مطابق با موقعیت و به تأخیرانداختن ارضای یک خواسته در چارچوب قابل قبول [[اجتماعی]]، بدون مداخله و [[هدایت]] مستقیم فردی دیگر است. اساس خودمهارگری، [[توانایی]] فرد در کنترل ارادی فرآیندهای درونی و برون‌داده‌های [[رفتاری]] است. همچنین خودمهارگری دارای مؤلفه‌های شناختی، هیجانی و [[رفتاری]] است و باعث تسهیل رشد [[اخلاق]] و [[وجدان]] [[اخلاقی]] می‌شود<ref>ر.ک: [[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۹۰-۹۱؛ [[محسن موحدی|موحدی، محسن]]، مکاتبه اختصاصی [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>.
+خودمهارگری و [[خودکنترلی]]، [[توانایی]] [[پیروی]] از درخواست معقول، تعدیل [[رفتار]] مطابق با موقعیت و به تأخیرانداختن ارضای یک خواسته در چارچوب قابل قبول [[اجتماعی]]، بدون مداخله و [[هدایت]] مستقیم فردی دیگر است. اساس خودمهارگری، [[توانایی]] فرد در کنترل ارادی فرآیندهای درونی و برون‌داده‌های [[رفتاری]] است. همچنین خودمهارگری دارای مؤلفه‌های شناختی، هیجانی و [[رفتاری]] است و باعث تسهیل رشد [[اخلاق]] و وجدان [[اخلاقی]] می‌شود<ref>ر.ک: [[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۹۰-۹۱؛ [[محسن موحدی|موحدی، محسن]]، مکاتبه اختصاصی [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>.
 == رابطه خودمهارگری با خودتربیتی ==