اخلاق بندگی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
(←مقدمه) |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
اخلاق بندگی حوزۀ [[ارزش‌ها]] یا هنجارها و ناهنجاری‌هایی است که [[حاکم]] بر روابط [[انسان]] با [[خداوند]] است. ارزش‌هایی مانند [[ایمان]]، [[اخلاص]]، [[تسلیم]]، [[رضا]]، [[توبه]]، [[استغفار]]، [[انابه]]، [[توکل]]، [[خشوع]]، [[خضوع]] و [[تضرع]]، | اخلاق بندگی حوزۀ [[ارزش‌ها]] یا هنجارها و ناهنجاری‌هایی است که [[حاکم]] بر روابط [[انسان]] با [[خداوند]] است. ارزش‌هایی مانند [[ایمان]]، [[اخلاص]]، [[تسلیم]]، [[رضا]]، [[توبه]]، [[استغفار]]، [[انابه]]، [[توکل]]، [[خشوع]]، [[خضوع]] و [[تضرع]]، خوف و رجا، ذکر، [[شکر]]، [[تقوا]] و ورع، از این قبیل هستند. | ||
برخی از ارزش‌های اخلاقی در حوزه اخلاق بندگی عبارت‌اند از: ایمان، [[حظّ]] [[قلبی]] است که با [[تذکر]]، [[تفکر]]، [[انس]] و | برخی از ارزش‌های اخلاقی در حوزه اخلاق بندگی عبارت‌اند از: ایمان، [[حظّ]] [[قلبی]] است که با [[تذکر]]، [[تفکر]]، [[انس]] و خلوت با خداوند حاصل می‌گردد و [[انسان]] برای [[رهایی]] از تصرف [[شیطان]]، باید با رساندن ایمان به [[قلب]]، قلب را [[الهی]] کند؛ چنانکه بر اساس [[آیات قرآن]] [[مؤمنان]] بدان جهت که خداوند متولی ظاهر و [[باطن]] آنان است<ref>سوره بقره، آیه ۲۵۷.</ref>، از تصرفات [[شیطانی]] [[خالص]] و در [[رحمت الهی]] قرار دارند و خداوند آنان را از همه مراتب [[تاریکی]] به [[نور]] مطلق رهنمون می‌سازد<ref>[[امام خمینی]]، آداب الصلاة، ص۲۲۶.</ref>. | ||
تقوا، عبارت است از | تقوا، عبارت است از حفظ نفس از [[مخالفت]] [[اوامر و نواهی]] [[حق]] و متابعت رضای او<ref>ر.ک: حسینی بهشتی، سید محمد، شناخت اسلام، ص۲۹۲؛ امام خمینی، شرح چهل حدیث، ص۲۰۶.</ref>. با این حال در مواد متعددی در [[حفظ]] [[بلیغ]] و نگاهداری کامل نفس از وقوع در حرام‌ها با ترک مشتبهات به کار رفته است<ref>[[امام خمینی]]، شرح چهل حدیث، ص۲۰۶.</ref>. [[انسان]] باید پیوسته مراقب [[اعمال]] و [[رفتار]] خود بوده و اعضاء و جوارح خود را کنترل نماید تا [[خصال]] [[پست]] حیوانی در آن نفوذ ننماید و قلبش متمایل به [[هوی و هوس]] و مجذوب جلوه‌های پست حیوانی نگردد<ref>ر.ک: [[سید علی حسینی خامنه‌ای|خامنه‌ای حسینی، سید علی]]، ۲۸/۵/۱۳۸۴.</ref>. [[توکل]]، به معنای اعتماد و [[اطمینان]] به [[خداوند]] قادر متعال و سپردن [[کارها]] به او و از او [[یاری]] خواستن است<ref>امام خمینی، شرح چهل حدیث، ص۲۱۴.</ref>. [[اخلاص]]، به معنای مغشوش نبودن [[نیت]] و [[خالص]] انجام دادن [[کارها]] است<ref>[[سید علی حسینی خامنه‌ای|خامنه‌ای حسینی، سید علی]]، ۴/۱۲/۱۳۷۱.</ref>. [[خلوص]] عمل از تصرف [[شیطان]] که مقدمه [[اخلاص]] است در صورتی حاصل می‌گردد که تمام [[رفتار انسان]] در جهت خداخواهی باشد، هرچند مصداق کامل چنین اخلاصی تنها در [[انسان کامل]] و اولیای خالص امکان‌پذیر است<ref>[[امام خمینی]]، آداب الصلاة، ص۲۰-۲۱.</ref>. | ||
یکی از مهم‌ترین عوامل در زمینه [[تزکیه نفس]] و [[تهذیب اخلاق]]، ذکر است؛ ذکر به معنای یاد در مقابل غفلت است و دارای گستره وسیعی است از جمله، غفلت از [[خدا]]، غفلت از [[وظیفه]] و [[مسئولیت]]، غفلت از [[عالم قبر]] و غفلت از محاسبه اعمال<ref>[[علی گرامی|گرامی، علی]]، [[اخلاق - گرامی (مقاله)| مقاله «اخلاق»]]، [[مقالاتی از اندیشه‌نامه انقلاب اسلامی (کتاب)|مقالاتی از اندیشه‌نامه انقلاب اسلامی]]، ص ۶۱.</ref>. | یکی از مهم‌ترین عوامل در زمینه [[تزکیه نفس]] و [[تهذیب اخلاق]]، ذکر است؛ ذکر به معنای یاد در مقابل غفلت است و دارای گستره وسیعی است از جمله، غفلت از [[خدا]]، غفلت از [[وظیفه]] و [[مسئولیت]]، غفلت از [[عالم قبر]] و غفلت از محاسبه اعمال<ref>[[علی گرامی|گرامی، علی]]، [[اخلاق - گرامی (مقاله)| مقاله «اخلاق»]]، [[مقالاتی از اندیشه‌نامه انقلاب اسلامی (کتاب)|مقالاتی از اندیشه‌نامه انقلاب اسلامی]]، ص ۶۱.</ref>. | ||
نسخهٔ ۱۳ ژوئیهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۷:۲۶
این مدخل زیرشاخهٔ بحث اخلاق است. اخلاق بندگی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: اخلاق بندگی در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
اخلاق بندگی حوزۀ ارزش‌ها یا هنجارها و ناهنجاری‌هایی است که حاکم بر روابط انسان با خداوند است. ارزش‌هایی مانند ایمان، اخلاص، تسلیم، رضا، توبه، استغفار، انابه، توکل، خشوع، خضوع و تضرع، خوف و رجا، ذکر، شکر، تقوا و ورع، از این قبیل هستند.
برخی از ارزش‌های اخلاقی در حوزه اخلاق بندگی عبارت‌اند از: ایمان، حظّ قلبی است که با تذکر، تفکر، انس و خلوت با خداوند حاصل می‌گردد و انسان برای رهایی از تصرف شیطان، باید با رساندن ایمان به قلب، قلب را الهی کند؛ چنانکه بر اساس آیات قرآن مؤمنان بدان جهت که خداوند متولی ظاهر و باطن آنان است[۱]، از تصرفات شیطانی خالص و در رحمت الهی قرار دارند و خداوند آنان را از همه مراتب تاریکی به نور مطلق رهنمون می‌سازد[۲].
تقوا، عبارت است از حفظ نفس از مخالفت اوامر و نواهی حق و متابعت رضای او[۳]. با این حال در مواد متعددی در حفظ بلیغ و نگاهداری کامل نفس از وقوع در حرام‌ها با ترک مشتبهات به کار رفته است[۴]. انسان باید پیوسته مراقب اعمال و رفتار خود بوده و اعضاء و جوارح خود را کنترل نماید تا خصال پست حیوانی در آن نفوذ ننماید و قلبش متمایل به هوی و هوس و مجذوب جلوه‌های پست حیوانی نگردد[۵]. توکل، به معنای اعتماد و اطمینان به خداوند قادر متعال و سپردن کارها به او و از او یاری خواستن است[۶]. اخلاص، به معنای مغشوش نبودن نیت و خالص انجام دادن کارها است[۷]. خلوص عمل از تصرف شیطان که مقدمه اخلاص است در صورتی حاصل می‌گردد که تمام رفتار انسان در جهت خداخواهی باشد، هرچند مصداق کامل چنین اخلاصی تنها در انسان کامل و اولیای خالص امکان‌پذیر است[۸].
یکی از مهم‌ترین عوامل در زمینه تزکیه نفس و تهذیب اخلاق، ذکر است؛ ذکر به معنای یاد در مقابل غفلت است و دارای گستره وسیعی است از جمله، غفلت از خدا، غفلت از وظیفه و مسئولیت، غفلت از عالم قبر و غفلت از محاسبه اعمال[۹].
منابع
پانویس
- ↑ سوره بقره، آیه ۲۵۷.
- ↑ امام خمینی، آداب الصلاة، ص۲۲۶.
- ↑ ر.ک: حسینی بهشتی، سید محمد، شناخت اسلام، ص۲۹۲؛ امام خمینی، شرح چهل حدیث، ص۲۰۶.
- ↑ امام خمینی، شرح چهل حدیث، ص۲۰۶.
- ↑ ر.ک: خامنه‌ای حسینی، سید علی، ۲۸/۵/۱۳۸۴.
- ↑ امام خمینی، شرح چهل حدیث، ص۲۱۴.
- ↑ خامنه‌ای حسینی، سید علی، ۴/۱۲/۱۳۷۱.
- ↑ امام خمینی، آداب الصلاة، ص۲۰-۲۱.
- ↑ گرامی، علی، مقاله «اخلاق»، مقالاتی از اندیشه‌نامه انقلاب اسلامی، ص ۶۱.