علم مستأثر: تفاوت میان نسخه‌ها
(←مقدمه) |
|||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
==علت نفی علم غیب توسط معصوم== | ==علت نفی علم غیب توسط معصوم== | ||
*اگر در روایتی اهل بیت(علیهم السلام) علم غیب را از خود نفی می کنند ناظر به نوع اول می باشد و عدم آگاهی ایشان از اموری است که هنوز تقدیر نشده و پس از تقدیر، علم آنها به ایشان داده می‌شود و به تعبیر خود ایشان،<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، كافی، ج ۱، ص 264</ref> افضل علوم ایشان نیز همین است.<ref>ر.ک. غلامی، اصغر، علم امام در الکافی، صفحه؟؟؟</ref> | *اگر در روایتی اهل بیت(علیهم السلام) علم غیب را از خود نفی می کنند ناظر به نوع اول می باشد و عدم آگاهی ایشان از اموری است که هنوز تقدیر نشده و پس از تقدیر، علم آنها به ایشان داده می‌شود و به تعبیر خود ایشان،<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، كافی، ج ۱، ص 264</ref> افضل علوم ایشان نیز همین است.<ref>ر.ک. غلامی، اصغر، علم امام در الکافی، صفحه؟؟؟</ref> | ||
==تقسیمی دیگر برای علم== | ==تقسیمی دیگر برای علم== | ||
*لذا از نگاهی دیگر خداوند دو نوع علم دارد: 1ـ علمی که احدی جز خدا بر آن آگاهی ندارد، و آن علم مستأثر است،<ref>ر.ک. جزیری احسائی، علی، دفع الریب عن علم الغیب، ص ۴۶</ref> اگر کسی غیر از خداوند از آن اطلاع داشته باشد، از دایره علم مستأثر خارج می‌شود و نمی‌توان گفت مختص خداوند است.<ref>ر.ک. جزیری احسائی، علی، دفع الریب عن علم الغیب، ص۴۶</ref> از این علم در برخی روایات<ref>کلینی، محمدبن یعقوب، کافی، ج 1، ص 152</ref> به اسم "مکنون" و "مخزون" یاد شده است.<ref>ر.ک. هاشمی، سید علی، مکاتبۀ اختصاصی با دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت، پژوهشگران وبگاه اسلام کوئیست</ref> و باید دانست اسمای مستأثره منشأ برای دیگر اسامی خداوند هستند.<ref>ر.ک. حسینی شاهرودی، سیدمرتضی، آشنایی با عرفان اسلامی، ص 76</ref> 2ـ علمی که خداوند به ملائکه و انبیا و ائمه(علیهم السلام) داده است.<ref>ر.ک. فاضل لنکرانی، محمدجواد، سخنرانی با موضوع: همگرایی قیام امام حسین با علم حضرت به شهادت خود و یارانش</ref> | *لذا از نگاهی دیگر خداوند دو نوع علم دارد: 1ـ علمی که احدی جز خدا بر آن آگاهی ندارد، و آن علم مستأثر است،<ref>ر.ک. جزیری احسائی، علی، دفع الریب عن علم الغیب، ص ۴۶</ref> اگر کسی غیر از خداوند از آن اطلاع داشته باشد، از دایره علم مستأثر خارج می‌شود و نمی‌توان گفت مختص خداوند است.<ref>ر.ک. جزیری احسائی، علی، دفع الریب عن علم الغیب، ص۴۶</ref> از این علم در برخی روایات<ref>کلینی، محمدبن یعقوب، کافی، ج 1، ص 152</ref> به اسم "مکنون" و "مخزون" یاد شده است.<ref>ر.ک. هاشمی، سید علی، مکاتبۀ اختصاصی با دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت، پژوهشگران وبگاه اسلام کوئیست</ref> و باید دانست اسمای مستأثره منشأ برای دیگر اسامی خداوند هستند.<ref>ر.ک. حسینی شاهرودی، سیدمرتضی، آشنایی با عرفان اسلامی، ص 76</ref> 2ـ علمی که خداوند به ملائکه و انبیا و ائمه(علیهم السلام) داده است.<ref>ر.ک. فاضل لنکرانی، محمدجواد، سخنرانی با موضوع: همگرایی قیام امام حسین با علم حضرت به شهادت خود و یارانش</ref> | ||
نسخهٔ ۹ ژانویهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۱۹:۲۶
 | این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید. |
- اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث علم معصوم است. "علم مستأثر" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل علم معصوم (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
مقدمه
- علم مستاثر از علوم مختص خداوند است که گاهی در برابر علم موقوف به کار می رود و گاهی هر دو در یک معنا استفاده می شوند. همچنین باید دانست علم مکنون یا علم موقوف یا مخزون و یا محفوظ تعابیری از یک تعریف هستند که در عبارات مختلف از آنها استفاده شده است.
چیستی علم موقوف
- در تعریف علم موقوف گفته شده است:[۱] خداوند دوگونه علم دارد، 1ـ علمی که آموختنی نبوده، اختیار و ارادۀ آن در دست خداوند است، این علم، علمِ موقوف نام دارد،[۲] و مخصوص خداوند است.[۳] از این علم با نام علم مکنون، علم محفوظ و علم مخزون هم یاد شده است[۴] و آیۀ «إِنَّهُ لَقُرْآنٌ كَرِيمٌ في كِتَابٍ مَّكْنُونٍ»[۵] به این علم اشاره دارد. 2ـ علمی که آموختنی بوده و به دیگران مانند امامان تعلیم داده است،[۶] این علم به مرحلۀ قضا رسیده و برای دیگران هم مقدّر کرده که از آن آگاه باشند.[۷]
دلیل روایی
- امام باقر(علیه السلام) می‌فرمایند:[۸] «و اما منظور از (عالم الغیب) این است که خداوند عزوجل عالم به مسائلی است که از آفریده‌های او مخفی مانده است؛ مسائلی از قبیل قضا و قدر در رابطۀ با اشیاء در علم خود و قبل از خلق آنها، و قبل از آنی که آنها را به فرشتگان خود افاضه نماید. پس ای حمران این علمی نگه داشته شده نزد خداوند است، که اختیار و اراده آن در دست اوست و اگر بخواهد قضا نماید و یا اینکه درون آن برایش ظاهر گردد ولی آن را امضا نمی‌کند، و اما علمی که خداوند متعال آن را مقدر نموده و آن را به مرحله قضا رسانده و جاری می‌سازد، همان علمی است که به رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) رسید و سپس نزد ما رسیده است.»[۹]
علت نفی علم غیب توسط معصوم
- اگر در روایتی اهل بیت(علیهم السلام) علم غیب را از خود نفی می کنند ناظر به نوع اول می باشد و عدم آگاهی ایشان از اموری است که هنوز تقدیر نشده و پس از تقدیر، علم آنها به ایشان داده می‌شود و به تعبیر خود ایشان،[۱۰] افضل علوم ایشان نیز همین است.[۱۱]
تقسیمی دیگر برای علم
- لذا از نگاهی دیگر خداوند دو نوع علم دارد: 1ـ علمی که احدی جز خدا بر آن آگاهی ندارد، و آن علم مستأثر است،[۱۲] اگر کسی غیر از خداوند از آن اطلاع داشته باشد، از دایره علم مستأثر خارج می‌شود و نمی‌توان گفت مختص خداوند است.[۱۳] از این علم در برخی روایات[۱۴] به اسم "مکنون" و "مخزون" یاد شده است.[۱۵] و باید دانست اسمای مستأثره منشأ برای دیگر اسامی خداوند هستند.[۱۶] 2ـ علمی که خداوند به ملائکه و انبیا و ائمه(علیهم السلام) داده است.[۱۷]
نتیجه گیری
- در مجموع باید گفت علم مکنون یا موقوف و علم مستأثر از علومِ مختص به خداوند است که حتی امامان معصوم هم از آن آگاهی ندارند. هر چند در مورد علم موقوف گفته شده، ممکن است خداوند به تدریج آنرا به ایشان تعلیم نماید، اما در مورد علم مستأثر چنین سخنی هم گفته نشده، زیرا اگر برای دیگران بیان شود از مستأثر بودن خارج می گردد.
پرسش‌های وابسته
- رابطه علم معصوم با علم مکنون یا مستأثر چیست؟ (پرسش)
- رابطه علم غیب معصوم با علم مکنون یا علم موقوف و مستأثر چیست؟ (پرسش)
جستارهای وابسته
منبع‌شناسی جامع علم معصوم
منابع
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ ر.ک غلامی، اصغر، علم امام در الکافی، صفحه؟؟؟
- ↑ ر.ک. فاضل لنکرانی، محمدجواد، سخنرانی با موضوع: همگرایی قیام امام حسین با علم حضرت به شهادت خود و یارانش
- ↑ ر.ک. امینی، ابراهیم، بررسی مسائل کلی امامت، ص 293
- ↑ ر.ک. معرفت، محمدهادی، تفسیر و مفسران، ص 293؛ مسعودی، سید محمد علی، تفاوت نگرش علم کلام و حدیث به علم غیب، ص 8
- ↑ سورۀ واقعه، آیۀ 77 ـ 79
- ↑ ر.ک. امینی، ابراهیم، بررسی مسائل کلی امامت، ص 293
- ↑ ر.ک. فاضل لنکرانی، محمدجواد، سخنرانی با موضوع: همگرایی قیام امام حسین با علم حضرت به شهادت خود و یارانش؛ مسعودی، سید محمد علی، تفاوت نگرش علم کلام و حدیث به علم غیب، ص 8
- ↑ ر.ک. فاضل لنکرانی، محمدجواد، سخنرانی با موضوع: همگرایی قیام امام حسین با علم حضرت به شهادت خود و یارانش؛ مطهری، منصف علی، علم ائمه از نظر عقل و نقل، ص ۶۹
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، كافی، ج ۱، ص ۲۵۷
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، كافی، ج ۱، ص 264
- ↑ ر.ک. غلامی، اصغر، علم امام در الکافی، صفحه؟؟؟
- ↑ ر.ک. جزیری احسائی، علی، دفع الریب عن علم الغیب، ص ۴۶
- ↑ ر.ک. جزیری احسائی، علی، دفع الریب عن علم الغیب، ص۴۶
- ↑ کلینی، محمدبن یعقوب، کافی، ج 1، ص 152
- ↑ ر.ک. هاشمی، سید علی، مکاتبۀ اختصاصی با دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت، پژوهشگران وبگاه اسلام کوئیست
- ↑ ر.ک. حسینی شاهرودی، سیدمرتضی، آشنایی با عرفان اسلامی، ص 76
- ↑ ر.ک. فاضل لنکرانی، محمدجواد، سخنرانی با موضوع: همگرایی قیام امام حسین با علم حضرت به شهادت خود و یارانش