مقام صراط الهی به چه معناست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

::::::در قرآن از "[[صراط مستقیم]]" گاه به {{متن قرآن| الصِّرَاطِ السَّوِيِّ }} }}<ref> سوره طه، آیه:۱۳۵.</ref> گاه به {{متن قرآن|صِرَاطِ اللَّهِ }} }}<ref> سوره شوری، آیه:۵۳.</ref> و گاه به  {{متن قرآن| صِرَاطِ الْحَمِيدِ}} }}<ref> سوره حج، آیه:۲۴.</ref> توصیف شده است و آن همان "دین قیم الهی" است که عهده‌دار هدایت انسان‌هاست. در سوره انعام می‌فرماید: {{متن قرآن| قُلْ إِنَّنِي هَدَانِي رَبِّي إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ دِينًا قِيَمًا مِّلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا }} }}<ref>بگو: خداوند مرا به [[صراط مستقیم]] هدایت کرده، به دین استوار، آیین ابراهیم که هرگز به خدا شرک نورزید؛ سوره انعام، آیه: ۱۶۱.</ref> و از آن‌جا که تبلور این دین در عبودیّت و بندگی پروردگار عالم و تسلیم بودن در برابر اوست، "[[صراط مستقیم]]" به عبودیّت و اعتصام بر او تفسیر شده است. {{متن قرآن| إِنَّ اللَّهَ رَبِّي وَرَبُّكُمْ فَاعْبُدُوهُ هَذَا صِرَاطٌ مُّسْتَقِيمٌ }} }}<ref>همانا خداوند پروردگار من و پروردگار شماست، تنها او را پرستش کنید که راه راست همین است؛ سوره آل عمران، آیه: ۵۱.</ref>، {{متن قرآن| وَأَنْ اعْبُدُونِي هَذَا صِرَاطٌ مُّسْتَقِيمٌ }} }}<ref>آیا با شما عهد نکردم که مرا بپرستید؟! این راه مستقیم است؛ سوره يس، آیه:۶۱.</ref>، {{متن قرآن| وَمَن يَعْتَصِم بِاللَّهِ فَقَدْ هُدِيَ إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ }} }}<ref>و هرکس به خدا تمسّک جوید، به راهی راست هدایت شده است؛ سوره آل عمران، آیه: ۱۰۱.</ref> به این ترتیب، دین واقعی الهی، یک دین بیشتر نیست و آن "اسلام" است که: {{متن قرآن| إِنَّ الدِّينَ عِندَ اللَّهِ الإِسْلامُ  }} }}<ref> همانا دین نزد خدا اسلام است؛ سوره آل عمران، آیه: ۱۹.</ref> ستون فقرات دعوت همه انبیا، بندگی خداوند بوده که نامش "اسلام" است، لذا "اسلام" مکتب همه انبیا بوده، تفاوت‌ها در اصول نیست، در شرایع و دستورات است که به تناسب زمان‌ها و مکان‌ها مختلف بوده است. واژه "[[اسلام]]" به معنای "[[تسلیم]]" است و معنای آیه این است که آیین حقیقی در پیشگاه خدا همان تسلیم در برابر فرمان اوست و روح دین در هر عصر و زمان چیزی جز تسلیم بودن در برابر حق نیست؛ یعنی همان عبودیّت و بندگی، به این ترتیب "اسلام" مکتب همه انبیا بوده است. آری، اقتضائات زمان‌ها متفاوت بوده است لذا این "شرایع"اند که متفاوت‌اند نه "ادیان الهی"، ما یک دین الهی بیشتر نداریم و آن اسلام است و تفاوت‌ها در شریعت است. {{متن قرآن|  لِكُلٍّ جَعَلْنَا مِنكُمْ شِرْعَةً وَمِنْهَاجًا }} }}<ref> ما برای هرکدام از شما آیین و طریقه روشنی قرار دادیم؛ سوره مائده، آیه: ۴۸.</ref> در سوره انعام، آیه ۱۵۳، پس از آن‌که مواردی از احکام شرع مقدّس اسلام به نحو کلّی ذکر می‌شود، چنین است: {{متن قرآن| وَأَنَّ هَذَا صِرَاطِي مُسْتَقِيمًا فَاتَّبِعُوهُ وَلاَ تَتَّبِعُواْ السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَن سَبِيلِهِ ذَلِكُمْ وَصَّاكُم بِهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ }} }}<ref> و این راه مستقیم من است، پس از آن پیروی کنید و از راه‌های پراکنده و انحرافی پیروی نکنید که شما را از طریق حق، دور می‌سازد، این چیزی است که خداوند شما را به آن سفارش می‌کند، شاید تقوا پیشه کنید؛ سوره انعام، آیه: ۱۵۳.</ref> در چندین آیه از قرآن، برترین مشخّصه "صراط مستقیم" را این‌گونه بیان می‌کند: راهی که هدایت‌گر به آن، [[پیامبر اکرم]]{{صل}} است و راهی که جلودار آن، آن پیامبر بزرگ است. {{متن قرآن|  وَإِنَّكَ لَتَدْعُوهُمْ إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ }} }}<ref> و به طور قطع، تو آنان را به راه راست دعوت می‌کنی؛ سوره مؤمنون، آیه: ۷۳</ref>.

::::::در آیه بعدی، "منحرفان از [[صراط مستقیم]]" هم معرّفی شده‌اند: {{متن قرآن| وَإِنَّ الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ بِالآخِرَةِ عَنِ الصِّرَاطِ لَنَاكِبُونَ }} }}<ref>و کسانی که به آخرت ایمان ندارند، به‌طور مسلّم از این صراط منحرف‌اند؛ سوره مؤمنون، آیه: ۷۴.</ref> در سوره شوری می‌خوانیم: {{متن قرآن|وَإِنَّكَ لَتَهْدِي إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ صِرَاطِ اللَّهِ الَّذِي لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الأَرْضِ أَلا إِلَى اللَّهِ تَصِيرُ الأُمُورُ}} }}<ref> و تو مسلّماً به راه راست هدایت می‌کنی؛ راه خداوندی که تمام آنچه در آسمان‌ها و آنچه در زمین است از آن اوست، آگاه باشید که همه کارها تنها به سوی خدا باز می‌گردد؛ سوره شوری، آیه: ۵۲ - ۵۳.</ref> به این ترتیب، این واقعیّت بر مسند نشست که "[[صراط مستقیم]]، همان اسلام" است.

::::::در تفسیر آیه شریفه {{متن قرآن| اهدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ}} }}<ref> راه راست را به ما بنمای؛ سوره فاتحه، آیه: ۶.</ref> در روایات متعدّدی رسیده است که مراد از این "صراط مستقیم"، راه [[پیامبر]] {{صل}} و ذرّیّه پاک اوست؛ چون مراد از {{متن قرآن| أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ }} }}<ref> نعمت پرورده‌ای؛ سوره فاتحه، آیه: ۷.</ref> آنان هستند. حضرت [[امام صادق]]{{ع}} فرمود:"به خدا سوگند! [[صراط مستقیم]]، ماییم"<ref>{{عربی|اندازه=120%|" وَ اللَّه نَحْنُ‏ الصِّرَاطُ الْمُسْتَقِيمُ‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}؛تفسیر نور الثقلین، ج۱، ص۱۷.</ref> [[امام صادق]]{{ع}} در پاسخ [[مفضّل بن عمر]] که از معنای "صراط" پرسیده بود فرمود:"[[صراط مستقیم]] راه معرفت به سوی خداوند است که به صراط در دنیا و آخرت تقسیم می‌شود؛ صراط در دنیا همان [[امام]] واجب‌الاطاعه و صراط آخرت، پلی است که از دوزخ عبور می‌کند، هرکس صراط دنیا [[امام]] واجب‌الاطاعه را بشناسد و از او پیروی کند، از صراط آخرت به آسانی عبور خواهد کرد، اما کسی که در شناخت [[امام]] معصوم، یا پیروی از او کوتاهی کند، پایش بر قیامت خواهد لغزید و در دوزخ واژگون خواهد شد"<ref>{{عربی|اندازه=120%|" هُوَ الطَّرِيقُ‏ إِلَى‏ مَعْرِفَةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ هُمَا صِرَاطَانِ صِرَاطٌ فِي الدُّنْيَا وَ صِرَاطٌ فِي الْآخِرَةِ وَ أَمَّا الصِّرَاطُ الَّذِي فِي الدُّنْيَا فَهُوَ الْإِمَامُ الْمُفْتَرَضُ الطَّاعَةِ مَنْ عَرَفَهُ فِي الدُّنْيَا وَ اقْتَدَى بِهُدَاهُ مَرَّ عَلَى الصِّرَاطِ الَّذِي هُوَ جِسْرُ جَهَنَّمَ فِي الْآخِرَةِ وَ مَنْ لَمْ يَعْرِفْهُ فِي الدُّنْيَا زَلَّتْ قَدَمُهُ عَنِ الصِّرَاطِ فِي الْآخِرَةِ فَتَرَدَّى فِي نَارِ جَهَنَّمَ‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}} تفسیر نورالثقلین: ۱ / ۱۸ - ۱۷.</ref><ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]؛ ج۲، ص:۱۰۷تا ۱۱۴.</ref>.