مقام صراط الهی به چه معناست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - '، ص:' به '، ص'
جز (جایگزینی متن - ':"' به ': "')
جز (جایگزینی متن - '، ص:' به '، ص')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
خط ۲۱: خط ۲۱:
::::::آیت الله '''[[سید احمد خاتمی|سید احمد خاتمی]]''' در کتاب ''«[[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]»'' در این‌باره گفته‌ است:
::::::آیت الله '''[[سید احمد خاتمی|سید احمد خاتمی]]''' در کتاب ''«[[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]»'' در این‌باره گفته‌ است:
::::::«صراط در لغت به معنای راه راست و اصل آن سراط از مصدر "سرط" و "استراط‌" است‌، به‌ معنای ابتلاع و بلعیدن. از این رو، "سراط" به معنی راه گفته شده است؛ راهیکه‌ رهرو‌ خود را فرومی‌بلعد، به گونه‌ای که رجوع از آن امکان‌پذیر نیست. و چون "صاد‌: با "طا‌" قریب‌ المخرج است، لذا قلب سین به صاد بر اثر تناسب آن با "طا" است‌. "مستقیم‌" اسم فاعل استقامت از ثلاثی مجرد "قام" به معنای راست و درست و پایداری می‌باشد. راغب‌ گوید‌: استفامت‌ طریق، آن است که راست و بر خط مستوی باشد و طریق حق را به آن تشبیه کرده‌اند‌<ref>مفردات فی غریب القرآن ۴۰۷.</ref> صراط در لغت به معنای راه راست و اصل آن سراط از مصدر "سرط" و "استراط‌" است‌، به‌ معنای ابتلاع و بلعیدن. از این رو، "سراط" به معنی راه گفته شده است؛ راهیکه‌ رهرو‌ خود را فرومی‌بلعد، به گونه‌ای که رجوع از آن امکان‌پذیر نیست. و چون "صاد‌: با "طا‌" قریب‌ المخرج است، لذا قلب سین به صاد بر اثر تناسب آن با "طا" است‌. "مستقیم‌" اسم فاعل استقامت از ثلاثی مجرد "قام" به معنای راست و درست و پایداری می‌باشد. راغب‌ گوید‌: استفامت‌ طریق، آن است که راست و بر خط مستوی باشد و طریق حق را به آن تشبیه کرده‌اند‌<ref>مفردات فی غریب القرآن ۴۰۷.</ref>
::::::«صراط در لغت به معنای راه راست و اصل آن سراط از مصدر "سرط" و "استراط‌" است‌، به‌ معنای ابتلاع و بلعیدن. از این رو، "سراط" به معنی راه گفته شده است؛ راهیکه‌ رهرو‌ خود را فرومی‌بلعد، به گونه‌ای که رجوع از آن امکان‌پذیر نیست. و چون "صاد‌: با "طا‌" قریب‌ المخرج است، لذا قلب سین به صاد بر اثر تناسب آن با "طا" است‌. "مستقیم‌" اسم فاعل استقامت از ثلاثی مجرد "قام" به معنای راست و درست و پایداری می‌باشد. راغب‌ گوید‌: استفامت‌ طریق، آن است که راست و بر خط مستوی باشد و طریق حق را به آن تشبیه کرده‌اند‌<ref>مفردات فی غریب القرآن ۴۰۷.</ref> صراط در لغت به معنای راه راست و اصل آن سراط از مصدر "سرط" و "استراط‌" است‌، به‌ معنای ابتلاع و بلعیدن. از این رو، "سراط" به معنی راه گفته شده است؛ راهیکه‌ رهرو‌ خود را فرومی‌بلعد، به گونه‌ای که رجوع از آن امکان‌پذیر نیست. و چون "صاد‌: با "طا‌" قریب‌ المخرج است، لذا قلب سین به صاد بر اثر تناسب آن با "طا" است‌. "مستقیم‌" اسم فاعل استقامت از ثلاثی مجرد "قام" به معنای راست و درست و پایداری می‌باشد. راغب‌ گوید‌: استفامت‌ طریق، آن است که راست و بر خط مستوی باشد و طریق حق را به آن تشبیه کرده‌اند‌<ref>مفردات فی غریب القرآن ۴۰۷.</ref>
::::::برخی از عالمان لغت، ریشه "[[صراط]]" را "سراط" می‌دانند که در اصل لغت به معنای "بلعیدن" است و تبدیل سین به صاد، ناشی از تناسب آن با طاء است<ref>تهذیب اللغه، ج۱۲، ۳۳۰ - ۳۲۹.</ref> و راز این‌که به بزرگراه، "[[صراط]]" می‌گویند این است که به جهت فراخی و وضوحی که دارد، گویا سالک را در خود می‌کشد و گویا که او را می‌بلعد<ref>وبعض اهل العلم یقول: السراط مشتقّ من ذلک لانّ الذاهب فیه یغیب غیبة الطعام المسترط؛ معجم مقاییس اللغه، ص:۴۹۱</ref>. مؤلّف التحقیق، واژه "[[صراط]]" را مستقلّ از "سراط" می‌داند<ref>والظاهر انّ کلمة الصراط مستقلّة فی نفسها غیر مبدّلة من السراط؛ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۶، ۲۲۸.</ref> دلیلش این است که "[[صراط]]" مشتقّات ندارد، اما "سراط" دارد. به هر حال، آنچه در آن تردید نیست این است که معنای این واژه "راه روشن و وسیع است؛ چه آن‌که مادّی باشد، یا معنوی" و الزاماً معنای استقامت در آن نیست که اگر به معنای آن بود، وصف مستقیم برای آن تأکید می‌شد، گرچه تأکید بودن مانعی ندارد لکن تأسیس بهتر از تأکید است.
::::::برخی از عالمان لغت، ریشه "[[صراط]]" را "سراط" می‌دانند که در اصل لغت به معنای "بلعیدن" است و تبدیل سین به صاد، ناشی از تناسب آن با طاء است<ref>تهذیب اللغه، ج۱۲، ۳۳۰ - ۳۲۹.</ref> و راز این‌که به بزرگراه، "[[صراط]]" می‌گویند این است که به جهت فراخی و وضوحی که دارد، گویا سالک را در خود می‌کشد و گویا که او را می‌بلعد<ref>وبعض اهل العلم یقول: السراط مشتقّ من ذلک لانّ الذاهب فیه یغیب غیبة الطعام المسترط؛ معجم مقاییس اللغه، ص۴۹۱</ref>. مؤلّف التحقیق، واژه "[[صراط]]" را مستقلّ از "سراط" می‌داند<ref>والظاهر انّ کلمة الصراط مستقلّة فی نفسها غیر مبدّلة من السراط؛ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۶، ۲۲۸.</ref> دلیلش این است که "[[صراط]]" مشتقّات ندارد، اما "سراط" دارد. به هر حال، آنچه در آن تردید نیست این است که معنای این واژه "راه روشن و وسیع است؛ چه آن‌که مادّی باشد، یا معنوی" و الزاماً معنای استقامت در آن نیست که اگر به معنای آن بود، وصف مستقیم برای آن تأکید می‌شد، گرچه تأکید بودن مانعی ندارد لکن تأسیس بهتر از تأکید است.


::::::از آن‌جا که انسان موجودی است پیوسته در تلاش و حرکت، یا سرانجام به راه سعادت که همان "صراط مستقیم" است، می‌رسد و یا به راهی می‌رود که او را به نیستی و تباهی می‌کشاند و آن "صراط جحیم" است.
::::::از آن‌جا که انسان موجودی است پیوسته در تلاش و حرکت، یا سرانجام به راه سعادت که همان "صراط مستقیم" است، می‌رسد و یا به راهی می‌رود که او را به نیستی و تباهی می‌کشاند و آن "صراط جحیم" است.
خط ۲۸: خط ۲۸:
::::::در آیه بعدی، "منحرفان از [[صراط مستقیم]]" هم معرّفی شده‌اند: {{متن قرآن| وَإِنَّ الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ بِالآخِرَةِ عَنِ الصِّرَاطِ لَنَاكِبُونَ }}<ref>و کسانی که به آخرت ایمان ندارند، به‌طور مسلّم از این صراط منحرف‌اند؛ سوره مؤمنون، آیه: ۷۴.</ref> در سوره شوری می‌خوانیم: {{متن قرآن|وَإِنَّكَ لَتَهْدِي إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ صِرَاطِ اللَّهِ الَّذِي لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الأَرْضِ أَلا إِلَى اللَّهِ تَصِيرُ الأُمُورُ}}<ref> و تو مسلّماً به راه راست هدایت می‌کنی؛ راه خداوندی که تمام آنچه در آسمان‌ها و آنچه در زمین است از آن اوست، آگاه باشید که همه کارها تنها به سوی خدا باز می‌گردد؛ سوره شوری، آیه: ۵۲ - ۵۳.</ref> به این ترتیب، این واقعیّت بر مسند نشست که "[[صراط مستقیم]]، همان اسلام" است.
::::::در آیه بعدی، "منحرفان از [[صراط مستقیم]]" هم معرّفی شده‌اند: {{متن قرآن| وَإِنَّ الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ بِالآخِرَةِ عَنِ الصِّرَاطِ لَنَاكِبُونَ }}<ref>و کسانی که به آخرت ایمان ندارند، به‌طور مسلّم از این صراط منحرف‌اند؛ سوره مؤمنون، آیه: ۷۴.</ref> در سوره شوری می‌خوانیم: {{متن قرآن|وَإِنَّكَ لَتَهْدِي إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ صِرَاطِ اللَّهِ الَّذِي لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الأَرْضِ أَلا إِلَى اللَّهِ تَصِيرُ الأُمُورُ}}<ref> و تو مسلّماً به راه راست هدایت می‌کنی؛ راه خداوندی که تمام آنچه در آسمان‌ها و آنچه در زمین است از آن اوست، آگاه باشید که همه کارها تنها به سوی خدا باز می‌گردد؛ سوره شوری، آیه: ۵۲ - ۵۳.</ref> به این ترتیب، این واقعیّت بر مسند نشست که "[[صراط مستقیم]]، همان اسلام" است.


::::::اینک وقت آن است که به اثبات این مدّعا بپردازیم که [[امامان معصوم]]{{عم}} تجلّی اسلام‌اند؛ یعنی اگر انسان بخواهد تمام اسلام را در سیمای یک انسان ببیند، آن انسان "[[امام]] [[معصوم]]{{ع}}" است. تمام روایاتی که [[امامان معصوم]]{{عم}} را {{عربی|" أَبْوَابُ‏ اللَّهِ‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}<ref>معانی الأخبار، ص:۳۵؛ اصول کافی، ج۱، ص۱۹۳، ح ۲.</ref> {{عربی|" عُرَفَاءُ اللَّهِ‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}<ref>بحارالأنوار، ج۶، ص:۲۳۳.</ref> {{عربی|" أَرْكَانَ‏ الْأَرْض‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}<ref>اصول کافی، ج۱، ص۱۹۶، ح ۲.</ref> {{عربی|"ارکان العالم"}}<ref>اهل البیت فی الکتاب والسنّه، ص:۱۶۰.</ref> و ... معرّفی می‌کنند، می‌توانند شاهدی بر این مدّعا باشند، نیز همه روایاتی که می‌گوید: "دین به آنان گشوده شده و به آنان ختم می‌گردد".(...) همه اینها گویای آن است که [[امامان معصوم]]{{عم}} تجسّم تمام دین و مکتب‌اند، به این ترتیب به این نتیجه می‌رسیم که: [[امامان]]، صراط مستقیم‌اند، این حقیقتی است که در ده‌ها روایت به آن تصریح شده است. [[جابر بن عبدالله انصاری]] از [[پیغمبر اکرم]]{{صل}} نقل می‌کند که: "خداوند، [[امام علی|علی]]{{ع}} و همسرش [[فاطمه زهرا]]{{س}} و فرزندان او را حجّت‌های الهی بر خلقش قرار داده و آنان درهای علم در امّت من هستند، هرکس به وسیله آنان هدایت شود، به صراط مستقیم هدایت شده است".<ref>{{عربی|" إِنَّ اللَّهَ جَعَلَ عَلِيّاً وَ زَوْجَتَهُ وَ أَبْنَاءَهُ‏ حُجَجَ اللَّهِ عَلَى خَلْقِهِ وَ هُمْ أَبْوَابُ الْعِلْمِ فِي أُمَّتِي مَنِ اهْتَدَى بِهِمْ  {{متن قرآن|هُدِيَ إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ }} "}}؛ شواهد التنزیل، ج۱، ص۵۸، ح۸۹.</ref>(...)
::::::اینک وقت آن است که به اثبات این مدّعا بپردازیم که [[امامان معصوم]]{{عم}} تجلّی اسلام‌اند؛ یعنی اگر انسان بخواهد تمام اسلام را در سیمای یک انسان ببیند، آن انسان "[[امام]] [[معصوم]]{{ع}}" است. تمام روایاتی که [[امامان معصوم]]{{عم}} را {{عربی|" أَبْوَابُ‏ اللَّهِ‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}<ref>معانی الأخبار، ص۳۵؛ اصول کافی، ج۱، ص۱۹۳، ح ۲.</ref> {{عربی|" عُرَفَاءُ اللَّهِ‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}<ref>بحارالأنوار، ج۶، ص۲۳۳.</ref> {{عربی|" أَرْكَانَ‏ الْأَرْض‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}<ref>اصول کافی، ج۱، ص۱۹۶، ح ۲.</ref> {{عربی|"ارکان العالم"}}<ref>اهل البیت فی الکتاب والسنّه، ص۱۶۰.</ref> و ... معرّفی می‌کنند، می‌توانند شاهدی بر این مدّعا باشند، نیز همه روایاتی که می‌گوید: "دین به آنان گشوده شده و به آنان ختم می‌گردد".(...) همه اینها گویای آن است که [[امامان معصوم]]{{عم}} تجسّم تمام دین و مکتب‌اند، به این ترتیب به این نتیجه می‌رسیم که: [[امامان]]، صراط مستقیم‌اند، این حقیقتی است که در ده‌ها روایت به آن تصریح شده است. [[جابر بن عبدالله انصاری]] از [[پیغمبر اکرم]]{{صل}} نقل می‌کند که: "خداوند، [[امام علی|علی]]{{ع}} و همسرش [[فاطمه زهرا]]{{س}} و فرزندان او را حجّت‌های الهی بر خلقش قرار داده و آنان درهای علم در امّت من هستند، هرکس به وسیله آنان هدایت شود، به صراط مستقیم هدایت شده است".<ref>{{عربی|" إِنَّ اللَّهَ جَعَلَ عَلِيّاً وَ زَوْجَتَهُ وَ أَبْنَاءَهُ‏ حُجَجَ اللَّهِ عَلَى خَلْقِهِ وَ هُمْ أَبْوَابُ الْعِلْمِ فِي أُمَّتِي مَنِ اهْتَدَى بِهِمْ  {{متن قرآن|هُدِيَ إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ }} "}}؛ شواهد التنزیل، ج۱، ص۵۸، ح۸۹.</ref>(...)
::::::در تفسیر آیه شریفه {{متن قرآن| اهدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ}}<ref> راه راست را به ما بنمای؛ سوره فاتحه، آیه: ۶.</ref> در روایات متعدّدی رسیده است که مراد از این "صراط مستقیم"، راه [[پیامبر]] {{صل}} و ذرّیّه پاک اوست؛ چون مراد از {{متن قرآن| أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ }}<ref> نعمت پرورده‌ای؛ سوره فاتحه، آیه: ۷.</ref> آنان هستند. حضرت [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: "به خدا سوگند! [[صراط مستقیم]]، ماییم"<ref>{{عربی|" وَ اللَّه نَحْنُ‏ الصِّرَاطُ الْمُسْتَقِيمُ‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}؛تفسیر نور الثقلین، ج۱، ص۱۷.</ref> [[امام صادق]]{{ع}} در پاسخ [[مفضّل بن عمر]] که از معنای "صراط" پرسیده بود فرمود: "[[صراط مستقیم]] راه معرفت به سوی خداوند است که به صراط در دنیا و آخرت تقسیم می‌شود؛ صراط در دنیا همان [[امام]] واجب‌الاطاعه و صراط آخرت، پلی است که از دوزخ عبور می‌کند، هرکس صراط دنیا [[امام]] واجب‌الاطاعه را بشناسد و از او پیروی کند، از صراط آخرت به آسانی عبور خواهد کرد، اما کسی که در شناخت [[امام]] معصوم، یا پیروی از او کوتاهی کند، پایش بر قیامت خواهد لغزید و در دوزخ واژگون خواهد شد"<ref>{{عربی|" هُوَ الطَّرِيقُ‏ إِلَى‏ مَعْرِفَةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ هُمَا صِرَاطَانِ صِرَاطٌ فِي الدُّنْيَا وَ صِرَاطٌ فِي الْآخِرَةِ وَ أَمَّا الصِّرَاطُ الَّذِي فِي الدُّنْيَا فَهُوَ الْإِمَامُ الْمُفْتَرَضُ الطَّاعَةِ مَنْ عَرَفَهُ فِي الدُّنْيَا وَ اقْتَدَى بِهُدَاهُ مَرَّ عَلَى الصِّرَاطِ الَّذِي هُوَ جِسْرُ جَهَنَّمَ فِي الْآخِرَةِ وَ مَنْ لَمْ يَعْرِفْهُ فِي الدُّنْيَا زَلَّتْ قَدَمُهُ عَنِ الصِّرَاطِ فِي الْآخِرَةِ فَتَرَدَّى فِي نَارِ جَهَنَّمَ‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}} تفسیر نورالثقلین: ۱ / ۱۸ - ۱۷.</ref><ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]؛ ج۲، ص:۱۰۷تا ۱۱۴.</ref>.
::::::در تفسیر آیه شریفه {{متن قرآن| اهدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ}}<ref> راه راست را به ما بنمای؛ سوره فاتحه، آیه: ۶.</ref> در روایات متعدّدی رسیده است که مراد از این "صراط مستقیم"، راه [[پیامبر]] {{صل}} و ذرّیّه پاک اوست؛ چون مراد از {{متن قرآن| أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ }}<ref> نعمت پرورده‌ای؛ سوره فاتحه، آیه: ۷.</ref> آنان هستند. حضرت [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: "به خدا سوگند! [[صراط مستقیم]]، ماییم"<ref>{{عربی|" وَ اللَّه نَحْنُ‏ الصِّرَاطُ الْمُسْتَقِيمُ‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}؛تفسیر نور الثقلین، ج۱، ص۱۷.</ref> [[امام صادق]]{{ع}} در پاسخ [[مفضّل بن عمر]] که از معنای "صراط" پرسیده بود فرمود: "[[صراط مستقیم]] راه معرفت به سوی خداوند است که به صراط در دنیا و آخرت تقسیم می‌شود؛ صراط در دنیا همان [[امام]] واجب‌الاطاعه و صراط آخرت، پلی است که از دوزخ عبور می‌کند، هرکس صراط دنیا [[امام]] واجب‌الاطاعه را بشناسد و از او پیروی کند، از صراط آخرت به آسانی عبور خواهد کرد، اما کسی که در شناخت [[امام]] معصوم، یا پیروی از او کوتاهی کند، پایش بر قیامت خواهد لغزید و در دوزخ واژگون خواهد شد"<ref>{{عربی|" هُوَ الطَّرِيقُ‏ إِلَى‏ مَعْرِفَةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ هُمَا صِرَاطَانِ صِرَاطٌ فِي الدُّنْيَا وَ صِرَاطٌ فِي الْآخِرَةِ وَ أَمَّا الصِّرَاطُ الَّذِي فِي الدُّنْيَا فَهُوَ الْإِمَامُ الْمُفْتَرَضُ الطَّاعَةِ مَنْ عَرَفَهُ فِي الدُّنْيَا وَ اقْتَدَى بِهُدَاهُ مَرَّ عَلَى الصِّرَاطِ الَّذِي هُوَ جِسْرُ جَهَنَّمَ فِي الْآخِرَةِ وَ مَنْ لَمْ يَعْرِفْهُ فِي الدُّنْيَا زَلَّتْ قَدَمُهُ عَنِ الصِّرَاطِ فِي الْآخِرَةِ فَتَرَدَّى فِي نَارِ جَهَنَّمَ‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}} تفسیر نورالثقلین: ۱ / ۱۸ - ۱۷.</ref><ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]؛ ج۲، ص۱۰۷تا ۱۱۴.</ref>.


== پاسخ‌های دیگر==
== پاسخ‌های دیگر==
۲۱۸٬۹۱۵

ویرایش