بحث:ویژگی‌های علم غیب خدا چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'مکاتبۀ اختصاصی با دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت' به 'مکاتبۀ اختصاصی با دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت') |
جز (جایگزینی متن - 'طباطبایی، سید محمد حسین،' به 'طباطبایی، سید محمد حسین،') |
||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
#[[علم]] [[خدا]] حضوری است.<ref>ر.ک. هاشمی، سیدعلی، مکاتبۀ اختصاصی با [[دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت]]، پژوهشگران ماهنامه پرسمان، چند پاسخ درباره چگونگی علم امام، ماهنامه پرسمان، ش۲۵، ص۴</ref> | #[[علم]] [[خدا]] حضوری است.<ref>ر.ک. هاشمی، سیدعلی، مکاتبۀ اختصاصی با [[دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت]]، پژوهشگران ماهنامه پرسمان، چند پاسخ درباره چگونگی علم امام، ماهنامه پرسمان، ش۲۵، ص۴</ref> | ||
#[[علم غیب]] [[خدا]] بی نهایت است و اندازه معینی ندارد.<ref>ر.ک. مغنیه، محمد جواد، تفسیر کاشف، ج۳، ص؟؟؟</ref> | #[[علم غیب]] [[خدا]] بی نهایت است و اندازه معینی ندارد.<ref>ر.ک. مغنیه، محمد جواد، تفسیر کاشف، ج۳، ص؟؟؟</ref> | ||
#[[علم غیب]] [[خداوند]] مطلق بوده<ref>ر.ک. مظفر، محمدحسین، علم الامام، ص۲۸؛ برنجکار، رضا، شاکر، محمد تقی، مسئله آگاهی از غیب و امکان آن از نگاه مفسران، فصلنامه مطالعات تفسیری، ش ۱۰، تابستان ۱۳۹۱، ص ۶۸؛ امینی، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج۵، ص۸۰</ref> و به تمام اشیاء [[علم]] دارد<ref>ر.ک. خوش باور، داوود، علم غیب از دیدگاه فریقین، ص۴۸</ref> و برای آن حد و مرزی نیست<ref>ر.ک. موسوی، سید امین، گستره علم غیب از دیدگاه عهدین و قرآن، ص ۴۹ ـ ۵۱</ref> و شامل امور غیبی‌ای که پا به عرصه [[شهود]] گذاشته و اموری که در [[غیب مطلق]] اند، میشود.<ref> ر.ک. طباطبایی، سید محمد | #[[علم غیب]] [[خداوند]] مطلق بوده<ref>ر.ک. مظفر، محمدحسین، علم الامام، ص۲۸؛ برنجکار، رضا، شاکر، محمد تقی، مسئله آگاهی از غیب و امکان آن از نگاه مفسران، فصلنامه مطالعات تفسیری، ش ۱۰، تابستان ۱۳۹۱، ص ۶۸؛ امینی، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج۵، ص۸۰</ref> و به تمام اشیاء [[علم]] دارد<ref>ر.ک. خوش باور، داوود، علم غیب از دیدگاه فریقین، ص۴۸</ref> و برای آن حد و مرزی نیست<ref>ر.ک. موسوی، سید امین، گستره علم غیب از دیدگاه عهدین و قرآن، ص ۴۹ ـ ۵۱</ref> و شامل امور غیبی‌ای که پا به عرصه [[شهود]] گذاشته و اموری که در [[غیب مطلق]] اند، میشود.<ref> ر.ک. [[سید محمد حسین طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۷، ص۱۷۹</ref> [[خداوند متعال]]، [[جهان]] و آنچه را در آن روی داده و روی خواهد داد می‌داند، خواه جزئی باشد یا کلی، مادی باشد یا [[معنوی]].<ref>ر.ک. مغنیه، محمد جواد، تفسیر کاشف، ج۳، ص؟؟؟</ref> اموری که پا به عرصه وجود و [[شهود]] گذاشته و عالم [[قدر]] را به وجود آورده‌اند بدون در نظر گرفتن حدود و اندازه‌ای که در سیر [[نزول]] به خود گرفته‌اند، به [[غیب مطلق]] بازگشت داشته و همان [[غیب]] مطلق‌اند. و اگر به آنها [[شهود]] و اموری دارای [[غیب]] اطلاق میشود به [[دلیل]] این است که در یک اندازه و شکل و [[قدر]] خاص [[ظهور]] دارند و می‌توانند متعلق [[علم]] [[بشر]] قرار بگیرند.<ref>ر.ک. [[سید محمد حسین طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۷، ص۱۷۹</ref> | ||
==[[آیات]] مربوط به ویژگی‌های [[علم غیب]] [[خداوند]]== | ==[[آیات]] مربوط به ویژگی‌های [[علم غیب]] [[خداوند]]== | ||
*برخی از آیاتی که ویژگی‌های [[علم غیب]] [[خداوند]] را می‌‌رسانند عبارتند از: | *برخی از آیاتی که ویژگی‌های [[علم غیب]] [[خداوند]] را می‌‌رسانند عبارتند از: | ||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
#{{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ عَالِمُ غَيْبِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ}}<ref>«بی‌گمان خداوند دانای نهان آسمان‌ها و زمین است؛ او به اندیشه‌ها داناست» سوره فاطر، آیه ۳۸.</ref> <ref>ر.ک. موسوی، سید امین، گستره علم غیب از دیدگاه عهدین و قرآن، ص ۴۹ ـ ۵۱؛ امینی، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج۵، ص۸۰</ref> | #{{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ عَالِمُ غَيْبِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ}}<ref>«بی‌گمان خداوند دانای نهان آسمان‌ها و زمین است؛ او به اندیشه‌ها داناست» سوره فاطر، آیه ۳۸.</ref> <ref>ر.ک. موسوی، سید امین، گستره علم غیب از دیدگاه عهدین و قرآن، ص ۴۹ ـ ۵۱؛ امینی، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج۵، ص۸۰</ref> | ||
#{{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ غَيْبَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَاللَّهُ بَصِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ}}<ref>«بی‌گمان خداوند، نهان آسمان‌ها و زمین را می‌داند و خداوند به آنچه انجام می‌دهید بیناست» سوره حجرات، آیه ۱۸.</ref> <ref>ر.ک. امینی، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج۵، ص۸۰</ref> | #{{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ غَيْبَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَاللَّهُ بَصِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ}}<ref>«بی‌گمان خداوند، نهان آسمان‌ها و زمین را می‌داند و خداوند به آنچه انجام می‌دهید بیناست» سوره حجرات، آیه ۱۸.</ref> <ref>ر.ک. امینی، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج۵، ص۸۰</ref> | ||
#{{متن قرآن|ثُمَّ تُرَدُّونَ إِلَى عَالِمِ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ فَيُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ}}<ref>«چون نزد آنان باز گردید، برای شما عذر می‌آورند؛ بگو عذر نیاورید که هرگز باورتان نخواهیم داشت؛ خداوند ما را از اخبار شما آگاه کرده است و به زودی خداوند و پیامبرش کردار شما را خواهند دید سپس به سوی دانای پنهان و آشکار برگردانده می‌شوید آنگاه او شما را از آ» سوره توبه، آیه ۹۴.</ref> <ref>ر.ک. امینی، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج۵، ص۸۰</ref> و....<ref>ر.ک. امینی، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج۵، ص۸۰؛ طباطبایی، سید محمد | #{{متن قرآن|ثُمَّ تُرَدُّونَ إِلَى عَالِمِ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ فَيُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ}}<ref>«چون نزد آنان باز گردید، برای شما عذر می‌آورند؛ بگو عذر نیاورید که هرگز باورتان نخواهیم داشت؛ خداوند ما را از اخبار شما آگاه کرده است و به زودی خداوند و پیامبرش کردار شما را خواهند دید سپس به سوی دانای پنهان و آشکار برگردانده می‌شوید آنگاه او شما را از آ» سوره توبه، آیه ۹۴.</ref> <ref>ر.ک. امینی، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج۵، ص۸۰</ref> و....<ref>ر.ک. امینی، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج۵، ص۸۰؛ [[سید محمد حسین طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۷، ص۱۷۹؛ موسوی، سید امین، گستره علم غیب از دیدگاه عهدین و قرآن، ص ۴۹ ـ ۵۱؛ مکارم شیرازی، ناصر، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر آیت الله مکارم شیرازی؛ رضایی اصفهانی، تفسیر قرآن مهر، ج ۱۰، ص۲۱۴ ـ ۲۱۵</ref> | ||
*این [[آیات]] [[قلمرو علم]] [[الهی]] را بیان می‌کنند و روشن می‌سازند [[علم غیب ذاتی]] و مطلق مخصوص [[خداوند متعال]] بوده و علمش زمان و مکان ندارد و ابدی، استقلالی، حضوری و بی نهایت بوده و حد و مرزی ندارد و تمام چیزهای [[پنهان]] و [[آشکار]] را در بر می‌گیرد و بزرگی و تسلّط [[خدا]] دلیلی بر قلمرو بی‌کران [[علم]] اوست؛ چرا که مجرد است و در همه جا حضور دارد و شب و روز و [[پنهان]] و [[آشکار]] برای او تفاوتی ندارد و همه چیز را به طور یکسان می‌داند.<ref>ر.ک. رضایی اصفهانی، تفسیر قرآن مهر، ج ۱۰، ص۲۱۴ ـ ۲۱۵</ref> | *این [[آیات]] [[قلمرو علم]] [[الهی]] را بیان می‌کنند و روشن می‌سازند [[علم غیب ذاتی]] و مطلق مخصوص [[خداوند متعال]] بوده و علمش زمان و مکان ندارد و ابدی، استقلالی، حضوری و بی نهایت بوده و حد و مرزی ندارد و تمام چیزهای [[پنهان]] و [[آشکار]] را در بر می‌گیرد و بزرگی و تسلّط [[خدا]] دلیلی بر قلمرو بی‌کران [[علم]] اوست؛ چرا که مجرد است و در همه جا حضور دارد و شب و روز و [[پنهان]] و [[آشکار]] برای او تفاوتی ندارد و همه چیز را به طور یکسان می‌داند.<ref>ر.ک. رضایی اصفهانی، تفسیر قرآن مهر، ج ۱۰، ص۲۱۴ ـ ۲۱۵</ref> | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
#[[علم]] [[خدا]] حضوری است.<ref>ر.ک. هاشمی، سیدعلی، مکاتبۀ اختصاصی با [[دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت]]، پژوهشگران ماهنامه پرسمان، چند پاسخ درباره چگونگی علم امام، ماهنامه پرسمان، ش۲۵، ص۴</ref> | #[[علم]] [[خدا]] حضوری است.<ref>ر.ک. هاشمی، سیدعلی، مکاتبۀ اختصاصی با [[دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت]]، پژوهشگران ماهنامه پرسمان، چند پاسخ درباره چگونگی علم امام، ماهنامه پرسمان، ش۲۵، ص۴</ref> | ||
#[[علم غیب]] [[خدا]] بی نهایت است و اندازه معینی ندارد.<ref>ر.ک. مغنیه، محمد جواد، تفسیر کاشف، ج۳، ص؟؟؟</ref> | #[[علم غیب]] [[خدا]] بی نهایت است و اندازه معینی ندارد.<ref>ر.ک. مغنیه، محمد جواد، تفسیر کاشف، ج۳، ص؟؟؟</ref> | ||
#[[علم غیب]] [[خداوند]] مطلق بوده<ref>ر.ک. مظفر، محمدحسین، علم الامام، ص۲۸؛ برنجکار، رضا، شاکر، محمد تقی، مسئله آگاهی از غیب و امکان آن از نگاه مفسران، فصلنامه مطالعات تفسیری، ش ۱۰، تابستان ۱۳۹۱، ص ۶۸؛ امینی، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج۵، ص۸۰</ref> و به تمام اشیاء [[علم]] دارد<ref>ر.ک. خوش باور، داوود، علم غیب از دیدگاه فریقین، ص۴۸</ref> و برای آن حد و مرزی نیست<ref>ر.ک. موسوی، سید امین، گستره علم غیب از دیدگاه عهدین و قرآن، ص ۴۹ ـ ۵۱</ref> و شامل امور غیبی‌ای که پا به عرصه [[شهود]] گذاشته و اموری که در [[غیب مطلق]] اند، میشود.<ref> ر.ک. طباطبایی، سید محمد | #[[علم غیب]] [[خداوند]] مطلق بوده<ref>ر.ک. مظفر، محمدحسین، علم الامام، ص۲۸؛ برنجکار، رضا، شاکر، محمد تقی، مسئله آگاهی از غیب و امکان آن از نگاه مفسران، فصلنامه مطالعات تفسیری، ش ۱۰، تابستان ۱۳۹۱، ص ۶۸؛ امینی، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج۵، ص۸۰</ref> و به تمام اشیاء [[علم]] دارد<ref>ر.ک. خوش باور، داوود، علم غیب از دیدگاه فریقین، ص۴۸</ref> و برای آن حد و مرزی نیست<ref>ر.ک. موسوی، سید امین، گستره علم غیب از دیدگاه عهدین و قرآن، ص ۴۹ ـ ۵۱</ref> و شامل امور غیبی‌ای که پا به عرصه [[شهود]] گذاشته و اموری که در [[غیب مطلق]] اند، میشود.<ref> ر.ک. [[سید محمد حسین طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۷، ص۱۷۹</ref> [[خداوند متعال]]، [[جهان]] و آنچه را در آن روی داده و روی خواهد داد می‌داند، خواه جزئی باشد یا کلی، مادی باشد یا [[معنوی]].<ref>ر.ک. مغنیه، محمد جواد، تفسیر کاشف، ج۳، ص؟؟؟</ref> اموری که پا به عرصه وجود و [[شهود]] گذاشته و عالم [[قدر]] را به وجود آورده‌اند بدون در نظر گرفتن حدود و اندازه‌ای که در سیر [[نزول]] به خود گرفته‌اند، به [[غیب مطلق]] بازگشت داشته و همان [[غیب]] مطلق‌اند. و اگر به آنها [[شهود]] و اموری دارای [[غیب]] اطلاق میشود به [[دلیل]] این است که در یک اندازه و شکل و [[قدر]] خاص [[ظهور]] دارند و می‌توانند متعلق [[علم]] [[بشر]] قرار بگیرند.<ref>ر.ک. [[سید محمد حسین طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۷، ص۱۷۹</ref> | ||
==[[آیات]] مربوط به ویژگی‌های [[علم غیب]] [[خداوند]]== | ==[[آیات]] مربوط به ویژگی‌های [[علم غیب]] [[خداوند]]== | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
#{{متن قرآن|عَالِمُ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ هُوَ الرَّحْمَنُ الرَّحِيمُ}}<ref>«اوست خداوندی که خدایی جز او نیست، داننده پنهان و آشکار است، او بخشنده بخشاینده است» سوره حشر، آیه ۲۲.</ref><ref>ر.ک. امینی، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج۵، ص۸۰</ref> | #{{متن قرآن|عَالِمُ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ هُوَ الرَّحْمَنُ الرَّحِيمُ}}<ref>«اوست خداوندی که خدایی جز او نیست، داننده پنهان و آشکار است، او بخشنده بخشاینده است» سوره حشر، آیه ۲۲.</ref><ref>ر.ک. امینی، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج۵، ص۸۰</ref> | ||
#{{متن قرآن|عَالِمُ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ}}<ref>«او دانای پنهان و آشکار، پیروز بخشاینده است» سوره سجده، آیه ۶.</ref><ref>ر.ک. امینی، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج۵، ص۸۰</ref> | #{{متن قرآن|عَالِمُ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ}}<ref>«او دانای پنهان و آشکار، پیروز بخشاینده است» سوره سجده، آیه ۶.</ref><ref>ر.ک. امینی، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج۵، ص۸۰</ref> | ||
#{{متن قرآن|وَعِندَهُ مَفَاتِحُ الْغَيْبِ لاَ يَعْلَمُهَا إِلاَّ هُوَ وَيَعْلَمُ مَا فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَمَا تَسْقُطُ مِن وَرَقَةٍ إِلاَّ يَعْلَمُهَا وَلاَ حَبَّةٍ فِي ظُلُمَاتِ الأَرْضِ وَلاَ رَطْبٍ وَلاَ يَابِسٍ إِلاَّ فِي كِتَابٍ مُّبِينٍ}}<ref>«و کلیدهای (چیزهای) نهان نزد اوست؛ (هیچ کس) جز او آنها را نمی‌داند؛ و او آنچه را در خشکی و دریاست می‌داند و هیچ برگی فرو نمی‌افتد مگر که او آن را می‌داند و هیچ دانه‌ای در تاریکی‌های زمین و هیچ تر و خشکی نیست جز آنکه در کتابی روشن آمده است» سوره انعام، آیه ۵۹.</ref> <ref>ر.ک. طباطبایی، سید محمد | #{{متن قرآن|وَعِندَهُ مَفَاتِحُ الْغَيْبِ لاَ يَعْلَمُهَا إِلاَّ هُوَ وَيَعْلَمُ مَا فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَمَا تَسْقُطُ مِن وَرَقَةٍ إِلاَّ يَعْلَمُهَا وَلاَ حَبَّةٍ فِي ظُلُمَاتِ الأَرْضِ وَلاَ رَطْبٍ وَلاَ يَابِسٍ إِلاَّ فِي كِتَابٍ مُّبِينٍ}}<ref>«و کلیدهای (چیزهای) نهان نزد اوست؛ (هیچ کس) جز او آنها را نمی‌داند؛ و او آنچه را در خشکی و دریاست می‌داند و هیچ برگی فرو نمی‌افتد مگر که او آن را می‌داند و هیچ دانه‌ای در تاریکی‌های زمین و هیچ تر و خشکی نیست جز آنکه در کتابی روشن آمده است» سوره انعام، آیه ۵۹.</ref> <ref>ر.ک. [[سید محمد حسین طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۷، ص۱۷۹؛ موسوی، سید امین، گستره علم غیب از دیدگاه عهدین و قرآن، ص ۴۹ ـ ۵۱ </ref> | ||
#{{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ عِندَهُ عِلْمُ السَّاعَةِ وَيُنَزِّلُ الْغَيْثَ وَيَعْلَمُ مَا فِي الأَرْحَامِ وَمَا تَدْرِي نَفْسٌ مَّاذَا تَكْسِبُ غَدًا وَمَا تَدْرِي نَفْسٌ بِأَيِّ أَرْضٍ تَمُوتُ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ}}<ref>«بی‌گمان، تنها خداوند است که دانش رستخیز نزد اوست و او باران را فرو می‌فرستد و از آنچه در زهدان‌هاست آگاه است و هیچ کس نمی‌داند فردا چه به دست خواهد آورد و هیچ کس نمی‌داند در کدام سرزمین خواهد مرد؛ بی‌گمان خداوند دانایی آگاه است» سوره لقمان، آیه ۳۴.</ref><ref>ر.ک. مکارم شیرازی، ناصر، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر آیت الله مکارم شیرازی</ref> | #{{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ عِندَهُ عِلْمُ السَّاعَةِ وَيُنَزِّلُ الْغَيْثَ وَيَعْلَمُ مَا فِي الأَرْحَامِ وَمَا تَدْرِي نَفْسٌ مَّاذَا تَكْسِبُ غَدًا وَمَا تَدْرِي نَفْسٌ بِأَيِّ أَرْضٍ تَمُوتُ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ}}<ref>«بی‌گمان، تنها خداوند است که دانش رستخیز نزد اوست و او باران را فرو می‌فرستد و از آنچه در زهدان‌هاست آگاه است و هیچ کس نمی‌داند فردا چه به دست خواهد آورد و هیچ کس نمی‌داند در کدام سرزمین خواهد مرد؛ بی‌گمان خداوند دانایی آگاه است» سوره لقمان، آیه ۳۴.</ref><ref>ر.ک. مکارم شیرازی، ناصر، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر آیت الله مکارم شیرازی</ref> | ||
#{{متن قرآن|عَالِمُ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ الْكَبِيرُ الْمُتَعَالِ سَوَاءٌ مِنْكُمْ مَنْ أَسَرَّ الْقَوْلَ وَمَنْ جَهَرَ بِهِ وَمَنْ هُوَ مُسْتَخْفٍ بِاللَّيْلِ وَسَارِبٌ بِالنَّهَارِ}}<ref>«(خداوند) دانای نهان و آشکار، بزرگ والاست. آن کس از شما که سخن پوشیده دارد و آن کس که آن را فاش گوید و نیز آن کس که خود را در شب نهان سازد و آنکه در روز آشکارا روان باشد (برای وی) یکسان است» سوره رعد، آیه ۹ و ۱۰</ref> <ref>ر.ک. رضایی اصفهانی، تفسیر قرآن مهر، ج ۱۰، ص۲۱۴ ـ ۲۱۵</ref> | #{{متن قرآن|عَالِمُ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ الْكَبِيرُ الْمُتَعَالِ سَوَاءٌ مِنْكُمْ مَنْ أَسَرَّ الْقَوْلَ وَمَنْ جَهَرَ بِهِ وَمَنْ هُوَ مُسْتَخْفٍ بِاللَّيْلِ وَسَارِبٌ بِالنَّهَارِ}}<ref>«(خداوند) دانای نهان و آشکار، بزرگ والاست. آن کس از شما که سخن پوشیده دارد و آن کس که آن را فاش گوید و نیز آن کس که خود را در شب نهان سازد و آنکه در روز آشکارا روان باشد (برای وی) یکسان است» سوره رعد، آیه ۹ و ۱۰</ref> <ref>ر.ک. رضایی اصفهانی، تفسیر قرآن مهر، ج ۱۰، ص۲۱۴ ـ ۲۱۵</ref> | ||
نسخهٔ ۵ آوریل ۲۰۲۰، ساعت ۱۹:۲۳
پاسخ اجمالی
ویژگی‌های علم غیب خداوند
- غیب هر آن چیزی است که در دایرۀ محسوسات نباشد.[۱] علم غیب خداوند دارای ویژگی‌های است که به برخی از آنها اشاره میشود:
- علم غیب ذاتی[۲] بدون آنکه مقید به کم و کیف باشد منحصر به فرد،[۳] استقلالی[۴] و مخصوص ذات اقدس پروردگار است، زیرا غیر از خدا آنچه در عالم آفرینش وجود دارد، فقیر بالذّات بوده و دانش و توانایی خودشان را از خدا می‌گیرند.[۵]
- علم خدا به زمان و مکان خاصی منحصر نمی‌شود، زیرا علم او ذاتی است و نه اکتسابی و ذات خدا زمان و مکان ندارد.[۶]
- علم خدا به حالت خاصی منحصر نمی‌شود؛ زیرا علم او ذاتی است و نه اکتسابی و ذات خدا با تغییر حالت‌ها و رویدادها تغییر نمی‌کند.[۷]
- علم خدا ازلی و ابدی است.[۸]
- علم خدا اصیل است.[۹]
- پیش از معلومات است. [۱۰]
- علم غیب خدا به اشیاء، بالفعل و از خود ذات ناشی میشود.[۱۱]
- علم خدا حضوری است.[۱۲]
- علم غیب خدا بی نهایت است و اندازه معینی ندارد.[۱۳]
- علم غیب خداوند مطلق بوده[۱۴] و به تمام اشیاء علم دارد[۱۵] و برای آن حد و مرزی نیست[۱۶] و شامل امور غیبی‌ای که پا به عرصه شهود گذاشته و اموری که در غیب مطلق اند، میشود.[۱۷] خداوند متعال، جهان و آنچه را در آن روی داده و روی خواهد داد می‌داند، خواه جزئی باشد یا کلی، مادی باشد یا معنوی.[۱۸] اموری که پا به عرصه وجود و شهود گذاشته و عالم قدر را به وجود آورده‌اند بدون در نظر گرفتن حدود و اندازه‌ای که در سیر نزول به خود گرفته‌اند، به غیب مطلق بازگشت داشته و همان غیب مطلق‌اند. و اگر به آنها شهود و اموری دارای غیب اطلاق میشود به دلیل این است که در یک اندازه و شکل و قدر خاص ظهور دارند و می‌توانند متعلق علم بشر قرار بگیرند.[۱۹]
آیات مربوط به ویژگی‌های علم غیب خداوند
قُل لّا يَعْلَمُ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ الْغَيْبَ إِلاَّ اللَّهُ
[۲۰] [۲۱]- إِنَّ اللَّهَ عَالِمُ غَيْبِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ[۲۲] [۲۳]
- إِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ غَيْبَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَاللَّهُ بَصِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ[۲۴] [۲۵]
- ثُمَّ تُرَدُّونَ إِلَى عَالِمِ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ فَيُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ[۲۶] [۲۷] و....[۲۸]
- این آیات قلمرو علم الهی را بیان می‌کنند و روشن می‌سازند علم غیب ذاتی و مطلق مخصوص خداوند متعال بوده و علمش زمان و مکان ندارد و ابدی، استقلالی، حضوری و بی نهایت بوده و حد و مرزی ندارد و تمام چیزهای پنهان و آشکار را در بر می‌گیرد و بزرگی و تسلّط خدا دلیلی بر قلمرو بی‌کران علم اوست؛ چرا که مجرد است و در همه جا حضور دارد و شب و روز و پنهان و آشکار برای او تفاوتی ندارد و همه چیز را به طور یکسان می‌داند.[۲۹]
علم غیب خدا در عهد قدیم و جدید
- در عهد قدیم و جدید ویژگی هایی برای علم غیب خداوند بیان شده است مانند اینکه علم غیب خداوند مطلق دانسته شده است.[۳۰]
پاسخ تفصیلی
ویژگی‌های علم غیب خداوند
- غیب هر آن چیزی است که در دایرۀ محسوسات نباشد.[۳۱] علم غیب خداوند دارای ویژگی‌های است که به برخی از آنها اشاره میشود:
- علم غیب ذاتی[۳۲] بدون آنکه مقید به کم و کیف باشد منحصر به فرد،[۳۳] استقلالی[۳۴] و مخصوص ذات اقدس پروردگار است، زیرا غیر از خدا آنچه در عالم آفرینش وجود دارد، فقیر بالذّات بوده و دانش و توانایی خودشان را از خدا می‌گیرند.[۳۵]
- علم خدا به زمان و مکان خاصی منحصر نمی‌شود، زیرا علم او ذاتی است و نه اکتسابی و ذات خدا زمان و مکان ندارد.[۳۶]
- علم خدا به حالت خاصی منحصر نمی‌شود؛ زیرا علم او ذاتی است و نه اکتسابی و ذات خدا با تغییر حالت‌ها و رویدادها تغییر نمی‌کند.[۳۷]
- علم خدا ازلی و ابدی است.[۳۸]
- علم خدا اصیل است.[۳۹]
- پیش از معلومات است. [۴۰]
- علم غیب خدا به اشیاء، بالفعل و از خود ذات ناشی میشود.[۴۱]
- علم خدا حضوری است.[۴۲]
- علم غیب خدا بی نهایت است و اندازه معینی ندارد.[۴۳]
- علم غیب خداوند مطلق بوده[۴۴] و به تمام اشیاء علم دارد[۴۵] و برای آن حد و مرزی نیست[۴۶] و شامل امور غیبی‌ای که پا به عرصه شهود گذاشته و اموری که در غیب مطلق اند، میشود.[۴۷] خداوند متعال، جهان و آنچه را در آن روی داده و روی خواهد داد می‌داند، خواه جزئی باشد یا کلی، مادی باشد یا معنوی.[۴۸] اموری که پا به عرصه وجود و شهود گذاشته و عالم قدر را به وجود آورده‌اند بدون در نظر گرفتن حدود و اندازه‌ای که در سیر نزول به خود گرفته‌اند، به غیب مطلق بازگشت داشته و همان غیب مطلق‌اند. و اگر به آنها شهود و اموری دارای غیب اطلاق میشود به دلیل این است که در یک اندازه و شکل و قدر خاص ظهور دارند و می‌توانند متعلق علم بشر قرار بگیرند.[۴۹]
آیات مربوط به ویژگی‌های علم غیب خداوند
- قُل لّا يَعْلَمُ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ الْغَيْبَ إِلاَّ اللَّهُ[۵۰] [۵۱]
- إِنَّ اللَّهَ عَالِمُ غَيْبِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ[۵۲] [۵۳]
- إِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ غَيْبَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَاللَّهُ بَصِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ[۵۴] [۵۵]
- ثُمَّ تُرَدُّونَ إِلَى عَالِمِ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ فَيُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ[۵۶] [۵۷]
- عَالِمُ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ هُوَ الرَّحْمَنُ الرَّحِيمُ[۵۸][۵۹]
- عَالِمُ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ[۶۰][۶۱]
- وَعِندَهُ مَفَاتِحُ الْغَيْبِ لاَ يَعْلَمُهَا إِلاَّ هُوَ وَيَعْلَمُ مَا فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَمَا تَسْقُطُ مِن وَرَقَةٍ إِلاَّ يَعْلَمُهَا وَلاَ حَبَّةٍ فِي ظُلُمَاتِ الأَرْضِ وَلاَ رَطْبٍ وَلاَ يَابِسٍ إِلاَّ فِي كِتَابٍ مُّبِينٍ[۶۲] [۶۳]
- إِنَّ اللَّهَ عِندَهُ عِلْمُ السَّاعَةِ وَيُنَزِّلُ الْغَيْثَ وَيَعْلَمُ مَا فِي الأَرْحَامِ وَمَا تَدْرِي نَفْسٌ مَّاذَا تَكْسِبُ غَدًا وَمَا تَدْرِي نَفْسٌ بِأَيِّ أَرْضٍ تَمُوتُ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ[۶۴][۶۵]
- عَالِمُ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ الْكَبِيرُ الْمُتَعَالِ سَوَاءٌ مِنْكُمْ مَنْ أَسَرَّ الْقَوْلَ وَمَنْ جَهَرَ بِهِ وَمَنْ هُوَ مُسْتَخْفٍ بِاللَّيْلِ وَسَارِبٌ بِالنَّهَارِ[۶۶] [۶۷]
- «عَالِمُ الْغَیْبِ وَالشَّهَادَةِ[۶۸]»[۶۹]
- عَالِمُ الْغَيْبِ[۷۰] [۷۱]
- عَلاَّمُ الْغُيُوبِ[۷۲][۷۳]
- این آیات قلمرو علم الهی را بیان می‌کنند و روشن می‌سازند علم غیب ذاتی و مطلق مخصوص خداوند متعال بوده و علمش زمان و مکان ندارد و ابدی، استقلالی، حضوری و بی نهایت بوده و حد و مرزی ندارد و تمام چیزهای پنهان و آشکار را در بر می‌گیرد و بزرگی و تسلّط خدا دلیلی بر قلمرو بی‌کران علم اوست؛ چرا که مجرد است و در همه جا حضور دارد و شب و روز و پنهان و آشکار برای او تفاوتی ندارد و همه چیز را به طور یکسان می‌داند.[۷۴]
علم غیب خدا در عهد قدیم و جدید
- در عهد قدیم، خداوند دانای مطلق است؛ یعنی او به همه چیز آگاه است. دانشمندان یهود در این باره گفته‌اند: "کیفیت مافوقِ طبیعی علم و دانش الهی واضح است؛ حتی پیش از آنکه موجودی در رحم مادر شکل گیرد، فکر او در حضور خداوند مکشوف است، حتی پیش از آنکه فکری در ضمیر انسان پدید آید، این فکر در حضور خداوند آشکار است و حتی پیش از آنکه انسان سخن بگوید، خداوند می‌داند در ضمیر او چیست. علم غیب به شیوهای ناگسستنی، با صفت علم لایتناهی پیوسته است. علاوه بر آنکه خداوند هر آنچه را بوده و هست، می‌داند، از آنچه بعداً به وقوع خواهد پیوست نیز اطلاع دارد و همه چیز به توسط ذات قدوس متبارک پیش بینی شده، پیش از آن که روی دهد...".[۷۵]
- علما و محققان عهد جدید، همچون دانشمندان عهد قدیم، خداوند را دانای مطلق می‌دانند. هنری تیسن در این باره گفته است: "علمِ خدا را حد و مرزی نیست. او از ازل همه چیز را به طور کامل درباره خود و در باره سایر امور می‌داند؛ خواه این امور واقعی باشند یا احتمالی، خواه گذشته باشند، یا حال و آینده. او همه چیز را بدون واسطه و همزمان و به طور کامل و حقیقتاً می‌داند. وجود نقشه و نظم و نظام در خلقت و وجود عقل در انسان، نشان دهنده علم مطلق خداست. این شواهد و نشانه‌ها در دنیای جان دار، دنیای بی جان در ارتباطات این دو جهان دیده میشود. عالی ترین مظهر آن، عقل انسان است. حضور مطلق خدا هم تأیید کننده علم مطلق اوست".[۷۶]
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ ر.ک. طباطبایی، سیدمحمد حسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج ۱، ص۷۲؛ پناهی آزاد، مقالۀ معنا و عقلانیت «ایمان به غیب» با توجه به آرای امام خمینی (ره) و صدرالمتألهین
- ↑ ر.ک. مظفر، محمدحسین، علم الامام، ص۲۸؛ برنجکار، رضا، شاکر، محمد تقی، مسئله آگاهی از غیب و امکان آن از نگاه مفسران، فصلنامه مطالعات تفسیری، ش ۱۰، تابستان ۱۳۹۱، ص ۶۸؛ امینی، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج۵، ص۸۰؛ موسوی، سید امین، گستره علم غیب از دیدگاه عهدین و قرآن، ص ۴۹ ـ ۵۱؛ خوش باور، داوود، علم غیب از دیدگاه فریقین، ص۴۸
- ↑ ر.ک. موسوی، سید امین، گستره علم غیب از دیدگاه عهدین و قرآن، ص ۴۹ ـ ۵۱
- ↑ ر.ک. مکارم شیرازی، ناصر، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر آیت الله مکارم شیرازی
- ↑ ر.ک. موسوی، سید امین، گستره علم غیب از دیدگاه عهدین و قرآن، ص ۴۹ ـ ۵۱
- ↑ ر.ک. مغنیه، محمد جواد، تفسیر کاشف، ج۳، ص؟؟؟؛ مظفر، محمدحسین، علم الامام، ص۲۸؛ برنجکار، رضا، شاکر، محمد تقی، مسئله آگاهی از غیب و امکان آن از نگاه مفسران، فصلنامه مطالعات تفسیری، ش ۱۰، تابستان ۱۳۹۱، ص ۶۸؛ هاشمی، سیدعلی، مکاتبۀ اختصاصی با دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت، پژوهشگران ماهنامه پرسمان، چند پاسخ درباره چگونگی علم امام، ماهنامه پرسمان، ش۲۵، ص۴
- ↑ ر.ک. مغنیه، محمد جواد، تفسیر کاشف، ج۳، ص؟؟؟
- ↑ مظفر، محمدحسین، علم الامام، ص۲۸؛ ر.ک. برنجکار، رضا، شاکر، محمد تقی، مسئله آگاهی از غیب و امکان آن از نگاه مفسران، فصلنامه مطالعات تفسیری، ش ۱۰، تابستان ۱۳۹۱، ص ۶۸؛ هاشمی، سیدعلی، مکاتبۀ اختصاصی با دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت، پژوهشگران ماهنامه پرسمان، چند پاسخ درباره چگونگی علم امام، ماهنامه پرسمان، ش۲۵، ص۴
- ↑ مظفر، محمدحسین، علم الامام، ص۲۸؛ ر.ک. برنجکار، رضا، شاکر، محمد تقی، مسئله آگاهی از غیب و امکان آن از نگاه مفسران، فصلنامه مطالعات تفسیری، ش ۱۰، تابستان ۱۳۹۱، ص ۶۸
- ↑ مظفر، محمدحسین، علم الامام، ص۲۸؛ ر.ک. برنجکار، رضا، شاکر، محمد تقی، مسئله آگاهی از غیب و امکان آن از نگاه مفسران، فصلنامه مطالعات تفسیری، ش ۱۰، تابستان ۱۳۹۱، ص ۶۸
- ↑ ر.ک. خوش باور، داوود، علم غیب از دیدگاه فریقین، ص۴۸؛ مکارم شیرازی، ناصر، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر آیت الله مکارم شیرازی
- ↑ ر.ک. هاشمی، سیدعلی، مکاتبۀ اختصاصی با دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت، پژوهشگران ماهنامه پرسمان، چند پاسخ درباره چگونگی علم امام، ماهنامه پرسمان، ش۲۵، ص۴
- ↑ ر.ک. مغنیه، محمد جواد، تفسیر کاشف، ج۳، ص؟؟؟
- ↑ ر.ک. مظفر، محمدحسین، علم الامام، ص۲۸؛ برنجکار، رضا، شاکر، محمد تقی، مسئله آگاهی از غیب و امکان آن از نگاه مفسران، فصلنامه مطالعات تفسیری، ش ۱۰، تابستان ۱۳۹۱، ص ۶۸؛ امینی، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج۵، ص۸۰
- ↑ ر.ک. خوش باور، داوود، علم غیب از دیدگاه فریقین، ص۴۸
- ↑ ر.ک. موسوی، سید امین، گستره علم غیب از دیدگاه عهدین و قرآن، ص ۴۹ ـ ۵۱
- ↑ ر.ک. طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۷، ص۱۷۹
- ↑ ر.ک. مغنیه، محمد جواد، تفسیر کاشف، ج۳، ص؟؟؟
- ↑ ر.ک. طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۷، ص۱۷۹
- ↑ «بگو: جز خداوند کسی در آسمان‌ها و زمین غیب را نمی‌داند و درنمی‌یابند که چه هنگام برانگیخته خواهند شد» سوره نمل، آیه ۶۵.
- ↑ ر.ک. امینی، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج۵، ص۸۰
- ↑ «بی‌گمان خداوند دانای نهان آسمان‌ها و زمین است؛ او به اندیشه‌ها داناست» سوره فاطر، آیه ۳۸.
- ↑ ر.ک. موسوی، سید امین، گستره علم غیب از دیدگاه عهدین و قرآن، ص ۴۹ ـ ۵۱؛ امینی، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج۵، ص۸۰
- ↑ «بی‌گمان خداوند، نهان آسمان‌ها و زمین را می‌داند و خداوند به آنچه انجام می‌دهید بیناست» سوره حجرات، آیه ۱۸.
- ↑ ر.ک. امینی، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج۵، ص۸۰
- ↑ «چون نزد آنان باز گردید، برای شما عذر می‌آورند؛ بگو عذر نیاورید که هرگز باورتان نخواهیم داشت؛ خداوند ما را از اخبار شما آگاه کرده است و به زودی خداوند و پیامبرش کردار شما را خواهند دید سپس به سوی دانای پنهان و آشکار برگردانده می‌شوید آنگاه او شما را از آ» سوره توبه، آیه ۹۴.
- ↑ ر.ک. امینی، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج۵، ص۸۰
- ↑ ر.ک. امینی، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج۵، ص۸۰؛ طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۷، ص۱۷۹؛ موسوی، سید امین، گستره علم غیب از دیدگاه عهدین و قرآن، ص ۴۹ ـ ۵۱؛ مکارم شیرازی، ناصر، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر آیت الله مکارم شیرازی؛ رضایی اصفهانی، تفسیر قرآن مهر، ج ۱۰، ص۲۱۴ ـ ۲۱۵
- ↑ ر.ک. رضایی اصفهانی، تفسیر قرآن مهر، ج ۱۰، ص۲۱۴ ـ ۲۱۵
- ↑ ر.ک. موسوی، سید امین، گستره علم غیب از دیدگاه عهدین و قرآن، ص ۴۹ ـ ۵۱
- ↑ ر.ک. طباطبایی، سیدمحمد حسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج ۱، ص۷۲؛ پناهی آزاد، مقالۀ معنا و عقلانیت «ایمان به غیب» با توجه به آرای امام خمینی (ره) و صدرالمتألهین
- ↑ ر.ک. مظفر، محمدحسین، علم الامام، ص۲۸؛ برنجکار، رضا، شاکر، محمد تقی، مسئله آگاهی از غیب و امکان آن از نگاه مفسران، فصلنامه مطالعات تفسیری، ش ۱۰، تابستان ۱۳۹۱، ص ۶۸؛ امینی، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج۵، ص۸۰؛ موسوی، سید امین، گستره علم غیب از دیدگاه عهدین و قرآن، ص ۴۹ ـ ۵۱؛ خوش باور، داوود، علم غیب از دیدگاه فریقین، ص۴۸
- ↑ ر.ک. موسوی، سید امین، گستره علم غیب از دیدگاه عهدین و قرآن، ص ۴۹ ـ ۵۱
- ↑ ر.ک. مکارم شیرازی، ناصر، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر آیت الله مکارم شیرازی
- ↑ ر.ک. موسوی، سید امین، گستره علم غیب از دیدگاه عهدین و قرآن، ص ۴۹ ـ ۵۱
- ↑ ر.ک. مغنیه، محمد جواد، تفسیر کاشف، ج۳، ص؟؟؟؛ مظفر، محمدحسین، علم الامام، ص۲۸؛ برنجکار، رضا، شاکر، محمد تقی، مسئله آگاهی از غیب و امکان آن از نگاه مفسران، فصلنامه مطالعات تفسیری، ش ۱۰، تابستان ۱۳۹۱، ص ۶۸؛ هاشمی، سیدعلی، مکاتبۀ اختصاصی با دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت، پژوهشگران ماهنامه پرسمان، چند پاسخ درباره چگونگی علم امام، ماهنامه پرسمان، ش۲۵، ص۴
- ↑ ر.ک. مغنیه، محمد جواد، تفسیر کاشف، ج۳، ص؟؟؟
- ↑ مظفر، محمدحسین، علم الامام، ص۲۸؛ ر.ک. برنجکار، رضا، شاکر، محمد تقی، مسئله آگاهی از غیب و امکان آن از نگاه مفسران، فصلنامه مطالعات تفسیری، ش ۱۰، تابستان ۱۳۹۱، ص ۶۸؛ هاشمی، سیدعلی، مکاتبۀ اختصاصی با دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت، پژوهشگران ماهنامه پرسمان، چند پاسخ درباره چگونگی علم امام، ماهنامه پرسمان، ش۲۵، ص۴
- ↑ مظفر، محمدحسین، علم الامام، ص۲۸؛ ر.ک. برنجکار، رضا، شاکر، محمد تقی، مسئله آگاهی از غیب و امکان آن از نگاه مفسران، فصلنامه مطالعات تفسیری، ش ۱۰، تابستان ۱۳۹۱، ص ۶۸
- ↑ مظفر، محمدحسین، علم الامام، ص۲۸؛ ر.ک. برنجکار، رضا، شاکر، محمد تقی، مسئله آگاهی از غیب و امکان آن از نگاه مفسران، فصلنامه مطالعات تفسیری، ش ۱۰، تابستان ۱۳۹۱، ص ۶۸
- ↑ ر.ک. خوش باور، داوود، علم غیب از دیدگاه فریقین، ص۴۸؛ مکارم شیرازی، ناصر، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر آیت الله مکارم شیرازی
- ↑ ر.ک. هاشمی، سیدعلی، مکاتبۀ اختصاصی با دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت، پژوهشگران ماهنامه پرسمان، چند پاسخ درباره چگونگی علم امام، ماهنامه پرسمان، ش۲۵، ص۴
- ↑ ر.ک. مغنیه، محمد جواد، تفسیر کاشف، ج۳، ص؟؟؟
- ↑ ر.ک. مظفر، محمدحسین، علم الامام، ص۲۸؛ برنجکار، رضا، شاکر، محمد تقی، مسئله آگاهی از غیب و امکان آن از نگاه مفسران، فصلنامه مطالعات تفسیری، ش ۱۰، تابستان ۱۳۹۱، ص ۶۸؛ امینی، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج۵، ص۸۰
- ↑ ر.ک. خوش باور، داوود، علم غیب از دیدگاه فریقین، ص۴۸
- ↑ ر.ک. موسوی، سید امین، گستره علم غیب از دیدگاه عهدین و قرآن، ص ۴۹ ـ ۵۱
- ↑ ر.ک. طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۷، ص۱۷۹
- ↑ ر.ک. مغنیه، محمد جواد، تفسیر کاشف، ج۳، ص؟؟؟
- ↑ ر.ک. طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۷، ص۱۷۹
- ↑ «بگو: جز خداوند کسی در آسمان‌ها و زمین غیب را نمی‌داند و درنمی‌یابند که چه هنگام برانگیخته خواهند شد» سوره نمل، آیه ۶۵.
- ↑ ر.ک. امینی، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج۵، ص۸۰
- ↑ «بی‌گمان خداوند دانای نهان آسمان‌ها و زمین است؛ او به اندیشه‌ها داناست» سوره فاطر، آیه ۳۸.
- ↑ ر.ک. موسوی، سید امین، گستره علم غیب از دیدگاه عهدین و قرآن، ص ۴۹ ـ ۵۱؛ امینی، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج۵، ص۸۰
- ↑ «بی‌گمان خداوند، نهان آسمان‌ها و زمین را می‌داند و خداوند به آنچه انجام می‌دهید بیناست» سوره حجرات، آیه ۱۸.
- ↑ ر.ک. امینی، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج۵، ص۸۰
- ↑ «چون نزد آنان باز گردید، برای شما عذر می‌آورند؛ بگو عذر نیاورید که هرگز باورتان نخواهیم داشت؛ خداوند ما را از اخبار شما آگاه کرده است و به زودی خداوند و پیامبرش کردار شما را خواهند دید سپس به سوی دانای پنهان و آشکار برگردانده می‌شوید آنگاه او شما را از آ» سوره توبه، آیه ۹۴.
- ↑ ر.ک. امینی، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج۵، ص۸۰
- ↑ «اوست خداوندی که خدایی جز او نیست، داننده پنهان و آشکار است، او بخشنده بخشاینده است» سوره حشر، آیه ۲۲.
- ↑ ر.ک. امینی، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج۵، ص۸۰
- ↑ «او دانای پنهان و آشکار، پیروز بخشاینده است» سوره سجده، آیه ۶.
- ↑ ر.ک. امینی، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج۵، ص۸۰
- ↑ «و کلیدهای (چیزهای) نهان نزد اوست؛ (هیچ کس) جز او آنها را نمی‌داند؛ و او آنچه را در خشکی و دریاست می‌داند و هیچ برگی فرو نمی‌افتد مگر که او آن را می‌داند و هیچ دانه‌ای در تاریکی‌های زمین و هیچ تر و خشکی نیست جز آنکه در کتابی روشن آمده است» سوره انعام، آیه ۵۹.
- ↑ ر.ک. طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۷، ص۱۷۹؛ موسوی، سید امین، گستره علم غیب از دیدگاه عهدین و قرآن، ص ۴۹ ـ ۵۱
- ↑ «بی‌گمان، تنها خداوند است که دانش رستخیز نزد اوست و او باران را فرو می‌فرستد و از آنچه در زهدان‌هاست آگاه است و هیچ کس نمی‌داند فردا چه به دست خواهد آورد و هیچ کس نمی‌داند در کدام سرزمین خواهد مرد؛ بی‌گمان خداوند دانایی آگاه است» سوره لقمان، آیه ۳۴.
- ↑ ر.ک. مکارم شیرازی، ناصر، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر آیت الله مکارم شیرازی
- ↑ «(خداوند) دانای نهان و آشکار، بزرگ والاست. آن کس از شما که سخن پوشیده دارد و آن کس که آن را فاش گوید و نیز آن کس که خود را در شب نهان سازد و آنکه در روز آشکارا روان باشد (برای وی) یکسان است» سوره رعد، آیه ۹ و ۱۰
- ↑ ر.ک. رضایی اصفهانی، تفسیر قرآن مهر، ج ۱۰، ص۲۱۴ ـ ۲۱۵
- ↑ سوره انعام، آیه۷۳
- ↑ ر.ک. موسوی، سید امین، گستره علم غیب از دیدگاه عهدین و قرآن، ص ۴۹ ـ ۵۱
- ↑ «دانای نهان و آشکار است.» سوره انعام، آیه ۷۳.
- ↑ ر.ک. موسوی، سید امین، گستره علم غیب از دیدگاه عهدین و قرآن، ص ۴۹ ـ ۵۱
- ↑ «روزی که خداوند پیامبران را گرد می‌آورد و می‌فرماید که به (دعوت) شما چه پاسخ داده شد؟ می‌گویند: ما را هیچ دانشی نیست، بی‌گمان این تویی که بسیار داننده نهان‌هایی» سوره مائده، آیه ۱۰۹.
- ↑ ر.ک. موسوی، سید امین، گستره علم غیب از دیدگاه عهدین و قرآن، ص ۴۹ ـ ۵۱
- ↑ ر.ک. رضایی اصفهانی، تفسیر قرآن مهر، ج ۱۰، ص۲۱۴ ـ ۲۱۵
- ↑ ر.ک. موسوی، سید امین، گستره علم غیب از دیدگاه عهدین و قرآن، ص ۴۹ ـ ۵۱
- ↑ سلیمانی اردستانی، درآمدی بر الهیات تطبیقی اسلام و مسیحیت، ص۱۰۸؛ ر.ک. موسوی، سید امین، گستره علم غیب از دیدگاه عهدین و قرآن، ص ۴۹ ـ ۵۱