'''دعا''' [[خواندن]]، صدا زدن و در اصطلاح [[دینی]] به معنای [[نیایش]] و [[راز و نیاز]] با [[آفریدگار]] است. این [[رابطه معنوی]] میان [[بنده]] و [[خدا]]، [[روح]] را [[پاک]] می‌سازد و نشانه [[بندگی]] [[انسان]] است. [[خداوند]] توانا، [[قدرت]] بی‌پایان دارد. از سوی دیگر هم [[انسان]]، موجودی است [[ناتوان]] و [[نیازمند]]. دعا روی آوردن به [[خداوند]] و درخواست [[حاجت]] و [[نیاز]] از سوی اوست. در [[قرآن کریم]]، [[خداوند]] [[مردم]] را [[فرمان]] داده تا [[خدا]] را بخوانند و [[وعده]] فرموده که [[اجابت]] کند{{متن قرآن|وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ...}}<ref>و پروردگارتان فرمود: مرا بخوانید تا پاسختان دهم...» سوره غافر، آیه ۶۰.</ref>. در مسائل [[اجتماعی]] نیز، پس از آنکه [[انسان]] در حدّ [[توان]] خویش و با به‌کارگیری نیرو و [[فکر]] و [[تدبیر]]، [[اقدام]] کرد، از [[خداوند]] هم میطلبد که امداد و [[کمک]] کند. پس دعا هرگز جایگزین عمل و تلاش نیست، بلکه پشتوانه آن است. در [[احادیث اسلامی]]، از دعا با عنوان‌های: مغز [[عبادت]]، سپر [[مؤمن]]، [[سلاح]] [[پیامبران]]، کلید [[رحمت الهی]] و چراغ [[تاریکی]] یاد شده و برای آن، شرایط و [[آداب]] خاصی است. برخی از نیایش‌ها و متن‌های دعا که از [[پیامبر اسلام]] و [[ائمه]]{{عم}} [[نقل]] شده است، در کتاب‌های دعا آمده است، مثل [[دعای سمات]]، [[دعای عهد]]، [[دعای جوشن کبیر]]، [[دعای کمیل]]، [[دعای ندبه]]، [[دعای ابوحمزه]]، [[دعای افتتاح]]، [[دعای عرفه]]. مجموعه‌ای از [[دعاهای امام سجاد]]{{ع}} نیز در کتابی به نام "[[صحیفه سجّادیه]]" گرد آمده است<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[ فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۱۰۰.</ref>.
==واژه‌شناسی لغوی==
*دعا از ریشه "د - ع - و" به معنای خواستن چیزی با صدا و [[کلام]] برای توجه دادن مدعوّ به سوی خود<ref>معجم مقاییس اللغه، ج ۲، ص ۲۷۹، "دعو"؛ المصباح، فیومی، ص۱۹۴، "دعا"؛ التحقيق، ج ۳، ص ۲۰۵، "دعو".</ref> یا کسی دیگر<ref>لسان العرب، ج۱۴، ص۲۵۷، "دعو".</ref> است. [[کمک]] خواستن<ref>وجوه قرآن، ص۹۹؛ قاموس قرآن، ج ۲، ص ۳۴۴، "دعو".</ref>، درخواست<ref>مفردات، ص۳۱۵؛ لسان العرب، ج۱۴، ص۲۵۷؛ مجمع البحرین، ج ۱، ص ۱۳۸، "دعا".</ref>، [[ترغیب]] و [[تشویق]] کردن<ref>مفردات، ص ۳۱۵؛ المصباح، فیومی، ص ۱۹۴، "دعا".</ref>، [[استغاثه]] و [[تضرع]]<ref>لسان العرب، ج ۱۴، ص ۲۵۷، "دعو"؛ لغت‌نامه، ج ۷، ص ۹۶۰۲، "دعا".</ref> از دیگر معانی دعا هستند.
*دعا در اصطلاح نیز به معنای روی آوردن به [[خدا]] و درخواست از او با حالت [[خضوع]]، [[تضرع]] و [[ابتهال]]<ref>التحفة السنیه، ص۱۴۶؛ کشاف اصطلاحات الفنون، ج۱، ص ۷۸۵، "دعاء".</ref> و نیز درخواست زیردست از [[مقام]] بالاتر برای انجام کاری، همراه با [[خضوع]] و [[تواضع]] است.<ref>عدة‌الداعی، ص ۹.</ref> بر این اساس، در مفهوم لغوی دعا کرنش و [[خضوع]] [[داعی]] لحاظ نشده، در حالی که در مفهوم اصطلاحی، کرنش و [[خضوع]]، از مقومات دعا به شمار می‌رود.
*دعا و [[دعوت]] در [[حقیقت]] جلب توجه مدعوّ به [[داعی]] است که غالباً با لفظ و گاهی نیز با اشاره صورت می‌گیرد، بنابراین، مدعوّ باید [[قدرت]] [[استجابت دعا]] را داشته باشد تا بتواند خواسته دعاکننده را تأمین کند، ازاین‌رو برخی، [[خواندن]] موجود بی‌درک و [[شعور]] را که نمی‌تواند خواسته دعاکننده را برآوَرَد - هر چند صورت دعا داشته باشد - دعای [[حقیقی]] ندانسته‌اند<ref>نک: المیزان، ج ۱۱، ص۳۱۷.</ref>.
*دعا گاهی به سود دیگران است که از آن به "دعای له" یاد می‌شود و گاهی به زیان آنان است که "دعای علیه" یا "نفرین" نامیده می‌شود و [[لعن]]، مصداقی از آن است<ref>مفردات، ص ۷۴۱، "لعن"؛ لغت‌نامه، ج۱۳، ص۲۰۰۰۷؛ فرهنگ سخن، ج۸، ص۷۸۸۸، "نفرین".</ref>.
سحرخوان، محمد و یوسف‌زاده، حسین علی، دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۳
محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی
مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی ج۴
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: