بحث:دعا

نضرة النعيم ج۲

الابتهال
الابتهال لغة
واصطلاحا
الآيات الواردة في (الابتهال)
الأحاديث الواردة في (الابتهال)
الأحاديث الواردة في (الابتهال) معنى
المثل التطبيقي من حياة النبي(ص) في (الابتهال)
من الآثار وأقوال العلماء والمفسرين الواردة في (الابتهال)
من فوائد (الابتهال)

الحياة ج۱۱

باب سی‌ام: دعا و تربیت
فصل ۱ - دعا... و رشد شناخت
نگاهی به سراسر فصل
دعاها و آثار تربیتی آنها
فصل ۲- دعا... و اصالت عمل
فصل ۳- دعا... و کیفیت عمل
فصل ۴- دعا ... و شادابی روحی
فصل ۵- دعا... و امید
فصل ۶ - دعا ... و مقاومت و پایداری
فصل ۷- دعا... و تربیت
بنگرید!
فصل ۸- دعا... و غلبه بر تمایلات
فصل ۹ - دعا... و دوست داشتن نیکی و دشمنی با بدی
فصل ۱۰- دعا... و نکوهش اخلاق سرمایه‌داری
بنگرید!
نگاهی به سراسر فصل
فصل ۱۱- دعا... و پرهیز از خودخواهی
فصل ۱۲- دعا... و پرهیز از تکبر و برتری‌طلبی
فصل ۱۳- دعا... و دوری از خود کم‌بینی (و نفی شخصیت)
فصل ۱۴ - دعا... و ترغیب به ایثار و گذشت
فصل ۱۵ - دعا... و تشویق به سپاسگزاری و حق‌شناسی
فصل ۱۶- دعا ... و عذر پذیری
فصل ۱۷- دعا... و مسئولیت درباره پدر و مادر
فصل ۱۸- دعا... و مسئولیت درباره فرزندان
فصل ۱۹- دعا ... و پرهیز دادن از تأثیرپذیری، در جامعه‌های فاسد
فصل ۲۰- دعا... و بیداری از غفلت و تغافل
فصل ۲۱- دعا ... و طلب هدایت و توفیق
فصل ۲۲- دعا... و بازگشت به راه درست
یادآوری
فصل ۲۳- دعا... و انتخاب بهترین راه
فصل ۲۴- دعا... و روابط مکتبی با افراد
فصل ۲۵- دعا و حق‌طلبی
فصل ۲۶- دعا... و مبارزه با ظلم
فصل ۲۷- دعا... و مسئولیت‌شناسی
فصل ۲۸- دعا... و تحکیم روابط اجتماعی
تنبیه
فصل ۲۹ – دعا... و امنیت روحی در جامعه
فصل ۳۰- دعا... و مقاومت در برابر قدرت
فصل ۳۱- دعا... و تشکل‌های دینی - سیاسی
فصل ۳۲- دعا..... و تشویق به عدالت‌گستری
فصل ۳۳- دعا... و بهسازی زندگی
تنبیهی بسیار مهم
فصل ۳۴- دعا... و پرهیز از مصرف‌گرایی
فصل ۳۵- دعا... و مشکل فقر
فصل ۳۶-دعا... و مددکاری اجتماعی
فصل ۳۷-دعا... و جهاد و شهادت
فصل ۳۸- دعا... و حرمت حیات انسان‌ها
فصل ۳۹- دعا... و اعتماد تام به خدای متعال
فصل ۴۰- دعا... و سرکوب نفس
فصل ۱ ۴- دعا... و استمرار در آن
فصل ۴۲- دعا... و خوش‌بینی در اجابت
فصل ۴۳- دعا... در همه حال
فصل ۴۴- دعا... و کم شدن بلاها
فصل ۴۵- دعا ... و تغییر قضا
فصل ۳۶- دعا... برای همه (نزدیکان، دوستان، استادان، شاگردان، همسایگان...)
فصل ۴۷- دعا... و ترک عجله در اجابت
فصل ۴۸- دعا... و شمول انسانی
فصل۴۹- دعا... مکان مناسب
فصل ۵۰- دعا... زمان مناسب
فصل ۵۱- دعا... در حال تجمع
فصل ۵۲۔ دعا... در حال عدم حاجت
فصل ۵۳- دعا با شرایط... و یقین داشتن به تأثیر
فصل ۵۴- دعا... و اجابت قطعی
فصل ۵۵- دعا... و سعادت و نجات
فصل ۵۶- دعا... اسلحه پیامبران(ع)
فصل ۵۷- دعا... و نتایج أخروی
فصل ۵۸ - دعا... برای مخالفان
فصل ۵۹- دعا... و برخی از عوامل اجابت
فصل ۶۰- دعا... و آل محمد(ص)

ح نبوی ج۵

الباب الثالث الدعاء والذكر
المدخل
الدعاء في مسبار فقه اللغة
الدعاء في القرآن والحديث
دعاء الله نوعان:
أ تكويني
ب تشريعي
مفهوم الدعاء فيما يخص الإنسان
۱ حقيقة الدعاء
۲ أهمية الدعاء وتأثيره في الحياة
۳ المقدمات الأصلية في إجابة الدعاء
۴ موانع إ جابة الدعاء
الفصل الأول الحث على الدعاء
۱ / ۱ الاهتمام بالدعاء
۱ / ۲ اهتمام أولياء الله بالدعاء
۱ / ۳ التقدم في الدعاء
الفصل الثاني فضل الدعاء
۲ / ۱ مخ العبادة
۲ / ۲ أفضل العبادة
۲ / ۳ سلاح المؤمن
۲ / ۴ من القدر
الفصل الثالث بركات الدعاء
۳ / ۱ نجاح الحوائج
۳ / ۲ مفتاح الرحمة
۳ / ۳ حياة القلب
۳ / ۴ رد القضاء
۳ / ۵ دفع البلاء
۳ / ۶ الشفاء من كل داء
الفصل الرابع الاستنكاف عن الدعاء والتواني فيه
۴ / ۱ التحذير من ترك الدعاء
۴ / ۲ ذم الملال من الدعاء
۴ / ۳ ذم العجز عن الدعاء
الفصل الخامس ما ينبغي قبل الدعاء
۵ / ۱ استقبال القبلة
۵ / ۲ ركعتان من الصلاة
۵ / ۳ تقديم خير
الفصل السادس ما يستفتح به الدعاء
۶ / ۱ البسملة
۶ / ۲ الحمد والثناء
۶ / ۳ الإقرار بالذنب
۶ / ۴ الصلاة على النبي وآله
۶ / ۵ الاستشفاع بأهل البيت
الفصل السابع ما ينبغي حين الدعاء
۷ / ۱ الاستكانة والتضرع والخشوع والخضوع
۷ / ۲ البكاء أو التباكي
۷ / ۳ الإسرار
۷ / ۴ خفض الصوت
توضيح حول رفع الصوت بالدعاء
۷ / ۵ رفع اليدينما ينبغي حين الدعاء
تحليل حول رفع اليد إلى السماء في الدعاء
۷ / ۶ علو الهمة وعظم المسألةما ينبغي حين الدعاء
۷ / ۷ السؤال من فضل الله
۷ / ۸ بث الحاجة
۷ / ۹ العزم
۷ / ۱۰ التعميم
۷ / ۱۱ الإكثار
۷ / ۱۲ الإلحاح
۷ / ۱۳ التثليث
۷ / ۱۴ السجود
۷ / ۱۵ حسن الظن بالإجابة
الفصل الثامن ما يختتم به الدعاء
۸ / ۱ آمين
توضيح حول قول آمين في نهاية الدعاء
۸ / ۲ مسح الوجه باليدين
الفصل التاسع ما لا ينبغي للداعي
۹ / ۱ طلب ما لا يعلم أنه خير له
۹ / ۲ الاعتداء
توضيح حول الاعتداء في الدعاء
۹ / ۳ الاستعجالما لا ينبغي للداعي
۹ / ۴ التكلف في السجع
كلام حول استعمال فن الأدب في الدعاء
۹ / ۵ استكثار المطلوب ما لا ينبغي للداعي
۹ / ۶ استصغار الحاجة
۹ / ۷ تعليم الله مصلحته
۹ / ۸ طلب الموت
۹ / ۹ الدعاء على النفس
الفصل العاشر أفضل الأوقات للدعاء
۱۰ / ۱ ليلة القدر
۱۰ / ۲ ليلة النصف من شعبان
۱۰ / ۳ ليلة الجمعة
۱۰ / ۴ يوم الجمعة
۱۰ / ۵ جوف الليل
۱۰ / ۶ الثلث الأخير من الليل
۱۰ / ۷ الأسحار
۱۰ / ۸ بين الطلوعين
۱۰ / ۹ قبل طلوع الشمس وقبل غروبها
۱۰ / ۱۰ عند زوال الشمس
۱۰ / ۱۱ ليلة عرفة ويومها
۱۰ / ۱۲ يوم الأضحى
۱۰ / ۱۳ شهر رمضان
۱۰ / ۱۴ شهر رجب
۱۰ / ۱۵ عند الأذان
۱۰ / ۱۶ عند الصلاة
۱۰ / ۱۷ عند قراءة القرآن وختمه
۱۰ / ۱۸ هذه الأوقات
الفصل الحادي عشر أفضل الأمكنة للدعاء
۱۱ / ۱ مكة والمسجد الحرام
۱۱ / ۲ عرفات في يوم عرفة
الفصل الثانى عشر إرشادات في تصحيح الأدعية
۱۲ / ۱ اللهم أرني الدنيا كما تراها
۱۲ / ۲ اللهم لا تحوجني إلى أحد من خلقك
۱۲ / ۳ اللهم اجعل عقوبتي في الدنيا
الفصل الثالث عشر الأحوال المناسبة للدعاء
الفصل الرابع عشر إجابة الدعاء
۱۴ / ۱ الدعاء باب الإجابة
۱۴ / ۲ شروط الإجابة
أ المعرفة
ب الإخلاص
ج العمل
د طيب المكسب والمطعم
ه حضور القلب
۱۴ / ۳ موانع الإجابة
أ المعصية
ب الظلم
ج قطيعة الرحم
د شرب الخمر
ه ترك الأمر بالمعروف والنهي عن المنكر
و التهاون بالصلاة
ز عدم الوفاء بعهد الله
ح الاعتصام بغير الله
ط الحكمة
ي تلك الخصال
۱۴ / ۴ تفسير الإجابة
۱۴ / ۵ دور الأسماء الحسنى في الإجابة
۱۴ / ۶ ما ينبغي بعد الإجابة
۱۴ / ۷ من تستجاب دعوته
أ الأنبياء
ب الإمام العادل
ج أولياء الله
د المؤمنون إذا دعوا في أمر واحد
ه المؤمن
و العالم
ز المجاهد
ح المؤذن
ط الصائم
ي من فرج عن مكروب
ك المظلوم
ل المضطر
م من دعا كدعاء الغريق
ن من عالج نفسه للدعاء بالليل
س المريض والمبتلى
ع عائد المريض
ف المحسن إليه
ص الطفل
ق الوالد
ر من زار أخاه في الله
ش هؤلاء الدعاة
۱۴ / ۸ من تقضى حاجته بلا سؤال
۱۴ / ۹ من لا تستجاب دعوته
۱۴ / ۱۰ حكمة تأخير الإجابة
۱۴ / ۱۱ صلوات قضاء الحوائج
الفصل الخامس عشر الدعاء للآخرين
۱۵ / ۱ الحث على طلب الدعاء من الآخرين
۱۵ / ۲ من ينبغي الدعاء له
أ الوالدان
ب الأهل والأولاد والأخ
ج الأخ المؤمن بظهر الغيب
۱۵ / ۳ من لا ينبغي الدعاء له
تحليل حول منع الدعاء للمشركين والكافرين والظالمين
الفصل السادس عشر من دعا له النبي
۱۶ / ۱ الإمام علي بن أبي طالب
۱۶ / ۲ علي وفاطمة
۱۶ / ۳ الحسنان
۱۶ / ۴ أهل البيت
۱۶ / ۵ أبوذر الغفاري
۱۶ / ۶ أبو زيد الأنصاري
۱۶ / ۷ أبو قرصافة
۱۶ / ۸ أبو مريم الغساني
۱۶ / ۹ الأحنف بن قيس
۱۶ / ۱۰ أسماء بنت عميس
۱۶ / ۱۱ ام سليم
۱۶ / ۱۲ ام عمارة
۱۶ / ۱۳ ام قيس اخت عكاشة بن محصن
۱۶ / ۱۴ ام معبد
۱۶ / ۱۵ أنس بن مالك
۱۶ / ۱۶ التلب بن ثعلبة
۱۶ / ۱۷ جرير بن عبد الله
۱۶ / ۱۸ جعيل بن زياد
۱۶ / ۱۹ حارثة بن مالك
۱۶ / ۲۰ حذيفة بن اليمان
۱۶ / ۲۱ حسان بن شداد
۱۶ / ۲۲ حصين بن أوس
۱۶ / ۲۳ حليس بن زيد
۱۶ / ۲۴ حنظلة بن حذيم
۱۶ / ۲۵ خالد بن عبد العزى
۱۶ / ۲۶ السائب بن يزيد
۱۶ / ۲۷ سلمان
۱۶ / ۲۸ سوادة بن قيس
۱۶ / ۲۹ عبد الله بن جعفر
۱۶ / ۳۰ عبد الله بن عباس
۱۶ / ۳۱ عبد الله بن مسعود
۱۶ / ۳۲ عبد الله ذو البجادين
۱۶ / ۳۳ عبيد أبو عامر
۱۶ / ۳۴ عروة البارقي
۱۶ / ۳۵ عكاشة بن محصن
۱۶ / ۳۶ عمرو بن الحمق
۱۶ / ۳۷ عميرة بنت سهل بن رافع
۱۶ / ۳۸ فاطمة بنت أسد
۱۶ / ۳۹ قتادة بن عياش
۱۶ / ۴۰ قتادة بن النعمان
۱۶ / ۴۱ مدلوك الفزاري
۱۶ / ۴۲ هانئ الهمداني أبو مالك
۱۶ / ۴۳ وائل بن حجر
۱۶ / ۴۴ النجاشي
۱۶ / ۴۵ خلف شهداء احد
۱۶ / ۴۶ غلام من الأنصار
۱۶ / ۴۷ رجل بخيل جبان نؤوم
۱۶ / ۴۸ يهودي
۱۶ / ۴۹ الزوجان
۱۶ / ۵۰ الامة الإسلامية
۱۶ / ۵۱ دعاء النبي لقومه
۱۶ / ۵۲ أقوام دعا لهم النبي
كلام حول دعاء النبى للآخرين
۱۶ / ۵۳ دعاء النبي في الاستسقاء
الفصل السابع عشر الدعاء على الآخرين
من لا ينبغي الدعاء عليه
أ الأولاد والأحباء والخدم
ب المذنب
ج من لا يستحق
الفصل الثامن عشر من دعا عليهم رسول الله
۱۸ / ۱ أبو ثروان
۱۸ / ۲ أبو موسى الأشعري
۱۸ / ۳ الأشعث بن قيس وذريته
۱۸ / ۴ الحكم بن أبي العاص
۱۸ / ۵ سراقة بن مالك
۱۸ / ۶ عامر بن الطفيل وأربد بن ربيعة
۱۸ / ۷ عتيبة بن أبي لهب
۱۸ / ۸ كسرى أبرويز
۱۸ / ۹ محلم بن جثامة
۱۸ / ۱۰ مروان بن الحكم
۱۸ / ۱۱ معاوية بن أبي سفيان وأبوه
۱۸ / ۱۲ معاوية وعمرو بن العاص
۱۸ / ۱۳ المغيرة بن العاص
۱۸ / ۱۴ الملوك الأربعة
۱۸ / ۱۵ منصور بن عكرمة
۱۸ / ۱۶ نوفل بن خويلد
۱۸ / ۱۷ الوليد بن عقبة
۱۸ / ۱۸ طوائف دعا عليهم النبي
أ قريش
ب الأحزاب
ج من عادى عليا عليه السلام
د قتلة الحسين عليه السلام
ه النوادر
تحليل حول الحكمة من لعن الأنبياء والأولياء للمجرمين
۱ الحكمة من لعن الأنبياء والأولياء للمجرمين
أ تعزيز العقيدة بأنبياء الله وأوصيائه
ب إظهار المكانة المعنوية لأولياء الله
ج فضح الشخصيات السياسية الفاسدة
د فضح الشخصيات الدينية المنحرفة
ه الحيلولة دون الانحرافات الأخلاقية والاجتماعية
۲ من هم الذين لعنهم الأنبياء والأولياء؟
۳ المراد من الدعاء على طائفة ما
۴ اللعن بسبب ذنب خاص
۵ اللعن الصوري
الفصل التاسع عشر الذكر
۱۹ / ۱ فضل ذكر الله
۱۹ / ۲ قيمة الذكر
۱۹ / ۳ الحث على كثرة الذكر
۱۹ / ۴ الحث على دوام الذكر
۱۹ / ۵ الذاكرون
۱۹ / ۶ الذاكر بمنزلة المصلي
۱۹ / ۷ الذاكر جليس الله
۱۹ / ۸ اذكروني أذكركم
۱۹ / ۹ ثمرات الذكر
أ حياة القلوب
ب شفاء القلوب
ج مطردة الشيطان
د أمان من النفاق
ه حب الله
و العصمة
۱۹ / ۱۰ تأكد استحباب ذكر الله في مواقف
أ عند دخول الأسواق
ب عند الغضب
ج عند الهم والحكم والقسمة
۱۹ / ۱۱ حقيقة الذكر
۱۹ / ۱۲ أهل الذكر
۱۹ / ۱۳ فضل من يذكر الله رؤيته
۱۹ / ۱۴ ما يوجب دوام الذكر
۱۹ / ۱۵ الذكر الخفي
۱۹ / ۱۶ بيوت الذكر
۱۹ / ۱۷ أدب الذكر
الفصل العشرون الاستغفار
۲۰ / ۱ الحث على الاستغفار
۲۰ / ۲ مدح المستغفرين بالأسحار
۲۰ / ۳ دور الاستغفار في نفي الخطيئة
۲۰ / ۴ بركات الإستغفار
۲۰ / ۵ استغفار المقربين
۲۰ / ۶ خير الاستغفار
الفصل الحادي والعشرون الاستعاذة
الفصل الثاني والعشرون الصلاة على النبي
۲۲ / ۱ الحث على الصلاة على النبي
۲۲ / ۲ كيفية الصلاة على النبي

الدليل التصنيفي

اجمالی

۸:۲ الأذكار والدعوات
۱:۸:۲ فضل الذكر والدعاء وآدابهما
۲:۸:۲ الذكر والدعاء لأزمنة معينة
۳:۸:۲ الذكر والدعاء في العبادات
۴:۸:۲ الذكر والدعاء في الجهاد والسفر
۵:۸:۲ الأذكار للطعام والشراب وأدعيته
۶:۸:۲ الأذكار للزواج واللباس وأدعيته
۷:۸:۲ الأذكار والأدعية للعلاقات الإجتماعية
۸:۸:۲ الأذكار والأدعية للأحوال العارضة
۹:۸:۲ أذكار وأدعية متفرقة

تفصیلی

۸:۲ الأذكار والدعوات
۱:۸:۲ فضل الذكر والدعاء وآدابها
۱:۱:۸:۲ فضل الذكر والدعاء بوجه عام
۲:۱:۸:۲ فضل أذكار مخصوصة
۱:۲:۱:۸:۲ فضل لا إله إلا الله
۲:۲:۱:۸:۲ فضل لا حول ولا قوة الا بالله
۳:۲:۱:۸:۲ فضل التسبيح والتحميد
۴:۲:۱:۸:۲ فضل رضيت بالله ربا
۲:۱:۸:۲ :۵ فضل أسماء الله الحسنى
۳:۱:۸:۲ فضل أدعية مخصوصة
۱:۳:۱:۸:۲ أحب الدعاء إلى الله
۲:۳:۱:۸:۲ ربنا آتنا في الدنيا حسنة
۳:۳:۱:۸:۲ سؤال العفو والعافية
۴:۳:۱:۸:۲ سيد الاستغفار
۵:۳:۱:۸:۲ جامع دعوات النبي (ص)
۶:۳:۱:۸:۲ دعاء‌ أم سلمة
۷:۳:۱:۸:۲ دعاء‌ذي النون
۴:۱:۸:۲ آداب الذكر والدعاء
۵:۱:۸:۲ المنهي عنه في الذكر والدعاء
۲:۸:۲ الذكر والدعاء لأزمنة معينة
۱:۲:۸:۲ الذكر والدعاء عند رؤية الهلال
۲:۲:۸:۲ الذكر والدعاء عند شروق الشمس وزوالها وغروبها
۳:۲:۸:۲ الذكر والدعاء في الصباح والمساء
۴:۲:۸:۲ الذكر والدعاء عند الدخول والخروج من المنزل
۲:۸:۲ :۵ الذكر والدعاء عند النوم والإستيقاظ
۶:۲:۸:۲ الذكر والدعاء في الليل
۷:۲:۸:۲ الذكر والدعاء عند رؤية تباشير الثمر
۳:۸:۲ الذكر والدعاء في العبادات
۱:۳:۸:۲ أذكار الطهارة وأدعيتها
۲:۳:۸:۲ أذكار الصلاة وأدعيتها
۳:۳:۸:۲ أذكار الصلوات الخاصة وأدعيتها
۴:۳:۸:۲ أذكار الزكاة والصدقة وأدعيتهما
۵:۳:۸:۲ أذكار الصوم والاعتكاف وأدعيتهما
۶:۳:۸:۲ أذكار الحج والعمرة وأدعيتهما
۷:۳:۸:۲ أذكار قراءة القرآن وأدعيته
۸:۳:۸:۲ أذكار الاستغفار
۹:۳:۸:۲ أذكار الصلاة على النبي (ص)
۴:۸:۲ الذكر والدعاء في الجهاد والسفر
۱:۴:۸:۲ أذكار الجهاد وأدعيته
۲:۴:۸:۲ أذكار السفر وأدعيته
۵:۸:۲ الأذكار للطعام والشراب وأدعيته
۶:۸:۲ الإذكار للزواج واللباس وأدعيته
۱:۶:۸:۲ أذكار الخطية وأدعيتها
۲:۶:۸:۲ أذكار العقد وأدعيته
۳:۶:۸:۲ أذكار المعاشرة الزوجية وأدعيتها
۴:۶:۸:۲ أذكار اللباس وأدعيتها
۷:۸:۲ الأذكار والأدعية للعلاقات الاجتماعية
۱:۷:۸:۲ الأذكار والأدعية للسلام والاستئذان
۲:۷:۸:۲ الأذكار والأدعية لتشميت العاطس
۳:۷:۸:۲ الأذكار والأدعية للإهداء وفعل المعروف
۴:۷:۸:۲ الأذكار والأدعية للتهنئة والتعزية
۷:۸:۲ :۵ الأذكار والأدعية للأخوة والصحية والمحبة
۶:۷:۸:۲ الأذكار والأدعية للضيافة
۷:۷:۸:۲ الأذكار والأدعية للمدح
۸:۷:۸:۲ الأذكار والأدعية لدخول السوق
۹:۷:۸:۲ الأذكار والأدعية لختم المجلس
۸:۸:۲ الأذكار والأدعية للأحوال العارضة
۱:۸:۸:۲ الأذكار والأدعية للكرب والهم والغم والأرق
۲:۸:۸:۲ الأذكار والأدعية للخوف والفزع
۳:۸:۸:۲ الأذكار والأدعية للمرض والموت
۴:۸:۸:۲ الأذكار والأدعية للرياح والسحاب والمطر والرعد والبرق
۵:۸:۸:۲ الأذكار والأدعية للتعثر
۶:۸:۸:۲ الأذكار والأدعية لغلبة الدين
۷:۸:۸:۲ الأذكار والأدعية للعجز والكسل والوسوسة
۸:۸:۸:۲ الأذكار والأدعية الدفع الآفات
۹:۸:۸:۲ الأذكار والأدعية لدفع الوسواس
۱۰:۸:۸:۲ الأذكار والأدعية للفرح والتعجب
۱۱:۸:۸:۲ الأذكار والأدعية لرؤية المبتلي
۹:۸:۲ أذكار وأدعية متفرقة
۱:۹:۸:۲ الذكر والدعاء عند الولادة
۲:۹:۸:۲ الذكر والدعاء عند سماع صياح الديك ونهيق الحمار

مقدمه

دعا خواندن، صدا زدن و در اصطلاح دینی به معنای نیایش و راز و نیاز با آفریدگار است. این رابطه معنوی میان بنده و خدا، روح را پاک می‌سازد و نشانه بندگی انسان است. خداوند توانا، قدرت بی‌پایان دارد. از سوی دیگر هم انسان، موجودی است ناتوان و نیازمند. دعا روی آوردن به خداوند و درخواست حاجت و نیاز از سوی اوست. در قرآن کریم، خداوند مردم را فرمان داده تا خدا را بخوانند و وعده فرموده که اجابت کند﴿وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ...﴾^[۱]. در مسائل اجتماعی نیز، پس از آنکه انسان در حدّ توان خویش و با به‌کارگیری نیرو و فکر و تدبیر، اقدام کرد، از خداوند هم میطلبد که امداد و کمک کند. پس دعا هرگز جایگزین عمل و تلاش نیست، بلکه پشتوانه آن است. در احادیث اسلامی، از دعا با عنوان‌های: مغز عبادت، سپر مؤمن، سلاح پیامبران، کلید رحمت الهی و چراغ تاریکی یاد شده و برای آن، شرایط و آداب خاصی است. برخی از نیایش‌ها و متن‌های دعا که از پیامبر اسلام و ائمه(ع) نقل شده است، در کتاب‌های دعا آمده است، مثل دعای سمات، دعای عهد، دعای جوشن کبیر، دعای کمیل، دعای ندبه، دعای ابوحمزه، دعای افتتاح، دعای عرفه. مجموعه‌ای از دعاهای امام سجاد(ع) نیز در کتابی به نام "صحیفه سجّادیه" گرد آمده است^[۲].

واژه‌شناسی لغوی

دعا از ریشه "د - ع - و" به معنای خواستن چیزی با صدا و کلام برای توجه دادن مدعوّ به سوی خود^[۳] یا کسی دیگر^[۴] است. کمک خواستن^[۵]، درخواست^[۶]، ترغیب و تشویق کردن^[۷]، استغاثه و تضرع^[۸] از دیگر معانی دعا هستند.

دعا در اصطلاح نیز به معنای روی آوردن به خدا و درخواست از او با حالت خضوع، تضرع و ابتهال^[۹] و نیز درخواست زیردست از مقام بالاتر برای انجام کاری، همراه با خضوع و تواضع است.^[۱۰] بر این اساس، در مفهوم لغوی دعا کرنش و خضوع داعی لحاظ نشده، در حالی که در مفهوم اصطلاحی، کرنش و خضوع، از مقومات دعا به شمار می‌رود.

دعا و دعوت در حقیقت جلب توجه مدعوّ به داعی است که غالباً با لفظ و گاهی نیز با اشاره صورت می‌گیرد، بنابراین، مدعوّ باید قدرت استجابت دعا را داشته باشد تا بتواند خواسته دعاکننده را تأمین کند، ازاین‌رو برخی، خواندن موجود بی‌درک و شعور را که نمی‌تواند خواسته دعاکننده را برآوَرَد - هر چند صورت دعا داشته باشد - دعای حقیقی ندانسته‌اند^[۱۱].

دعا گاهی به سود دیگران است که از آن به "دعای له" یاد می‌شود و گاهی به زیان آنان است که "دعای علیه" یا "نفرین" نامیده می‌شود و لعن، مصداقی از آن است^[۱۲].

پانویس

↑ و پروردگارتان فرمود: مرا بخوانید تا پاسختان دهم...» سوره غافر، آیه ۶۰.
↑ محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۱۰۰.
↑ معجم مقاییس اللغه، ج ۲، ص ۲۷۹، "دعو"؛ المصباح، فیومی، ص۱۹۴، "دعا"؛ التحقيق، ج ۳، ص ۲۰۵، "دعو".
↑ لسان العرب، ج۱۴، ص۲۵۷، "دعو".
↑ وجوه قرآن، ص۹۹؛ قاموس قرآن، ج ۲، ص ۳۴۴، "دعو".
↑ مفردات، ص۳۱۵؛ لسان العرب، ج۱۴، ص۲۵۷؛ مجمع البحرین، ج ۱، ص ۱۳۸، "دعا".
↑ مفردات، ص ۳۱۵؛ المصباح، فیومی، ص ۱۹۴، "دعا".
↑ لسان العرب، ج ۱۴، ص ۲۵۷، "دعو"؛ لغت‌نامه، ج ۷، ص ۹۶۰۲، "دعا".
↑ التحفة السنیه، ص۱۴۶؛ کشاف اصطلاحات الفنون، ج۱، ص ۷۸۵، "دعاء".
↑ عدة‌الداعی، ص ۹.
↑ نک: المیزان، ج ۱۱، ص۳۱۷.
↑ مفردات، ص ۷۴۱، "لعن"؛ لغت‌نامه، ج۱۳، ص۲۰۰۰۷؛ فرهنگ سخن، ج۸، ص۷۸۸۸، "نفرین".

[1] و پروردگارتان فرمود: مرا بخوانید تا پاسختان دهم...» سوره غافر، آیه ۶۰.

[2] محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۱۰۰.

[3] معجم مقاییس اللغه، ج ۲، ص ۲۷۹، "دعو"؛ المصباح، فیومی، ص۱۹۴، "دعا"؛ التحقيق، ج ۳، ص ۲۰۵، "دعو".

[4] لسان العرب، ج۱۴، ص۲۵۷، "دعو".

[5] وجوه قرآن، ص۹۹؛ قاموس قرآن، ج ۲، ص ۳۴۴، "دعو".

[6] مفردات، ص۳۱۵؛ لسان العرب، ج۱۴، ص۲۵۷؛ مجمع البحرین، ج ۱، ص ۱۳۸، "دعا".

[7] مفردات، ص ۳۱۵؛ المصباح، فیومی، ص ۱۹۴، "دعا".

[8] لسان العرب، ج ۱۴، ص ۲۵۷، "دعو"؛ لغت‌نامه، ج ۷، ص ۹۶۰۲، "دعا".

[9] التحفة السنیه، ص۱۴۶؛ کشاف اصطلاحات الفنون، ج۱، ص ۷۸۵، "دعاء".

[10] عدة‌الداعی، ص ۹.

[11] نک: المیزان، ج ۱۱، ص۳۱۷.

[12] مفردات، ص ۷۴۱، "لعن"؛ لغت‌نامه، ج۱۳، ص۲۰۰۰۷؛ فرهنگ سخن، ج۸، ص۷۸۸۸، "نفرین".

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]