استغاثه
| خداشناسی | |
|---|---|
| توحید | توحید ذاتی • توحید صفاتی • توحید افعالی • توحید عبادی • صفات ذات و صفات فعل |
| فروع | توسل • شفاعت • تبرک • استغاثه |
| عدل الهی | |
| حُسن و قُبح • بداء • امر بین الامرین | |
| نبوت | |
| عصمت پیامبران • خاتمیت • پیامبر اسلام • معجزه • عدم تحریف قرآن | |
| امامت | |
| باورها | عصمت امامان • ولایت تكوینی • علم غیب • خلیفة‌الله • غیبت • مهدویت • انتظار فرج • ظهور • رجعت |
| امامان | امام علی • امام حسن • امام حسین • امام سجاد • امام باقر • امام صادق • امام کاظم • امام رضا • امام جواد • امام هادی • امام عسکری • امام مهدی |
| معاد | |
| برزخ • معاد جسمانی • حشر • صراط • تطایر کتب • میزان | |
| مسائل برجسته | |
| اهل‌بیت • چهارده معصوم • کرامت • تقیه • مرجعیت • ولایت فقیه | |
استغاثه از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: استغاثه در قرآن - استغاثه در فقه اسلامی - استغاثه در فقه سیاسی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
واژه «استغاثه»، مصدر باب استفعال از ریشه «غ ـ و ـ ث» به‌معنای طلب نصرت و فریادرس‌خواهی [۱] و استمداد در حال شدّت و محنت است.[۲]
این واژه از ریشه «غ ـ ی ـ ث» به معنای طلب باران،[۳] مورد بحث نیست. به گفته برخی، «غوث» در اصل نجات دادن از ابتلا و محنت و قرار دادن شخص در پناه خود است. از این دیدگاه با دو قید «نجات دادن و در پناه خود قرار دادن» فرق میان اغاثه و انقاذ، تخلیص، اعانه، نصر، انجاء و تفریج روشن می‌شود.[۴] حقیقت استغاثه که شرط بندگی است،[۵] استمداد از خداست؛ زیرا یگانه تأثیرگذار در عالم اوست و اگر از غیر وی (اولیای الهی) کاری ساخته است، به اذن او و به این جهت است که آنان مجاری فیض وی هستند،[۶] بر این اساس، رسول‌خدا (ص) فرمود: یگانه حقیقتی که بدان‌استغاثه می‌شود، خداوند است [۷] البتّه این به معنای روا نبودن استغاثه به اولیای الهی نیست؛ زیرا انسان‌های کامل با توجه به مقام خلافت الهی خویش، در حکم «مستخلفٌ عنه» بوده و می‌توانند مورد استغاثه واقع شوند، ازاین‌رو در منابع دینی دعاهایی وارد شده که در آنها از اولیای الهی، چون حضرت زهرا (س) [۸] و امام عصر[۹]استغاثه می‌شود، پس شرک پنداشتن استغاثه به ارواح مقدّس، نادرست بوده، از عدم فهم صحیح توحید افعالی ناشی می‌شود.[۱۰] نمونه آشکار استغاثه هنگامی است که انسان به بیماری سختی مبتلا می‌شود یا در امواج توفان دریا گرفتار می‌آید و دست خود را از همه جا کوتاه می‌بیند و به اقتضای فطرت توحیدی، این حقیقت را درمی‌یابد که در عالم، قدرتی هست که بتواند وی را در هر شرایطی که باشد نجات دهد. در این حالت، انسان با تضرّع و زاری، فقط به خدا استغاثه می‌کند[۱۱].[۱۲]
استغاثه در قرآن
استغاثه و اجابت
استغاثه کنندگان
استغاثه نوح (ع)
استغاثه ایوب (ع)
استغاثه یونس (ع)
منابع
پانویس
- ↑ مفردات، ص۶۱۷، «غوث»؛ فرهنگ معارف اسلامی، ص۱۷۷؛ الموسوعة الذهبیه، ص۲۷۵.
- ↑ مقاییس اللغه، ج ۴، ص۴۰۰.
- ↑ مفردات، ص۶۱۷، «غوث».
- ↑ التحقیق، ج ۷، ص۲۷۸، «غوث».
- ↑ کشف‌الاسرار، ج ۴، ص۲۳.
- ↑ الغدیر، ج ۳، ص۲۹۲.
- ↑ کنزالعمال، ج ۱۰، ص۳۷۳؛ سنن ابن‌ماجه، ج ۲، ص۱۳۶۰.
- ↑ بحارالانوار، ج ۹۹، ص۲۵۴؛ مکارم‌الاخلاق، ص۳۳۰.
- ↑ بحارالانوار، ج ۹۹، ص۲۴۳ ـ ۲۴۷.
- ↑ الملل والنحل، ج ۴، ص۷۸ ـ ۸۴.
- ↑ مجمع‌البیان، ج ۶، ص۵۶۴.
- ↑ ربیع‌نیا، ابوطالب، مقاله «استغاثه»، فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم، ج۳، ص۱۳۰-۱۳۱.