|
|
| خط ۱۵: |
خط ۱۵: |
|
| |
|
| ===[[آیه ابلاغ]]=== | | ===[[آیه ابلاغ]]=== |
| *[[آیه ابلاغ]]<ref>ر.ک: عبقات الانوار فی امامة الائمة الاطهار، ج۹، ص۸۳؛ نفحات الأزهار فی خلاصة عبقات الانوار، ج۸، ص۱۹۳؛ الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب، ج۱، ص۴۲۳؛ نهج الحق و کشف الصدق، ص۱۷۳؛ احقاق الحق و ازهاق الباطل، ج۲، ص۴۹۵؛ دلائل الصدق لنهج الحق، ج۴، ص۳۱۴.</ref>: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ}}<ref>«ای پیامبر! آنچه را از پروردگارت به سوی تو فرو فرستاده شده است برسان و اگر نکنی پیام او را نرسانده‌ای؛ و خداوند تو را از (گزند) مردم در پناه می‌گیرد، خداوند گروه کافران را راهنمایی نمی‌کند» سوره مائده، آیه ۶۷.</ref>.
| | |
| *[[خداوند]] در این [[آیه]] [[شریف]]، [[پیامبر]]{{صل}} را با عبارت {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ}} خطاب نموده و این نوع خطاب، نوعی [[تمجید]] از [[پیامبر]] است. از سویی، با این‌گونه خطاب می‌فهماند که آنچه در ادامه [[آیه]] می‌آید، به [[رسالت پیامبر]]{{صل}} مربوط است.
| |
| *واژه {{متن قرآن|بَلِّغْ}} فعل امر از ریشه "ب ل غ" به معنای رساندن به نقطه پایانی مقصد است<ref>مفردات، ص۱۴۴.</ref>؛ یعنی: آنچه بر تو نازل شده است، تمام و کمال به دیگران برسان. از عبارت {{متن قرآن|وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ}} نیز، به‌دست می‌آید که این [[تبلیغ]] علاوه بر گفتن و جاری نمودن بر زبان، باید در عمل و فعل نیز، انجام شود تا برای همگان [[اتمام حجت]] باشد. این واژه، با واژه "قل"، "اقرء" "اتل" "اذکر" و "ذکّر" و مانند آن تفاوت دارد که فقط دلالت بر گفتن، [[خواندن]] و تذکّر دادن دارند<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]،[[ درسنامه امام‌شناسی (کتاب)|درسنامه امام‌شناسی]]، ص:۱۱۷.</ref>.
| |
| *از سویی میان [[ابلاغ]] و [[تبلیغ]] نیز، تفاوت است. [[ابلاغ]]، اطلاع‌رسانی است، ولی [[تبلیغ]]، انتقال چهره به چهره و رساندن عملی است.
| |
| *واژه {{متن قرآن|أُنْزِلَ}} مجهول آمده تا دلالت بر اهمیت و بزرگی این کار کند. عبارت {{متن قرآن|مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ}} از [[وحی رسالی]] [[پیامبر]]{{صل}} حکایت می‌کند، نه [[وحی قرآنی]]. [[وحی رسالی]]، از آموزه‌هایی سخن می‌گوید که در [[قرآن]] نیامده، ولی بر [[پیامبر]]{{صل}} نازل شده و بخشی از [[سنت نبوی]] را در بر می‌گیرد، مانند:[[دستور]] به تعداد رکعات [[نماز]] و مانند آن، ولی [[وحی قرآنی]] آیاتی است که در قالب [[قرآن کریم]] گردآوری شده است.
| |
| *عبارت {{متن قرآن|وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ}} می‌فهماند که این مسئله، از نگاه [[اسلام]] اهمیت به سزایی دارد تا آنجا که اگر [[پیامبر]]{{صل}} آن را [[اقدام]] نکند، [[رسالت]] [[پروردگار]] را [[ابلاغ]] ننموده و [[رسالت]] ایشان ناتمام است.
| |
| *عبارت {{متن قرآن|وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ}} نشان می‌دهد که برخی در این مسئله موضع‌گیری [[سختی]] داشته‌اند تا حدی که [[جان]] [[پیامبر]]{{صل}} در معرض خطر بوده است؛ از این‌رو، [[خداوند]] [[حمایت]] خاص [[خدا]] را از ایشان اعلام می‌دارد. واژه {{متن قرآن|النَّاسِ}} نیز [[کافر]] و [[مؤمن]] را در بر می‌گیرد و حصر آن در [[کافران]]، وجهی ندارد.
| |
| *[[کافران]] در {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ}} خصوص [[مشرکان]]، [[یهود]] و یا [[نصاری]] نیستند، بلکه [[کفر]] در این [[آیه]]، معنای عام دارد که پوشانیدن [[حق]] است؛ از این‌رو، پوشاندن و [[انکار]] [[ولایت]] [[امیر مؤمنان]]{{ع}} مصداق این [[کفر]] به شمار می‌آید.
| |
| *[[روایات]] متعدد از [[شیعه]] و [[اهل سنت]]، [[شأن نزول]] [[آیه تبلیغ]] را، [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} می‌دانند:[[ابی‌نعیم اصفهانی]]<ref>خصائص الوحی المبین، ص۵۳، به نقل از "ما نزل من القرآن فی علیّ"، ابونعیم اصفهانی.</ref>، [[ابن‌عساکر]]<ref>تاریخ مدینه دمشق، ج۳، ص۸۶.</ref>، [[واحدی]]<ref>تاریخ نیشابور، ص۵۴، شماره ۱۰۳.</ref>، [[سیوطی]]<ref>الدر المنثور فی تفسیر المأثور، ج۲، ص۲۹۸.</ref> و [[حبری]]<ref>تفسیر حبری، ص۲۶۲.</ref> از کسانی‌اند که [[شأن نزول]] این [[آیه]] [[مبارک]] را، [[ولایت]] [[امیرمؤمنان]] می‌دانند<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]،[[ درسنامه امام‌شناسی (کتاب)|درسنامه امام‌شناسی]]، ص:۱۱۸-۱۱۹.</ref>.
| |
| *اینان از [[ابن عباس]] و [[ابی سعید خدری]] [[نقل]] کرده‌اند که [[آیه]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ...}} بر [[رسول خدا]]{{صل}} و در [[شأن]] [[علی بن ابی‌طالب]]{{ع}} فرو فرستاده شده است.
| |
| *[[کلینی]] از [[امام باقر]]{{ع}} [[نقل]] می‌کند: "[[خداوند]]، پیامبرش را به [[ولایت علی]]{{ع}} [[فرمان]] داد و بر او چنین نازل کرد: {{متن قرآن|إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ}}<ref>«سرور شما تنها خداوند است و پیامبر او و (نیز) آنانند که ایمان آورده‌اند، همان کسان که نماز برپا می‌دارند و در حال رکوع زکات می‌دهند» سوره مائده، آیه ۵۵.</ref>.
| |
| *[[خداوند]] [[ولایت]] [[اولی الامر]] را [[واجب]] کرد. آنان نمی‌دانستند این [[ولایت]] چیست. پس [[خداوند]] به [[محمد]]{{صل}} [[فرمان]] داد، [[ولایت]] را برای آنان [[تفسیر]] کند، همان‌گونه که [[احکام]] [[نماز]] و [[زکات]] و [[روزه]] و [[حجّ]] را [[تفسیر]] می‌کند. چون این [[فرمان]] رسید، [[حضرت]] دلتنگ شده و نگران بود، نکند [[مردم]] از دینشان برگشته و او را [[تکذیب]] کنند. [[حضرت]] به پروردگارش [[رجوع]] کرد. پس [[خداوند]] چنین [[وحی]] فرستاد: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ}}<ref>«ای پیامبر! آنچه را از پروردگارت به سوی تو فرو فرستاده شده است برسان و اگر نکنی پیام او را نرسانده‌ای؛ و خداوند تو را از (گزند) مردم در پناه می‌گیرد» سوره مائده، آیه ۶۷.</ref>
| |
| *پس [[حضرت]] به [[فرمان خدا]]، [[امر]] [[ولایت]] را [[آشکار]] ساخت و [[ولایت علی]]{{ع}} در [[روز غدیر]] [[خم]] را معرفی کرد... و به [[مردم]] [[فرمان]] داد، تا حاضران غایبان را [[آگاه]] کنند"<ref>کافی، ج۱، ص۲۹۰، ح۵.</ref><ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]،[[ درسنامه امام‌شناسی (کتاب)|درسنامه امام‌شناسی]]، ص:۱۱۹.</ref>.
| |
| *[[شیعه]] [[معتقد]] است: [[آیه تبلیغ]]، به [[ولایت]] [[امام علی]]{{ع}} مربوط بوده و مصداق {{متن قرآن|مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ}} [[ولایت]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} است؛ زیرا:
| |
| #[[خداوند]] متعالی در این‌باره اهتمام بسیاری داشته به حدی که اگر این موضوع [[ابلاغ]] نشود، گویا [[رسالت پیامبر]] [[ابلاغ]] نشده است و این امر، جز مسأله [[امامت]] و [[زعامت]] و [[جانشینی]] [[امیر المؤمنین]]{{ع}} نیست.
| |
| #از [[آیه]] به‌دست می‌آید که [[ابلاغ]] این امر، برای [[رسول خدا]]{{صل}} دشوار بوده است؛ زیرا می‌ترسیدند [[مردم]] از [[فرمان]] او [[سرپیچی]] کرده و با [[ایجاد اختلاف]] و تشتّت، زحمات ۲۳ساله او را به باد دهند؛ از این‌رو، این مطلب - با نگاه به [[تاریخ]] - جز [[ابلاغ]] [[ولایت امیر المؤمنین]]{{ع}} چیز دیگری نبوده است.
| |
| #[[روایات]] صحیح السند از [[شیعه]] و [[سنّی]] نیز، [[شأن نزول]] [[آیه]] "[[ابلاغ]]" را [[حضرت]] [[امیر مؤمنان]]{{ع}} می‌دانند<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]،[[ درسنامه امام‌شناسی (کتاب)|درسنامه امام‌شناسی]]، ص:۱۲۰.</ref>.
| |
| ===[[آیه اکمال]]=== | | ===[[آیه اکمال]]=== |
| *[[آیه اکمال]]<ref>ر.ک: آیات الولایة فی القرآن، ص۳۳؛ إحقاق الحق و إزهاق الباطل، ج۳، ص۳۲۰؛ امام‌شناسی، ج۷، ص۲۸۲؛ التبیان فی تفسیر القرآن، ج۳، ص۴۲۸؛ تشیید المراجعات و تفنید المکابرات، ج۲، ص۲۶۹؛ دلائل الصدق، ج۵، ص۱۶۴؛ عبقات الأنوار فی إثبات إمامة الأئمة الأطهار، ج۹، ص۲۳۱؛ غایة المرام و حجة الخصام فی تعیین الإمام من طریق الخاص و العام، ج۳، ص۳۲۸؛ الغدیر، ج۱، ص۴۴۷؛ مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ج۴، ص۸۸۸؛ منهاج الکرامة فی معرفة الإمامة، ص۱۱۸؛ المیزان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۱۵۶؛ نفحات الأزهار، ج۸، ص۲۵۹.</ref>: {{متن قرآن|الْيَوْمَ يَئِسَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ دِينِكُمْ فَلَا تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِ الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا}}<ref>«امروز کافران از دین شما نومید شدند پس، از ایشان مهراسید و از من بهراسید! امروز دینتان را کامل و نعمتم را بر شما تمام کردم و اسلام را (به عنوان) آیین شما پسندیدم» سوره مائده، آیه ۳.</ref>. | | *[[آیه اکمال]]<ref>ر.ک: آیات الولایة فی القرآن، ص۳۳؛ إحقاق الحق و إزهاق الباطل، ج۳، ص۳۲۰؛ امام‌شناسی، ج۷، ص۲۸۲؛ التبیان فی تفسیر القرآن، ج۳، ص۴۲۸؛ تشیید المراجعات و تفنید المکابرات، ج۲، ص۲۶۹؛ دلائل الصدق، ج۵، ص۱۶۴؛ عبقات الأنوار فی إثبات إمامة الأئمة الأطهار، ج۹، ص۲۳۱؛ غایة المرام و حجة الخصام فی تعیین الإمام من طریق الخاص و العام، ج۳، ص۳۲۸؛ الغدیر، ج۱، ص۴۴۷؛ مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ج۴، ص۸۸۸؛ منهاج الکرامة فی معرفة الإمامة، ص۱۱۸؛ المیزان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۱۵۶؛ نفحات الأزهار، ج۸، ص۲۵۹.</ref>: {{متن قرآن|الْيَوْمَ يَئِسَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ دِينِكُمْ فَلَا تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِ الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا}}<ref>«امروز کافران از دین شما نومید شدند پس، از ایشان مهراسید و از من بهراسید! امروز دینتان را کامل و نعمتم را بر شما تمام کردم و اسلام را (به عنوان) آیین شما پسندیدم» سوره مائده، آیه ۳.</ref>. |
