آیه ولایت: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
خط ۳۵: خط ۳۵:
*در جواب گفته شده است این ادعا قابل [[دفاع]] نیست چراکه کلمه [[زکات]] در بسیاری از [[آیات]] مکی وارد شده است: {{متن قرآن|قَدْ أَفْلَحَ مَنْ تَزَكَّى}}<ref>«بی‌گمان آنکه پاکیزه زیست رستگار شد،» سوره اعلی، آیه ۱۴.</ref>، {{متن قرآن|الَّذِي يُؤْتِي مَالَهُ يَتَزَكَّى}}<ref>«همان کس که داراییش را می‌بخشد تا خود پاک و پیراسته شود،» سوره لیل، آیه ۱۸.</ref>، {{متن قرآن|الَّذِينَ لَا يُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ كَافِرُونَ}}<ref>«همان کسانی که زکات نمی‌پردازند و اینانند که منکر جهان واپسین‌اند» سوره فصلت، آیه ۷.</ref> در حالی که [[زکات]] [[واجب]] در [[مدینه]] [[تشریع]] شده است بنابراین [[زکات]] نمی‌تواند فقط به معنای صدقۀ [[واجب]] باشد<ref> الشافی الامامة، ج۲، ص۲۳۸. </ref>.
*در جواب گفته شده است این ادعا قابل [[دفاع]] نیست چراکه کلمه [[زکات]] در بسیاری از [[آیات]] مکی وارد شده است: {{متن قرآن|قَدْ أَفْلَحَ مَنْ تَزَكَّى}}<ref>«بی‌گمان آنکه پاکیزه زیست رستگار شد،» سوره اعلی، آیه ۱۴.</ref>، {{متن قرآن|الَّذِي يُؤْتِي مَالَهُ يَتَزَكَّى}}<ref>«همان کس که داراییش را می‌بخشد تا خود پاک و پیراسته شود،» سوره لیل، آیه ۱۸.</ref>، {{متن قرآن|الَّذِينَ لَا يُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ كَافِرُونَ}}<ref>«همان کسانی که زکات نمی‌پردازند و اینانند که منکر جهان واپسین‌اند» سوره فصلت، آیه ۷.</ref> در حالی که [[زکات]] [[واجب]] در [[مدینه]] [[تشریع]] شده است بنابراین [[زکات]] نمی‌تواند فقط به معنای صدقۀ [[واجب]] باشد<ref> الشافی الامامة، ج۲، ص۲۳۸. </ref>.


===[[شبهه]] سوم: [[ولایت]] [[خداوند]] به معنای [[اقامه حدود]] نیست===
===[[شبهه]] سوم: برداشت [[اشتباه]] از [[حقیقت]] [[ولایت]] [[خداوند]]===
*[[ولایت]] در مورد [[خداوند]] نمی‌تواند به معنای [[اقامه حدود]] و [[اجرای احکام الهی]] باشد، چراکه [[خداوند]] فقط در [[مقام]] [[جعل احکام]] است و [[اجرای حدود]] توسط [[بندگان]] او اجرایی می‌‌شود؛ لذا نمی‌توان معنای [[اجرای حدود]] که یکی از ارکان معنای [[ولایت]] است را در معنای {{متن قرآن|الَّذِينَ آمَنُوا}} [[تطبیق]] داد.  
*[[ولایت]] در مورد [[خداوند]] نمی‌تواند به معنای [[اقامه حدود]] و [[اجرای احکام الهی]] باشد، چراکه [[خداوند]] فقط در [[مقام]] [[جعل احکام]] است و [[اجرای حدود]] توسط [[بندگان]] او اجرایی می‌‌شود؛ لذا نمی‌توان معنای [[اجرای حدود]] که یکی از ارکان معنای [[ولایت]] است را در معنای {{متن قرآن|الَّذِينَ آمَنُوا}} [[تطبیق]] داد.  
*در پاسخ باید گفت: در این اشکال، میان [[حقیقت]] [[ولایت]] و چگونگی إعمال آن از جمله [[اجرا]] و اقامۀ حدود آن خلط شده است. [[حقیقت]] [[ولایت]] یعنی [[رهبری]] [[امور دینی]] و [[دنیوی]] [[مسلمانان]] و [[آیه]] فقط به همین معنا اشاره می‌‌کند که شامل [[خدا]]، [[پیامبر]]، و [[امام]] می‌‌شود<ref>التحفة الإثنا عشریه، ص۱۹۸. </ref>.
*در پاسخ باید گفت: در این اشکال، میان [[حقیقت]] [[ولایت]] و چگونگی إعمال آن از جمله [[اجرا]] و اقامۀ حدود آن خلط شده است. [[حقیقت]] [[ولایت]] یعنی [[رهبری]] [[امور دینی]] و [[دنیوی]] [[مسلمانان]] و [[آیه]] فقط به همین معنا اشاره می‌‌کند که شامل [[خدا]]، [[پیامبر]]، و [[امام]] می‌‌شود<ref>التحفة الإثنا عشریه، ص۱۹۸. </ref>.
===[[شبهه]] چهارم: انحصار [[ولایت]] [[امام علی]] متضاد با مبانی [[شیعی]]===
===[[شبهه]] چهارم: انحصار [[ولایت]] [[امام علی]] متضاد با مبانی [[شیعی]]===
*لازمه دیدگاه [[شیعه]] درباره [[ولایت]] در [[آیه]] مزبور این است که [[امامت]] فقط مخصوص [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} باشد در حالی که این مطلب با [[اعتقاد]] مسلم [[شیعیان]] مبنی بر اینکه [[امامان شیعه]] [[دوازده نفر]] هستند منافات دارد.  
*لازمه دیدگاه [[شیعه]] درباره [[ولایت]] در [[آیه]] مزبور این است که [[امامت]] فقط مخصوص [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} باشد در حالی که این مطلب با [[اعتقاد]] مسلم [[شیعیان]] مبنی بر اینکه [[امامان شیعه]] [[دوازده نفر]] هستند منافات دارد.  

نسخهٔ ‏۱۲ مهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۶:۱۴

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
این مدخل از زیرشاخه‌های بحث آیات امامت امام علی و آیات فضائل امام علی است. "آیه ولایت" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل آیه ولایت (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

شان نزول آیه ولایت

امیرالمؤمنین(ع) شان نزول آیه

دلالت آیه بر ولایت علی(ع)

  1. حصر انما: إِنَّمَا از ادات حصر است و بر ولایتی خاص که به خداوند اختصاص دارد و با اذن او برای دیگران نیز ثابت می‎‌شود دلالت می‌‌کند[۹].[۱۰]
  2. کلمه ولی به معنای سرپرستی و صاحب اختیار است: اگر چه واژۀ "ولی" بر معانی یا مصادیق متعددی اطلاق شده است، ولی هرگاه واژۀ "ولی" بدون قرینه به کار رود مراد از آن مالک امر بودن خواهد بود، به ویژه اگر به کسی اسناد داده شود که دارای شأن رهبری و فرمانروایی است؛ حال با توجه به اینکه ولایت در مورد خدا و رسول(ص) به معنای مالک امر بودن است و از طرفی الَّذِينَ آمَنُوا بر خداوند یا پیامبر(ص) عطف شده و حکم آنها یکی است، لذا ولایت در مورد مؤمنانی که در آیه توصیف شده‌‎اند نیز به معنای مالکیت امر تدبیر (امامت) خواهد بود[۱۱].
  3. مراد از الَّذِينَ آمَنُوا حضرت علی(ع) است: عبارت الَّذِينَ آمَنُوا هرچند همۀ مؤمنان را شامل می‎‎‌شود ولی مقصود بعضی از مؤمنان است؛ زیرا برای آنان صفت ویژه‎‌ای ـ اقامۀ نماز و دادن زکات در حال رکوع ـ بیان شده که شان نزول آن دربارۀ حضرت است[۱۲]. در روایات متعدد از شیعه و اهل سنت وارد شده است که آیه فوق درباره حضرت علی نازل شده است[۱۳]. چنانکه امام باقر(ع) فرمودند: «خداوند پیامبرش را به ولایت امام علی(ع) فرمان داد و آیه دربارۀ او نازل شد: إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ[۱۴][۱۵].[۱۶]

پاسخ به شبهات دربارۀ آیه

شبهه اول: ولی یعنی محب نه سرپرست

  1. کلمۀ "ولی" در آیه ابتدا به خداوند و سپس به پیامبر اسناد داده شده است. تمامی مسلمین اتفاق نظر دارند ولایت خداوند و پیامبر(ص) به معنای مالک امر بودن است و چون این دو کلمه از آیه الَّذِينَ آمَنُوا بر ولایت خداوند و پیامبر عطف شده است، کلمۀ ولایت نسبت به الَّذِينَ آمَنُوا نیز به معنای مالکیت امر است[۱۷].
  2. آیۀ بعد از آیۀ ولایت صراحت یا ظهور در ولایت به معنای نصرت و محبت ندارد و مضمون این آیه، هم با ولایت به معنای نصرت و محبت و هم با ولایت به معنای تدبیر و نصرت در امور سازگاری دارد؛ بنابراین، نمی‎‌توان آن را قرینه و شاهد بر یکی از آن دو به شمار آورد.
  3. اگر ولایت به معنای محبت و نصرت باشد، مخاطب دچار سرگردانی می‌‌شود، چراکه نمی‌تواند تشخیص دهد متکلم کدام معنا از ولی را اختیار کرده است[۱۸].
  4. دلایل مختلفی مانند "حصر "إنّما" و احادیثی که در ‌شأن نزول آیه وارد شده اثبات کنندۀ معنای ولایت و سرپرستی است[۱۹].

شبهه دوم: ارزشمند نبودن پرداخت زکات واجب

شبهه سوم: برداشت اشتباه از حقیقت ولایت خداوند

شبهه چهارم: انحصار ولایت امام علی متضاد با مبانی شیعی

شبهه پنجم: عدم احتجاج امیرالمؤمنین(ع) به آیه ولایت

شبهه ششم: تنافی اطلاق آیه ولایت با آیه اتمام دین

  • اطلاق آیه ولایت زمانی می‌‌تواند ولایت و امامت امیرالمؤمنین(ع) را ثابت کند که قیدی برای آن نیامده باشد در حالی که آیۀ الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا[۲۹] آیه ولایت را قید می‌‌زند، زیرا با وجود اکمال دین به ولی و ولایت احتیاجی نیست.
  • منتها باید دانست معنای اتمام دین این نیست که دین اسلام احتیاج به مفسر و مبین ندارد بلکه منظور آیه این است که کلیات دین توسط پیامبر برای شما آورده شد. با این نگاه آیه اکمال علاوه بر اینکه آیه ولایت را قید نمی‌زند، بلکه به نوعی در جهت تأیید آن است، چراکه آیۀ اکمال، کلیات دین را تمام شده می‌‌داند، ولی برای تفسیر و تبین آن باید کسی باشد و با توجه به آیه ولایت، آن شخص کسی غیر از امیرالمؤمنین(ع) نیست[۳۰].

شبهه هفتم: شبهه ابن تیمیه

  1. الَّذِينَ آمَنُوا در آیه دلالت بر جمع دلالت می‌کند و اطلاق آن بر فرد، با فصاحت و بلاغت قرآن تطابق ندارد. در پاسخ باید گفت: اطلاق جمع بر فرد معین در کلام عرب و غیر آن به انگیزه تعظیم و مانند آن، امری شایع است؛ چنانکه در قرآن دربارۀ نشان دادن عظمت خداوند از ضمایر جمع استفاده شده است: نَحْنُ أَعْلَمُ بِمَا يَصِفُونَ[۳۱].[۳۲]
  2. شنیدین صدای سائل و تقدیم انگشتر به آن توسط حضرت با حضور قلب ایشان در نماز منافات دارد. منتها باید دانست توجّه آن حضرت در حین نماز، به کاری عبادی یعنی دادن زکات به انسان فقیر، امری مطلوب پروردگار است؛ لذا منافاتی با نماز خواندن ندارد، چراکه این دو عمل در طول یکدیگر بوده و تعارضی ندارند[۳۳].

جستارهای وابسته

منابع

  1. فاریاب، محمد حسین، بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت
  2. خراسانی، علی، دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱
  3. محدثی، جواد، فرهنگ غدیر
  4. قدردان قراملکی، محمد حسن، امامت
  5. ربانی گلپایگانی، علی، آیه ولایت، دانشنامه کلام اسلامی

پانویس

  1. ↑ المراجعات، ص‌۲۲۶، ۲۲۹.
  2. ↑ «سرور شما تنها خداوند است و پیامبر او و (نیز) آنانند که ایمان آورده‌اند، همان کسان که نماز برپا می‌دارند و در حال رکوع زکات می‌دهند» سوره مائده، آیه ۵۵.
  3. ↑ غایة المرام، ص۱۰۸؛ الاحتجاج، ص۱۱۸.
  4. ↑ لسان العرب، ج۱۵، ص۲۸۱-۲۸۳؛ أقرب الموارد، ج۲، ص۱۴۷۸.
  5. ↑ مجمع البیان، ج‌۳، ص‌۳۲۴ ـ ۳۲۵.
  6. ↑ ر.ک: خراسانی، علی، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۱، ص۴۳۰ ـ ۴۳۶؛ مقامی، مهدی، درسنامۀ امام‌شناسی، ص ۱۴۹؛ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۴.
  7. ↑ ر.ک: خراسانی، علی، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۱، ص۴۳۰ - ۴۳۶.
  8. ↑ لسان العرب، ج۱۵، ص۲۸۱ـ۲۸۳؛ أقرب الموارد، ج۲، ص۱۴۷۸.
  9. ↑ مجمع البیان، ج۴ـ۳، ص۲۱۱؛ الذخیرة فی علم الکلام، ص۴۳۹ـ۴۴۰؛ المنقذ من التقلید، ج۲، ص۳۰۲ـ۳۰۳.
  10. ↑ ر.ک: ربانی گلپایگانی، علی، آیۀ ولایت، دانشنامۀ کلام اسلامی، ج۱، ص؟؟؟
  11. ↑ مصباح الهدایة فی اثبات الولایة، ص۳۲۰ـ۳۲۱.
  12. ↑ ر.ک: ربانی گلپایگانی، علی، آیۀ ولایت، دانشنامۀ کلام اسلامی، ج۱، ص؟؟؟.
  13. ↑ ر.ک: قدردان قراملکی، محمد حسن، امامت، ص۲۱۳ - ۲۲۲.
  14. ↑ «سرور شما تنها خداوند است و پیامبر او و (نیز) آنانند که ایمان آورده‌اند، همان کسان که نماز برپا می‌دارند و در حال رکوع زکات می‌دهند» سوره مائده، آیه ۵۵.
  15. ↑ سوره مائده، آیه:۵۵.
  16. ↑ ر.ک: خراسانی، علی، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۱، ص۴۳۰ - ۴۳۶.
  17. ↑ ر.ک: مقامی، مهدی، درسنامه امام‌شناسی، ص:۱۴۶-۱۴۷.
  18. ↑ ر.ک: مقامی، مهدی،درسنامه امام‌شناسی، ص:۱۴۶.
  19. ↑ ر.ک: ربانی گلپایگانی، علی، دانشنامه کلام اسلامی، ج۱، ص۱۳.
  20. ↑ «و زکات بدهید» سوره بقره، آیه ۴۳.
  21. ↑ «بی‌گمان آنکه پاکیزه زیست رستگار شد،» سوره اعلی، آیه ۱۴.
  22. ↑ «همان کس که داراییش را می‌بخشد تا خود پاک و پیراسته شود،» سوره لیل، آیه ۱۸.
  23. ↑ «همان کسانی که زکات نمی‌پردازند و اینانند که منکر جهان واپسین‌اند» سوره فصلت، آیه ۷.
  24. ↑ الشافی الامامة، ج۲، ص۲۳۸.
  25. ↑ التحفة الإثنا عشریه، ص۱۹۸.
  26. ↑ ر.ک: ربانی گلپایگانی، علی، آیه ولایت، دانشنامه کلام اسلامی، ج۱.
  27. ↑ «قَالَ: فَهَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ آتَی الزَّکَاةَ وَ هُوَ رَاکِعٌ، فَنَزَلَتْ فِیهِ: (إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ)، غَیْرِی؟!. قَالُوا: لَا»؛ بحار الأنوار، ج ۳۱، ص۳۷۷.
  28. ↑ ر.ک: مقامی، مهدی،درسنامه امام‌شناسی، ص:۱۵۵-۱۵۷.
  29. ↑ «امروز دين شما را به كمال رسانيدم و نعمت خود بر شما تمام كردم و اسلام را دين شما برگزيدم» سوره مائده، آیه ۳.
  30. ↑ ر.ک. فاریاب، محمد حسین، بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت، ص۱۸۵ تا ۱۸۸.
  31. ↑ «ما به آنچه وصف می‌کنند داناتریم» سوره مؤمنون، آیه ۹۶.
  32. ↑ ر.ک: ربانی گلپایگانی، علی، آیه ولایت، دانشنامه کلام اسلامی، ج۱؛ مقامی، مهدی، درسنامه امام‌شناسی، ص:۱۵۱-۱۵۵.
  33. ↑ ر.ک: مقامی، مهدی، درسنامه امام‌شناسی، ص:۱۵۵-۱۵۷.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=آیه_ولایت&oldid=312612»