حق در فلسفه: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{خرد}} {{امامت}} <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; fo...» ایجاد کرد) |
(←مقدمه) |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
*در آثار [[فیلسوفان]] [[مسلمان]]، معانی متعددی برای "حق" بیان شده است: | *در آثار [[فیلسوفان]] [[مسلمان]]، معانی متعددی برای "[[حق]]" بیان شده است: | ||
#مطلق وجود که در خارج | #مطلق وجود که در خارج ت[[حق]]ق و فعلیت دارد؛ بنابراین [[حق]] بودن هر چیزی عبارت است از نحوه وجود [[عینی]] آن <ref>ابن سینا، الشفاء (الالهیات)، ص۴۸؛ الحکمة المتعالیة، ج۱، ص۸۹.</ref>. | ||
#وجود دائمی<ref>ابن سینا، الشفاء (الالهیات)، ص۴۸.</ref> مانند وجود [[عقل]]<ref>الحکمة المتعالیة، ج۱، ص۸۹، پاورقی، ملاهادی سبزواری.</ref>. | #وجود دائمی<ref>ابن سینا، الشفاء (الالهیات)، ص۴۸.</ref> مانند وجود [[عقل]]<ref>الحکمة المتعالیة، ج۱، ص۸۹، پاورقی، ملاهادی سبزواری.</ref>. | ||
#وجود [[واجب]] بالذات<ref>ابن سینا، الشفاء (الالهیات)، ص۴۸؛ الحکمة المتعالیة، ج۱، ص۸۹.</ref> که گاهی از آن به حق بالذات تعبیر می‌کنند در مقابل ممکن که [[باطل]] بالذات است و از آن به حق بالغیر نیز تعبیر می‌نمایند <ref>مرتضی مطهری، مجموعه آثار، ج۸، ص۲۴۸.</ref>. | #وجود [[واجب]] بالذات<ref>ابن سینا، الشفاء (الالهیات)، ص۴۸؛ الحکمة المتعالیة، ج۱، ص۸۹.</ref> که گاهی از آن به [[حق]] بالذات تعبیر می‌کنند در مقابل ممکن که [[باطل]] بالذات است و از آن به [[حق]] بالغیر نیز تعبیر می‌نمایند <ref>مرتضی مطهری، مجموعه آثار، ج۸، ص۲۴۸.</ref>. | ||
#[[اعتقاد]] و [[کلام]] مطابق با واقع، هنگامی که گفته می‌شود این [[کلام]] یا این [[اعتقاد]] حق است یعنی مطابق با واقع است و [[بهترین]] اقوال از نظر [[صدق]]، قولی است که [[صدق]] آن دائمی باشد<ref>ابن سینا، الشفاء (الالهیات)، ص۴۸؛ الحکمة المتعالیة، ج۱، ص۸۹.</ref>. | #[[اعتقاد]] و [[کلام]] مطابق با واقع، هنگامی که گفته می‌شود این [[کلام]] یا این [[اعتقاد]] [[حق]] است یعنی مطابق با واقع است و [[بهترین]] اقوال از نظر [[صدق]]، قولی است که [[صدق]] آن دائمی باشد<ref>ابن سینا، الشفاء (الالهیات)، ص۴۸؛ الحکمة المتعالیة، ج۱، ص۸۹.</ref>. | ||
#اختصاص: اختصاصی که به طور [[اجمال]]، قبل از [[تشکیل جامعه]] هم وجود داشته است و پس از تشکیل آن، به شکل‌های گوناگون و متنوعی ظاهر می‌شود که یکی از آنها حق است. بدین معنی که از اختصاص اجمالی مذکور، آنچه که به عین [[مال]] مربوط می‌شود، [[ملک]] و آنچه که مربوط به فایده [[مال]] است، "حق" نامیده می‌شود. در این دیدگاه، مسئلۀ اختصاص و [[مالکیت]]، امری اعتباری دانسته شده است و این اعتبار ریشه در امری غریزی و [[فطری]] دارد<ref>علامه طباطبایی، اصول فلسفه رئالیسم، ص۱۴۴-۱۴۶؛ المیزان، محمد باقر موسوی، ج۲، ص۷۶-۷۷.</ref>. | #اختصاص: اختصاصی که به طور [[اجمال]]، قبل از [[تشکیل جامعه]] هم وجود داشته است و پس از تشکیل آن، به شکل‌های گوناگون و متنوعی ظاهر می‌شود که یکی از آنها [[حق]] است. بدین معنی که از اختصاص اجمالی مذکور، آنچه که به عین [[مال]] مربوط می‌شود، [[ملک]] و آنچه که مربوط به فایده [[مال]] است، "[[حق]]" نامیده می‌شود. در این دیدگاه، مسئلۀ اختصاص و [[مالکیت]]، امری اعتباری دانسته شده است و این اعتبار ریشه در امری غریزی و [[فطری]] دارد<ref>علامه طباطبایی، اصول فلسفه رئالیسم، ص۱۴۴-۱۴۶؛ المیزان، محمد باقر موسوی، ج۲، ص۷۶-۷۷.</ref>. | ||
*همچنین در [[فلسفه]] [[غرب]]، حق در معانی زیر به کار می‌رود: | *همچنین در [[فلسفه]] [[غرب]]، [[حق]] در معانی زیر به کار می‌رود: | ||
#مطابقت قول با واقع. | #مطابقت قول با واقع. | ||
#موجود [[ | #موجود [[[[حق]]یقی]] نه موجود توهمی. | ||
#[[تصور]] دور از تناقض یا [[تصور]] چیزی که عقلا ممکن باشد<ref>منوچهر صانعی دره بیدی، فرهنگ فلسفی، ص۳۱۶ تا ۳۱۷.</ref>. | #[[تصور]] دور از تناقض یا [[تصور]] چیزی که عقلا ممکن باشد<ref>منوچهر صانعی دره بیدی، فرهنگ فلسفی، ص۳۱۶ تا ۳۱۷.</ref>. | ||
*حاصل آنکه، از تعاریف بیان شده در آثار [[فلسفی]]، معنای پنجم که معنای مورد نظر [[علامه طباطبائی]] است، می‌تواند در حوزه‌های [[فقهی]]، [[ | *حاصل آنکه، از تعاریف بیان شده در آثار [[فلسفی]]، معنای پنجم که معنای مورد نظر [[علامه طباطبائی]] است، می‌تواند در حوزه‌های [[فقهی]]، [[[[حق]]وقی]]، [[اجتماعی]] و [[سیاسی]] مورد استفاده قرار گیرد. معانی دیگر، گرچه در [[فلسفه]] کاربرد دارد و در استعمالات [[فیلسوفان]]، امری رایج است، اما در اینجا، محل بحث نیست<ref>[[آرزو شکری|شکری، آرزو]]، [[[[حق]]وق اهل بیت (کتاب)|[[حق]]وق اهل بیت]]، ص۲۶- ۲۸.</ref>. | ||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||
نسخهٔ ۲۲ ژوئن ۲۰۲۰، ساعت ۱۱:۲۸
 | این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید. |
- اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث حق است.
مقدمه
- مطلق وجود که در خارج تحقق و فعلیت دارد؛ بنابراین حق بودن هر چیزی عبارت است از نحوه وجود عینی آن [۱].
- وجود دائمی[۲] مانند وجود عقل[۳].
- وجود واجب بالذات[۴] که گاهی از آن به حق بالذات تعبیر می‌کنند در مقابل ممکن که باطل بالذات است و از آن به حق بالغیر نیز تعبیر می‌نمایند [۵].
- اعتقاد و کلام مطابق با واقع، هنگامی که گفته می‌شود این کلام یا این اعتقاد حق است یعنی مطابق با واقع است و بهترین اقوال از نظر صدق، قولی است که صدق آن دائمی باشد[۶].
- اختصاص: اختصاصی که به طور اجمال، قبل از تشکیل جامعه هم وجود داشته است و پس از تشکیل آن، به شکل‌های گوناگون و متنوعی ظاهر می‌شود که یکی از آنها حق است. بدین معنی که از اختصاص اجمالی مذکور، آنچه که به عین مال مربوط می‌شود، ملک و آنچه که مربوط به فایده مال است، "حق" نامیده می‌شود. در این دیدگاه، مسئلۀ اختصاص و مالکیت، امری اعتباری دانسته شده است و این اعتبار ریشه در امری غریزی و فطری دارد[۷].
- مطابقت قول با واقع.
- موجود [[حقیقی]] نه موجود توهمی.
- تصور دور از تناقض یا تصور چیزی که عقلا ممکن باشد[۸].
- حاصل آنکه، از تعاریف بیان شده در آثار فلسفی، معنای پنجم که معنای مورد نظر علامه طباطبائی است، می‌تواند در حوزه‌های فقهی، [[حقوقی]]، اجتماعی و سیاسی مورد استفاده قرار گیرد. معانی دیگر، گرچه در فلسفه کاربرد دارد و در استعمالات فیلسوفان، امری رایج است، اما در اینجا، محل بحث نیست[۹].
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ ابن سینا، الشفاء (الالهیات)، ص۴۸؛ الحکمة المتعالیة، ج۱، ص۸۹.
- ↑ ابن سینا، الشفاء (الالهیات)، ص۴۸.
- ↑ الحکمة المتعالیة، ج۱، ص۸۹، پاورقی، ملاهادی سبزواری.
- ↑ ابن سینا، الشفاء (الالهیات)، ص۴۸؛ الحکمة المتعالیة، ج۱، ص۸۹.
- ↑ مرتضی مطهری، مجموعه آثار، ج۸، ص۲۴۸.
- ↑ ابن سینا، الشفاء (الالهیات)، ص۴۸؛ الحکمة المتعالیة، ج۱، ص۸۹.
- ↑ علامه طباطبایی، اصول فلسفه رئالیسم، ص۱۴۴-۱۴۶؛ المیزان، محمد باقر موسوی، ج۲، ص۷۶-۷۷.
- ↑ منوچهر صانعی دره بیدی، فرهنگ فلسفی، ص۳۱۶ تا ۳۱۷.
- ↑ شکری، آرزو، [[حقوق اهل بیت (کتاب)|حقوق اهل بیت]]، ص۲۶- ۲۸.