امام: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
جز (جایگزینی متن - 'فهرست' به 'فهرست')
خط ۵۴: خط ۵۴:
===ارائه [[الگوی عملی]]===
===ارائه [[الگوی عملی]]===
*از دیگر محورهای زندگانی [[ائمه]] در معرّفی [[اسلام ناب]]، [[سیره عملی]] آنان بود. [[فرزندان پیامبر]]{{صل}} [[حقیقت اسلام]] را با [[زندگی]] روزمره خود تجسم و تبلور می‌بخشیدند. هر کس می‌خواست [[اسلام ناب]] و [[سیره]] [[پیامبر اسلام]] را ببیند، کافی بود. به [[زندگی]] یکی از [[ائمه]]{{عم}} نگاه کند. این اسوه‌های [[حسنه]] در عمل پیرو واقعی [[اسلام]] را به [[مردم]] معرّفی می‌کردند؛ به همین [[دلیل]] گاهی وجود [[ائمه]] با صرف‌ نظر از هر نوع تلاشی، بزرگ‌ترین [[دشمن]] برای [[حکّام]] [[ظالم]] و [[شیطان]] صفتان بود؛ زیرا [[مردم]] با مقایسه [[رفتار]] آنان و مدّعیان [[خلافت]] [[پیامبر]]، به همه چیز پی می‌بردند. [[مردم]] [[حقیقت]] [[اخلاق]] [[اسلام]]، [[عبادت]]، [[سلوک]] [[اجتماعی]] و... ابعاد مختلف [[معارف الهی]] را در این [[پیشوایان]] متجلّی می‌دیدند و به این ترتیب، [[رفتار]] و [[سلوک]] سیاست‌بازان و قدرت‌مندان را بر نمی‌تافتند و همیشه آن را زیر سؤال می‌بردند. [[کتب حدیث]] و [[سیره]] از این نمونه پر است و برای رعایت اختصار از [[نقل]] مواردی از آن [[خودداری]] می‌شود<ref>[[رضا محمدی|محمدی، رضا]]، [[امام‌شناسی ۵ (کتاب)|امام‌شناسی]]، ص:۱۰۰.</ref>.
*از دیگر محورهای زندگانی [[ائمه]] در معرّفی [[اسلام ناب]]، [[سیره عملی]] آنان بود. [[فرزندان پیامبر]]{{صل}} [[حقیقت اسلام]] را با [[زندگی]] روزمره خود تجسم و تبلور می‌بخشیدند. هر کس می‌خواست [[اسلام ناب]] و [[سیره]] [[پیامبر اسلام]] را ببیند، کافی بود. به [[زندگی]] یکی از [[ائمه]]{{عم}} نگاه کند. این اسوه‌های [[حسنه]] در عمل پیرو واقعی [[اسلام]] را به [[مردم]] معرّفی می‌کردند؛ به همین [[دلیل]] گاهی وجود [[ائمه]] با صرف‌ نظر از هر نوع تلاشی، بزرگ‌ترین [[دشمن]] برای [[حکّام]] [[ظالم]] و [[شیطان]] صفتان بود؛ زیرا [[مردم]] با مقایسه [[رفتار]] آنان و مدّعیان [[خلافت]] [[پیامبر]]، به همه چیز پی می‌بردند. [[مردم]] [[حقیقت]] [[اخلاق]] [[اسلام]]، [[عبادت]]، [[سلوک]] [[اجتماعی]] و... ابعاد مختلف [[معارف الهی]] را در این [[پیشوایان]] متجلّی می‌دیدند و به این ترتیب، [[رفتار]] و [[سلوک]] سیاست‌بازان و قدرت‌مندان را بر نمی‌تافتند و همیشه آن را زیر سؤال می‌بردند. [[کتب حدیث]] و [[سیره]] از این نمونه پر است و برای رعایت اختصار از [[نقل]] مواردی از آن [[خودداری]] می‌شود<ref>[[رضا محمدی|محمدی، رضا]]، [[امام‌شناسی ۵ (کتاب)|امام‌شناسی]]، ص:۱۰۰.</ref>.
==[[امام]] نعمتی [[تکوینی]]==
*[[نعمت]] بودن [[امام]] منحصر در [[هدایت]] [[معنوی]]، [[سیاسی]]، [[اجتماعی]] و غیره نمی‌باشد بلکه علاوه بر آن، [[وجود امام]] نعمتی [[تکوینی]] است. در جنبۀ [[تکوینی]] [[نعمت]] بودن [[امام]]، شخص به هر حال از [[نعمت]] آب، هوا، [[زمین]]، میوه و... استفاده می‌کند. [[شناخت]] یا عدم [[شناخت]] [[ولی نعمت]] تأثیری در اصل استفاده او ندارد هرچند جایز بودن استفاده به "معرفت داشتن یا نداشتن" او مربوط است، به تعبیر دیگر [[حلال]] یا [[حرام]] بودن استفاده از [[نعمت‌های الهی]] به [[شناخت]] یا عدم [[شناخت امام]] بستگی دارد؛ اما [[نعمت]] بودن [[امام]] از جهت [[تشریعی]] دائر مدار [[معرفت]] ایشان است<ref>محمد بنی هاشمی، آفتاب در غربت، ص۱۱۰-۱۱۱.</ref>.
*[[اهل بیت]]{{عم}} [[مقام]] والایی در هستی و [[آفرینش]] دارند. [[امام صادق]]{{ع}} در روایتی مهم می‌فرماید:  "همانا [[خدا]] بود و هیچ پدیده‌ای نبود، سپس پدیده و مکان را آفرید و [[نور]] الانوار را آفرید که همه نورها از او [[نور]] گرفت و از [[نور]] خود که همه نورها از آن [[نور]] یافت در آن (نورالانوار) جاری ساخت و آن نوریست که [[محمد]] و [[علی]] را از آن آفرید..."<ref>{{متن حدیث|قَالَ: إِنَّ اللَّهَ كَانَ إِذْ لَا كَانَ فَخَلَقَ الْكَانَ وَ الْمَكَانَ وَ خَلَقَ نُورَ الْأَنْوَارِ الَّذِي نُوِّرَتْ مِنْهُ الْأَنْوَارُ وَ أَجْرَى فِيهِ مِنْ نُورِهِ الَّذِي نُوِّرَتْ مِنْهُ الْأَنْوَارُ وَ هُوَ النُّورُ الَّذِي خَلَقَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَ عَلِيّاً...}}؛ الکافی، ج۱، ص۴۴۲، ترجمه سید جواد مصطفوی، ج۲، ص۳۲۸.</ref>.
*صفات و ویژگی [[اهل بیت]] در همه زمینه‌ها یکی است چرا که [[خلقت]] آنان از همان [[نور]] و [[حقیقت]] [[رسول اکرم]]{{صل}}، به غیر از [[مقام نبوت]] است. همه آنان اسمای حسنای [[الهی]] هستند {{متن حدیث|نَحْنُ وَ اللَّهِ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى}}<ref>الکافی، ج۱، ص۱۴۴.</ref> به همین خاطر تمام [[عوالم]] و هر آنچه در آنهاست وام‌دار این بزرگواران هستند، چنان که از [[معصوم]] [[روایت]] شده: "به [[دنیا]] و آنچه در آن است در [[مالکیت]] [[خدای بزرگ]] و پیامبرش و ما قرار دارد"<ref>{{متن حدیث|الدُّنْيَا وَ مَا فِيهَا لِلَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى وَ لِرَسُولِهِ وَ لَنَا...}}؛ الکافی، ج۱، ص۴۰۸.</ref>.
*همان‌گونه که اگر میوه‌ای در کار نبود باغبان [[دانا]] نهالی را نمی‌کاشت اگر [[پیغمبر اکرم]] و حضرات [[معصومین]]{{عم}} نیز نبودند، [[خداوند حکیم]] ذره‌ای را نمی‌آفرید و [[لباس]] هستی بر قامت [[انسان]] و [[جهان]] نمی‌پوشانید؛ زیرا عالم [[ملک]] و [[ملکوت]]، [[آدم]]، [[جن]]، [[فرشته]]، [[زمین]] و [[آسمان]]، [[عرش]]، [[کرسی]]، [[بهشت و دوزخ]]، گل‌ها و گیاهان و بالاخره حیوانات و سایر پدیده‌ها همه و همه به خاطر [[اهل بیت]] [[عصمت]] و [[طهارت]] [[خلق]] شده و به [[برکت]] آن [[انوار]] مقدسه پدیدار گشته‌اند<ref>جمال الدین حجازی، مقدمه ولایت اهل بیت{{عم}}، ص۸۴ و ۸۵.</ref>.
*در [[منابع حدیثی]] [[اهل تسنن]] نیز آمده که [[نور]] [[اهل بیت]] قبل از [[آفرینش]] هستی در [[عرش]] بوده است<ref>ر.ک: ابراهیم بن سعدالدین شافعی، فرائد السمطین، ج۱، ص۳۶ و شبیه آن: در راوندی، قصص الأنبیاء{{عم}}، ص۴۴.</ref>.
*در [[حدیثی]] از [[امام]] [[زین العابدین]] [[نقل]] شده که: "مائیم [[حافظ]] [[اهل]] [[زمین]]، چنانکه [[ستارگان]] [[حافظ]] [[اهل]] آسمانند و مائیم که به واسطه ما [[خدا]] [[آسمان]] را نگه می‌دارد و به واسطۀ ما [[زمین]] را نگه می‌دارد از اینکه بر اهلش مضطرب گردد و به واسطۀ ما [[باران]] نازل می‌کند و نشر [[رحمت]] می‌نماید و برکت‌های [[زمین]] را بیرون میآورد و اگر آنچه در [[زمین]] است از ما نبود، [[زمین]] [[اهل]] خود را فرو می‌برد"<ref>شیخ صدوق، الأمالی، ص۱۸۶؛ ابن شهر آشوب، مناقب، ج۴، ص۱۶۸.</ref>.
*[[ابوحمزه]] گوید: به [[امام صادق]]{{ع}} عرض کردم: [[زمین]] بدون [[امام]] می‌ماند؟ فرمود: اگر [[زمین]] بدون [[امام]] باشد فرو رود<ref>الکافی، ج۱، ص۱۷۹؛ علل الشرائع، ج۱، ص۱۹۶ و ۱۹۸.</ref>.
*آنچه گفته شد در مورد تک تک [[اهل بیت]]{{عم}} [[صدق]] می‌کند؛ [[امام محمد باقر]]{{ع}} از این [[حقیقت]] چنین یاد می‌کند: "بی‌شک [[پیامبر]]، باب خداست که جز از آن در نیایند و راه خداست که هرکس آن را بپیماید به [[خدا]] میرسد و [[امیرمؤمنان]] نیز پس از او چنین است، و همین‌گونه است هر امامی به دنبال [[امام]] دیگر، باری [[خدا]] آنان را پایه‌های [[زمین]] قرار داده تا [[زمین]] اهلش را نلرزاند"<ref>{{متن حدیث|فَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ{{صل}} بَابُ اللَّهِ الَّذِي لَا يُؤْتَى إِلَّا مِنْهُ وَ سَبِيلُهُ الَّذِي مَنْ سَلَكَهُ وَصَلَ إِلَى اللَّهِ وَ كَذَلِكَ كَانَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ{{ع}} مِنْ بَعْدِهِ وَ جَرَى فِي الْأَئِمَّةِ وَاحِداً بَعْدَ وَاحِدٍ جَعَلَهُمُ اللَّهُ أَرْكَانَ الْأَرْضِ أَنْ تَمِيدَ بِأَهْلِهَا}}؛ الکافی، ج۱، ص۱۹۶-۱۹۷.</ref><ref>[[آرزو شکری|شکری، آرزو]]، [[حقوق اهل بیت (کتاب)|حقوق اهل بیت]]، ص۱۳۷- ۱۴۰.</ref>.


==منابع==
==منابع==

نسخهٔ ‏۲۸ ژوئن ۲۰۲۰، ساعت ۱۳:۴۹

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل امام (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

معنای امام

امام در قرآن و روایات

جایگاه و شأن امامت

فرق میان نبی و امام

امام و هدایت باطنی

موقعیت امام در اجتماع

لزوم تفسیر قرآن

امام مغز متفکر و مرشد جامعه

  • هر مجموعه‌ای به یک هماهنگ کننده و یک مغز متفکر نیاز دارد. مجموعه اجتماع نیز چنین است. روزی امام صادق(ع) به هشام بن حکم فرمود: "آیا از بحث و گفت‌وگویی که با عمرو بن عبید داشته‌ای چیزی نمی‌گویی؟ عرض کرد: در حضور شما احساس خجالت می‌کنم. حضرت فرمود: آنچه روی داده است بگو. هشام گفت: به من خبر رسید عمرو بن عبید در مسجد بصره، متصدی امور مذهبی شده است. این امر بر من گران آمده، روانه مسجد شدم. او میان جمعی نشسته بود و به پرسش‌های مردم پاسخ می‌داد. گفتم: ای دانشمند! من مردی غریبم، آیا اجازه می‌دهی مسئله‌ای بپرسم؟ گفت: آری! گفتم: چشم داری؟ گفت: پسر جان! این چه پرسشی است؟ گفتم‌: من این‌گونه می‌پرسم. گفت: آری! گفتم: با آن چه کار می‌کنی؟ گفت: رنگ‌ها و انسان‌ها را با آن می‌بینم. گفتم: بینی داری؟ گفت: آری! گفتم: با آن چه کار می‌کنی؟ گفت: می‌بویم. گفتم: دهان داری؟ با آن چه می‌کنی؟ گفت: مزّۀ غذا را می‌چشم. گفتم: با گوش خود چه کار می‌کنی؟ گفت: صداها را می‌شنوم. گفتم: قلب داری؟ گفت: آری! گفتم: با آن چه کار می‌کنی؟ گفت: قلب معیار سنجش است و اموری که بر اعضا و جوارح وارد می‌شود، به وسیله قلب می‌توان درست آن را از نادرست تشخیص داد. گفتم: هیچ عضوی بی‌نیاز از قلب نیست؟ گفت: نه! گفتم: با اینکه همه این اعضا از سلامت کامل برخوردارند؟ گفت: پسر جان! وقتی هر یک از حواس در درک خود خطا کرد یا به تردید افتاد، به قلب رجوع می‌کند تا تردید او را از میان ببرد و اطمینان و یقین حاصل کند. گفتم: بنابراین مقام قلب به امر الهی میان انبوه جوارح زایل‌ کننده شک و تردید و حیرت و خطای اعضای آدمی است؟ گفت: آری! گفتم: پس وجود قلب در آدمی یک ضرورت است و بدون آن هیچ عضوی به خوبی رهبری نخواهد شد؟ گفت: آری! گفتم: خداوند حواس و اعضایت را بدون پیشوا نگذاشت تا هنگام شک و تردید آنها را درست راهنمایی کند. آیا ممکن است جامعه انسانی را با همه اختلاف و جهلی که دامن گیرشان می‌شود، بدون امام و پیشوا به حال خود رها کند و رهبری شایسته که حیرت و خطایشان را برطرف سازد، به آنها معرفی نکند؟ عمرو بن عبید خاموش ماند و پس از اندکی سکوت رو به من کرد و گفت: تو هشام بن حکم نیستی؟. امام(ع) تبسّمی کرد و فرمود: این احتجاج را از که آموخته‌ای؟ گفت: از محضر شما آموختم. امام فرمود: به خدا سوگند! این طرز استدلال در صحف ابراهیم و موسی ذکر شده است"[۲۵][۲۶].

تحقّق نقش امام در جامعه

نشر علم و نقل حدیث برای همه مسلمانان

تربیت شاگرد

مبارزات سیاسی

ارائه الگوی عملی

امام نعمتی تکوینی

منابع

مصداق‌های امام

جستارهای وابسته

منبع‌شناسی جامع امام

پانویس

  1. فرهنگ فارسی، ج۱، ص۳۴۶ ـ ۳۴۷، «امامت».
  2. لسان العرب، ج ۱، ص ۲۱۳ ـ ۲۱۵، «امم».
  3. مفردات، ص ۸۷، «ام».
  4. المنجد، ص ۱۷، «ام».
  5. مرکز فرهنگ و معارف قرآن، دائرةالمعارف قرآن کریم، ص۲۱۹-۲۲۰؛ محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۳۰-۳۱.
  6. معجم المقاییس فی اللغة، ص۴۸، المصباح المنیر، ج۱، ص۳۱ ـ ۳۲؛ لسان العرب، ج۱، ص۱۵۷؛ المفردات فی غریب القرآن، ص۲۴، اقرب الموارد، ج۱، ص۱۹؛ المعجم الوسیط، ج۱، ص۲۷؛ فرهنگ عمید، ص۱۸.
  7. ر.ک: محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه قرآن و حدیث، ج ۱۰، ص۲۱۳ – ۲۱۴؛ دانشنامه کلام اسلامی، ص ۶۹.
  8. ر.ک: مرکز فرهنگ و معارف قرآن، دائرةالمعارف قرآن کریم، ص۲۲۰.
  9. ر.ک: دانشنامه کلام اسلامی، ص ۶۹؛ فرهنگ شیعه، ص ۹۱-۹۲.
  10. و آنان را پیشوایانی کردیم که به فرمان ما راهبری می‌کردند و به آنها انجام کارهای نیک و برپا داشتن نماز و دادن زکات را وحی کردیم و آنان پرستندگان ما بودند؛ سوره انبیاء، آیه:۷۳.
  11. روزی که هر دسته‌ای را با پیشوایشان فرا می‌خوانیم آنگاه کسانی که کارنامه‌شان را به دست راست آنان دهند، آن را می‌خوانند و به آنها سر مویی ستم نخواهد شد؛ سوره اسراء، آیه:۷۱.
  12. ر.ک: مرکز فرهنگ و معارف قرآن، دائرةالمعارف قرآن کریم، ص۲۲۰-۲۲۱.
  13. «الْإِمَامَةَ خِلَافَةُ اللَّهِ‏ وَ خِلَافَةُ الرَّسُول‏‏»؛ اصول کافی، ج۱، ص۱۵۵.
  14. «وَ إِنَّمَا الْأَئِمَّةُ قُوَّامُ اللَّهِ عَلَی خَلْقِهِ وَ عُرَفَاؤُهُ عَلَی عِبَادِهِ، وَ لَا یَدْخُلُ الْجَنَّةَ إِلَّا مَنْ عَرَفَهُمْ وَ عَرَفُوهُ، وَ لَا یَدْخُلُ النَّارَ إِلَّا مَنْ أَنْکَرَهُمْ وَ أَنْکَرُوهُ»؛نهج البلاغه، خطبه ۲۵۲.
  15. «بُنِیَ الْإِسْلَامُ عَلَی خَمْسٍ عَلَی الصَّلَاةِ وَ الزَّکَاةِ وَ الصَّوْمِ وَ الْحَجِّ وَ الْوَلَایَةِ وَ لَمْ یُنَادَ بِشَیْ‏ءٍ کَمَا نُودِیَ بِالْوَلَایَة»؛ اصول کافی، ج۲، ص۱۸.
  16. ر.ک: دانشنامه کلام اسلامی، ص ۶۹.
  17. ر.ک. قربانی، علی، امامت‌پژوهی، ص۱۶۹؛ عارفی، اسحاق، امامت‌پژوهی، ص۷۸؛ الهی راد، صفدر، انسان‌شناسی، ص ۲۰۳؛ فرهنگ شیعه، ص ۹۱-۹۲.
  18. «برخی از آنان را پیشوایانی گماردیم که به فرمان ما (مردم را) رهنمایی می‌کردند» سوره سجده، آیه ۲۴.
  19. «إِنَّ الْإِمَامَةَ هِیَ مَنْزِلَةُ الْأَنْبِیَاءِ وَ إِرْثُ الْأَوْصِیَاءِ إِنَّ الْإِمَامَةَ خِلَافَةُ اللَّهِ وَ خِلَافَةُ الرَّسُولِ ص وَ مَقَامُ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ(ع)وَ مِیرَاثُ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ(ع)إِنَّ الْإِمَامَةَ زِمَامُ الدِّینِ وَ نِظَامُ الْمُسْلِمِینَ وَ صَلَاحُ الدُّنْیَا وَ عِزُّ الْمُؤْمِنِینَ إِنَّ الْإِمَامَةَ أُسُّ الْإِسْلَامِ النَّامِی وَ فَرْعُهُ السَّامِی بِالْإِمَامِ تَمَامُ الصَّلَاةِ وَ الزَّکَاةِ وَ الصِّیَامِ وَ الْحَجِّ وَ الْجِهَادِ وَ تَوْفِیرُ الْفَیْ‏ءِ وَ الصَّدَقَاتِ وَ إِمْضَاءُ الْحُدُودِ وَ الْأَحْکَامِ وَ مَنْعُ الثُّغُورِ وَ الْأَطْرَافِ الْإِمَامُ یُحِلُّ حَلَالَ اللَّهِ وَ یُحَرِّمُ حَرَامَ اللَّهِ وَ یُقِیمُ حُدُودَ اللَّهِ وَ یَذُبُّ عَنْ دِینِ اللَّهِ»؛ کافی، ج ۱، ص ۲۰۰.
  20. ر.ک: مرکز فرهنگ و معارف قرآن، دائرةالمعارف قرآن کریم، ص۲۳۱.
  21. ر.ک: مرکز فرهنگ و معارف قرآن، دائرةالمعارف قرآن کریم، ص۲۲۵.
  22. محمدی، رضا، امام‌شناسی، ص:۵۷.
  23. محمدی، رضا، امام‌شناسی، ص:۹۲-۹۳.
  24. محمدی، رضا، امام‌شناسی، ص:۹۳.
  25. اصول کافی، ج۱، ص۱۷۰.
  26. محمدی، رضا، امام‌شناسی، ص:۹۳-۹۵.
  27. محمدی، رضا، امام‌شناسی، ص:۹۵.
  28. مسند احمد حنبل، ج۱، ص۲- ۱۴
  29. (اضراء علی السنة المحمدیة، ص۲۰۴.
  30. اضراء علی السنة، ص۲۰۴.
  31. شرح ابن ابی الحدید، ج۱، ص۶.
  32. امام صادق و مذاهب اربعه.
  33. محمدی، رضا، امام‌شناسی، ص:۹۶-۹۸.
  34. مناقب ابن شهر آشوب حنفی، ج۴، ص۳۴۷.
  35. امام صادق و مذاهب چهارگانه، ج۳، ص۲۷-۲۸ و ۴۶.
  36. محمدی، رضا، امام‌شناسی، ص:۹۸-۹۹.
  37. محمدی، رضا، امام‌شناسی، ص:۹۹-۱۰۰.
  38. محمدی، رضا، امام‌شناسی، ص:۱۰۰.
  39. محمد بنی هاشمی، آفتاب در غربت، ص۱۱۰-۱۱۱.
  40. «قَالَ: إِنَّ اللَّهَ كَانَ إِذْ لَا كَانَ فَخَلَقَ الْكَانَ وَ الْمَكَانَ وَ خَلَقَ نُورَ الْأَنْوَارِ الَّذِي نُوِّرَتْ مِنْهُ الْأَنْوَارُ وَ أَجْرَى فِيهِ مِنْ نُورِهِ الَّذِي نُوِّرَتْ مِنْهُ الْأَنْوَارُ وَ هُوَ النُّورُ الَّذِي خَلَقَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَ عَلِيّاً...»؛ الکافی، ج۱، ص۴۴۲، ترجمه سید جواد مصطفوی، ج۲، ص۳۲۸.
  41. الکافی، ج۱، ص۱۴۴.
  42. «الدُّنْيَا وَ مَا فِيهَا لِلَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى وَ لِرَسُولِهِ وَ لَنَا...»؛ الکافی، ج۱، ص۴۰۸.
  43. جمال الدین حجازی، مقدمه ولایت اهل بیت(ع)، ص۸۴ و ۸۵.
  44. ر.ک: ابراهیم بن سعدالدین شافعی، فرائد السمطین، ج۱، ص۳۶ و شبیه آن: در راوندی، قصص الأنبیاء(ع)، ص۴۴.
  45. شیخ صدوق، الأمالی، ص۱۸۶؛ ابن شهر آشوب، مناقب، ج۴، ص۱۶۸.
  46. الکافی، ج۱، ص۱۷۹؛ علل الشرائع، ج۱، ص۱۹۶ و ۱۹۸.
  47. «فَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ(ص) بَابُ اللَّهِ الَّذِي لَا يُؤْتَى إِلَّا مِنْهُ وَ سَبِيلُهُ الَّذِي مَنْ سَلَكَهُ وَصَلَ إِلَى اللَّهِ وَ كَذَلِكَ كَانَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ(ع) مِنْ بَعْدِهِ وَ جَرَى فِي الْأَئِمَّةِ وَاحِداً بَعْدَ وَاحِدٍ جَعَلَهُمُ اللَّهُ أَرْكَانَ الْأَرْضِ أَنْ تَمِيدَ بِأَهْلِهَا»؛ الکافی، ج۱، ص۱۹۶-۱۹۷.
  48. شکری، آرزو، حقوق اهل بیت، ص۱۳۷- ۱۴۰.