موعظه در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
#معذوران و معاف‌شدگان از [[جهاد]] مصون از هرگونه تعرض آحاد [[جامعه اسلامی]] در صورت [[نصیحت]] و [[خیرخواهی]] برای [[خدا]]، [[دین]] و [[پیامبر]] [[رهبر]] [[جامعه اسلامی]] {{متن قرآن|لَيْسَ عَلَى الضُّعَفَاءِ وَلَا عَلَى الْمَرْضَى وَلَا عَلَى الَّذِينَ لَا يَجِدُونَ مَا يُنْفِقُونَ حَرَجٌ إِذَا نَصَحُوا لِلَّهِ وَرَسُولِهِ}}؛ | #معذوران و معاف‌شدگان از [[جهاد]] مصون از هرگونه تعرض آحاد [[جامعه اسلامی]] در صورت [[نصیحت]] و [[خیرخواهی]] برای [[خدا]]، [[دین]] و [[پیامبر]] [[رهبر]] [[جامعه اسلامی]] {{متن قرآن|لَيْسَ عَلَى الضُّعَفَاءِ وَلَا عَلَى الْمَرْضَى وَلَا عَلَى الَّذِينَ لَا يَجِدُونَ مَا يُنْفِقُونَ حَرَجٌ إِذَا نَصَحُوا لِلَّهِ وَرَسُولِهِ}}؛ | ||
# [[نصیحت]] و [[خیرخواهی]] در [[راه خدا]] و رضای [[پیامبر خدا]] موجب قرار گرفتن در زمره محسنان {{متن قرآن|مَا عَلَى الْمُحْسِنِينَ مِنْ سَبِيلٍ}}؛ | # [[نصیحت]] و [[خیرخواهی]] در [[راه خدا]] و رضای [[پیامبر خدا]] موجب قرار گرفتن در زمره محسنان {{متن قرآن|مَا عَلَى الْمُحْسِنِينَ مِنْ سَبِيلٍ}}؛ | ||
#معذوران و [[ناتوانان]] از [[جهاد]]، در صورت [[نصیحت]] و [[خیرخواهی]] در [[راه خدا]] و [[پیامبر]] مشمول [[مغفرت]]، [[لطف]] و [[رحمت الهی]] {{متن قرآن|وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ}}<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۲، ص | #معذوران و [[ناتوانان]] از [[جهاد]]، در صورت [[نصیحت]] و [[خیرخواهی]] در [[راه خدا]] و [[پیامبر]] مشمول [[مغفرت]]، [[لطف]] و [[رحمت الهی]] {{متن قرآن|وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ}}<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۲، ص ۸۸۵.</ref>. | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
نسخهٔ ۱۱ اوت ۲۰۲۰، ساعت ۰۷:۲۳
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل موعظه (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
مقدمه
از آنجا که عمده مباحث موعظه در مدخل تبلیغ آمده است؛ تنها به آیاتی که در آن این واژه آمده، اشاره شده و نتیجه‌گیری می‌شود:
- ﴿...وَعِظْهُمْ وَقُلْ لَهُمْ فِي أَنْفُسِهِمْ قَوْلًا بَلِيغًا﴾[۱].
- ﴿ادْعُ إِلَى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ﴾[۲].
- ﴿قُلْ إِنَّمَا أَعِظُكُمْ بِوَاحِدَةٍ أَنْ تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنَى وَفُرَادَى﴾[۳].
- ﴿وَإِذْ تَقُولُ لِلَّذِي أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِ وَأَنْعَمْتَ عَلَيْهِ أَمْسِكْ عَلَيْكَ زَوْجَكَ وَاتَّقِ اللَّهَ﴾[۴]
نکات
در آیات فوق این موضوعات مطرح گردیده است:
- موعظه و نصیحت به مردم با زبانی رسا وظیفه پیامبر: ﴿...وَعِظْهُمْ وَقُلْ لَهُمْ فِي أَنْفُسِهِمْ قَوْلًا بَلِيغًا﴾؛
- پیامبر مأمور دعوت مردم به توحید و راه خداوند با موعظه حسنه؛
- موعظه پیامبر به زیدبن‌حارثه برای نگهداری همسرش و توصیه به تقوای الهی: ﴿وَإِذْ تَقُولُ لِلَّذِي أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِ وَأَنْعَمْتَ عَلَيْهِ أَمْسِكْ عَلَيْكَ زَوْجَكَ وَاتَّقِ اللَّهَ﴾[۵].
نصیحت در فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۲
نصحیت در فرهنگ قرآن که بار تربیتی و اصلاحی و درجه‌ای بالاتر از نقد و انتقاد دارد و در آن معنای مشفقانه و خالصانه در آن نهفته و این کلمه با هیئت‌های مختلف فعلی و اسمی در قرآن ۱۲ بار به کار رفته است، و البته دو جنبه دارد، یکی نصحیت پیامبران به مؤمنین و دیگری نصحیت مؤمنین به پیامبران. مثل: ﴿أُبَلِّغُكُمْ رِسَالَاتِ رَبِّي وَأَنَا لَكُمْ نَاصِحٌ أَمِينٌ﴾[۶]. یا مثل نصحیت آن اسرائیلی به موسی: ﴿وَجَاءَ رَجُلٌ مِنْ أَقْصَى الْمَدِينَةِ يَسْعَى قَالَ يَا مُوسَى إِنَّ الْمَلَأَ يَأْتَمِرُونَ بِكَ لِيَقْتُلُوكَ فَاخْرُجْ إِنِّي لَكَ مِنَ النَّاصِحِينَ﴾[۷] چنان‌که گاهی جنبه فریبکارانه آن در قرآن در حق شیطان نقل شده که مدعی نصحیت بنی‌آدم بود و بر این مطلب هم سوگند یاد کرد: ﴿فَوَسْوَسَ لَهُمَا الشَّيْطَانُ... وَقَاسَمَهُمَا إِنِّي لَكُمَا لَمِنَ النَّاصِحِينَ﴾[۸]. اما درباره پیامبر اسلام یک بار به کار رفته و آن هم در جایی است که برای خدا و پیامبرش قصد و نیت خیرخواهی دارند: ﴿نَصَحُوا لِلَّهِ وَرَسُولِهِ﴾[۹] یعنی شرکت نکردن آنان به خاطر عذر و مشکلات بوده و قصد فرار نداشته‌اند و خیرخواهی خدا و رسول می‌کنند. دل‌ها و نیاتشان از خیانت و غش دور بوده، و نخواسته‌اند در امر جهاد تقاعد و کارشکنی کنند. مثل توبه واقعی و نصوح که نوعی خلوص در نیت را می‌طلبد: ﴿تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحًا﴾[۱۰] این معنا اندکی از معنای متعارف نصحیت به دور است.
- ﴿لَيْسَ عَلَى الضُّعَفَاءِ وَلَا عَلَى الْمَرْضَى وَلَا عَلَى الَّذِينَ لَا يَجِدُونَ مَا يُنْفِقُونَ حَرَجٌ إِذَا نَصَحُوا لِلَّهِ وَرَسُولِهِ مَا عَلَى الْمُحْسِنِينَ مِنْ سَبِيلٍ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ﴾[۱۱].
نتیجه: در آیه فوق این موضوعات مطرح گردیده است:
- معذوران و معاف‌شدگان از جهاد مصون از هرگونه تعرض آحاد جامعه اسلامی در صورت نصیحت و خیرخواهی برای خدا، دین و پیامبر رهبر جامعه اسلامی ﴿لَيْسَ عَلَى الضُّعَفَاءِ وَلَا عَلَى الْمَرْضَى وَلَا عَلَى الَّذِينَ لَا يَجِدُونَ مَا يُنْفِقُونَ حَرَجٌ إِذَا نَصَحُوا لِلَّهِ وَرَسُولِهِ﴾؛
- نصیحت و خیرخواهی در راه خدا و رضای پیامبر خدا موجب قرار گرفتن در زمره محسنان ﴿مَا عَلَى الْمُحْسِنِينَ مِنْ سَبِيلٍ﴾؛
- معذوران و ناتوانان از جهاد، در صورت نصیحت و خیرخواهی در راه خدا و پیامبر مشمول مغفرت، لطف و رحمت الهی ﴿وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ﴾[۱۲].
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ «... و پندشان ده و به آنان سخنی رسا که در دلشان جایگیر شود، بگوی» سوره نساء، آیه ۶۳.
- ↑ «(مردم را) به راه پروردگارت با حکمت و پند نیکو فرا خوان و با آنان با روشی که بهتر باشد چالش ورز!» سوره نحل، آیه ۱۲۵.
- ↑ «بگو: تنها شما را به (سخن) یگانه‌ای اندرز می‌دهم و آن اینکه: دو تن دو تن و تک تک برای خداوند قیام کنید» سوره سبأ، آیه ۴۶.
- ↑ «و (یاد کن) آنگاه را که به کسی که خداوند و خود تو بدو نعمت رسانده بودید گفتی که: همسرت را برای خویش نگه دار (و طلاق مده) و از خداوند پروا کن» سوره احزاب، آیه ۳۷.
- ↑ سعیدیان‌فر و ایازی، فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم، ج۲، ص ۸۵۰.
- ↑ «پیام‌های پروردگارم را به شما می‌رسانم و من برای شما خیرخواهی امینم» سوره اعراف، آیه ۶۸.
- ↑ «و مردی از دورترین جای شهر شتابان آمد؛ گفت: ای موسی! سرکردگان (شهر) در کار تو همدل شده‌اند تا تو را بکشند پس (از شهر) بیرون رو که من از خیرخواهان توام» سوره قصص، آیه ۲۰.
- ↑ «پس شیطان آن دو را به وسوسه افکند... و برای آن دو سوگند خورد که من از خیرخواهان شمایم» سوره اعراف، آیه ۲۰-۲۱.
- ↑ «چون خیرخواه خداوند و پیامبرش باشند گناهی نیست» سوره توبه، آیه ۹۱.
- ↑ «ای مؤمنان! به سوی خداوند توبه‌ای راستین کنید» سوره تحریم، آیه ۸.
- ↑ «بر ناتوانان و بیماران و آنان که چیزی برای بخشیدن (به راه و راهیان جهاد) نمی‌یابند چون خیرخواه خداوند و پیامبرش باشند گناهی نیست؛ (آری) بر نیکوکاران ایرادی نیست و خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره توبه، آیه ۹۱.
- ↑ سعیدیان‌فر و ایازی، فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم، ج۲، ص ۸۸۵.