|
|
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{ویرایش غیرنهایی}}
| | اجتهاد ممکن است به یکی از موارد زیر اشاره داشته باشد: |
| {{امامت}}
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[اجتهاد در قرآن]] | [[اجتهاد در حدیث]] | [[اجتهاد در فقه اسلامی]] | [[اجتهاد در فقه سیاسی]] | [[اجتهاد در معارف دعا و زیارات]] | [[اجتهاد در معارف و سیره سجادی]] | [[اجتهاد در معارف و سیره رضوی]]</div>
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[اجتهاد (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
| |
| <div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
| |
|
| |
|
| *'''اجتهاد:''' [[استنباط]] [[احکام]] و [[وظایف عملی]] از [[ادله]] و اصول<ref>[[محمد صادق یوسفی مقدم|یوسفی مقدم، محمد صادق]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۲، ص۱۲۰-۱۴۷.</ref>. | | * [[اجتهاد علمی]]؛ |
| | * [[سخت‌کوشی]]. |
| | {{ابهام‌زدایی}} |
|
| |
|
| ==واژه‌شناسی لغوی==
| | [[رده:صفحه‌های ابهام‌زدایی]] |
| *این واژه در لغت به‌معنای [[سخت‌کوشی]] است<ref>التحقیق، ج۲، ص۱۲۸، «جهد».</ref> و در اصطلاح از ۲ زاویه به آن نگریسته می‌شود<ref>[[محمد صادق یوسفی مقدم|یوسفی مقدم، محمد صادق]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۲، ص۱۲۰-۱۴۷.</ref>:
| |
| # اجتهاد به‌معنای عام، بین [[فقیهان]] [[شیعه]] و [[اهل سنت]]، که برای آن تعاریف مختلفی شده است؛ برخی آن را به‌کارگیری نهایت کوشش برای تحصیل [[ظن]] به [[حکم شرعی]]<ref>موسوعة الفقه، ج۳، ص۵؛ المنار، ج۵، ص۲۰۴؛ الاحکام، آمدی، ج۴، ص۱۶۲.</ref> یا تحصیل [[حجت]] بر [[حکم شرعی]] یا [[تعیین]] [[وظیفه عملی]] دانسته‌اند<ref>مصباح الاصول، ج۳، ص۴۳۴.</ref>. برخی دیگر اجتهاد را تلاشی [[علمی]] و روش‌مند جهت [[استنباط]] و استخراج [[حجت]] بر [[وظایف]] [[شرعی]] مربوط به موضوعات و پدیده‌های فرعی، از اصول و قواعد و منابع [[شرعی]] و [[عقلی]] می‌دانند<ref>آشنایی با علوم اسلامی، ج۳، ص۱۸؛ مجموعه آثار، ج۳، ص۱۹۶، «ختم نبوت».</ref>. کاربرد واژه اجتهاد در ملکه [[استنباط]] حکم‌شرعی و توان بر [[استنباط]]، بسیار رایج است<ref>کفایة‌الاصول، ص۴۶۳؛ زبدة‌الاصول، ص۱۵۹؛ خلاصة القوانین، ص۱۷۵.</ref>. و کلمه [[مجتهد]] با همین نگرش، بر [[فقیه]] اطلاق می‌شود؛ بنابراین، [[مجتهد]] کسی است که واجد ملکه [[استنباط]] باشد؛ هر چند بالفعل به [[استنباط]] نپردازد. اجتهاد، چه از نوع ملکه [[استنباط]] و چه به‌معنای فعلیت آن، به ۲ قسم"اجتهاد مطلق و تجزّی در اجتهاد" تقسیم می‌شود<ref>کفایة‌الاصول، ص۴۶۴؛ الفصول، ج۲، ص۱۱۷ـ۱۱۹؛ الاصول العامه، ص۵۸۲.</ref><ref>[[محمد صادق یوسفی مقدم|یوسفی مقدم، محمد صادق]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۲، ص۱۲۰-۱۴۷.</ref>.
| |
| # اجتهاد به‌معنای خاص، که تنها در میان [[فقیهان]] [[اهل سنت]] مطرح است. این اصطلاح مرادف با [[رأی]] و عبارت از نوعی [[تشریع]] و [[جعل]] [[قانون]] از سوی [[فقیه]] در موارد فقدان [[نص]] و مصداق روشن آن [[قیاس]] است<ref>الاصول العامه، ص۳۸۵.</ref>؛بلکه [[شافعی]] آن را مرادف [[قیاس]] می‌داند<ref>الرساله، ص۴۷۷.</ref>. [[شیعه]] به جهت غنای [[فرهنگی]] و برخوردار بودن از [[روایات]] [[امامان]]{{عم}} که ابواب گوناگون [[فقه]] را [[پوشش]] داده، خود را از اجتهاد به‌معنای خاص، بی‌نیاز می‌داند ولی اجتهاد به‌معنای عام را که در عصر [[معصومان]] نیز میان [[اصحاب]] ایشان رواج داشته، می‌پذیرد. به نظر برخی از [[فقیهان]] [[شیعه]]، اگر بعضی از منابع اجتهاد، مانند [[قیاس]]، از حوزه اجتهاد نظری حذف گردد، تعریف اجتهاد در میان [[شیعه]] و [[اهل سنت]] یکی می‌شود؛ چون اجتهاد بر اعتباراتی نظری مبتنی است که بیش‌تر از ظاهر [[نصوص]] مستفاد نیست<ref>معارج‌الاصول، ص۱۷۹ـ۱۸۰.</ref><ref>[[محمد صادق یوسفی مقدم|یوسفی مقدم، محمد صادق]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۲، ص۱۲۰-۱۴۷.</ref>.
| |
| | |
| ==اجتهاد در [[قرآن]]==
| |
| | |
| ==اهمیت اجتهاد==
| |
| | |
| ==[[تاریخ]] اجتهاد==
| |
| | |
| ==مقدمات اجتهاد==
| |
| | |
| ==[[وجوب]] تحصیل اجتهاد==
| |
| | |
| ==[[حجیت]] فتوای [[مجتهد]]==
| |
| | |
| ==منابع اجتهاد==
| |
| | |
| ===[[قرآن کریم|قرآن مجید]]===
| |
| | |
| ===[[سنّت]] "قول، فعل یا تقریر [[معصوم]]{{ع}}"===
| |
| | |
| ===[[اجماع]]===
| |
| | |
| ===[[عقل]]===
| |
| | |
| ===[[قیاس]] و [[استحسان]]===
| |
| | |
| ===[[مصالح مرسله]]===
| |
| | |
| === قاعده استصلاح===
| |
| | |
| ===سد و [[فتح]] ذرایع===
| |
| | |
| ===[[شریعت]] گذشته===
| |
| | |
| ===[[مذهب]] [[صحابی]]===
| |
| | |
| ==اجتهاد [[پیامبر]]{{صل}}==
| |
| | |
| ===[[دلایل]] جایز نبودن اجتهاد [[پیامبر]]{{صل}}===
| |
| ====[[آیات]] [[قرآن]]====
| |
| | |
| ====[[عقل]]====
| |
| | |
| ===ادلّه معتقدان به اجتهاد [[پیامبر]]{{صل}} و نقد آن===
| |
| | |
| ==[[اجتهاد در برابر نص]]==
| |
| | |
| ==نقش اجتهاد و [[جایگاه]] منابع آن==
| |
| ==منابع اصلی اجتهاد==
| |
| | |
| ==منابع==
| |
| * [[پرونده:000055.jpg|22px]] [[محمد صادق یوسفی مقدم|یوسفی مقدم، محمد صادق]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲''']]
| |
| * [[پرونده:1368921.jpg|22px]] [[صفدر الهی راد|الهی راد، صفدر]]، [[انسان‌شناسی (کتاب)|'''انسان‌شناسی (کتاب)''']]
| |
| | |
| ==پانویس==
| |
| | |
| {{پانویس2}}
| |
| | |
| | |
| [[رده:اصطلاحات اصول فقه]] | |
