علم مستفاد: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
در یک تقسیم علم امام بر دو قسم است، علم مستفاد و علم | در یک تقسیم [[علم امام]] بر دو قسم است، [[علم مستفاد]] و [[علم اکتسابی]]، علم مستفاد [[علمی]] است [[موهوبی]] و علم اکتسابی علمی است که از راه‌های [[تجربی]] به دست می‌‌آید. | ||
==معناشناسی علم اکتسابی و مستفاد (موهوبی)== | ==معناشناسی علم اکتسابی و مستفاد (موهوبی)== | ||
علم اکتسابی، علمی است که از راه‌های حسی و تجربی و عقلی می‌توان به دست آورد. این‌گونه علوم با توجه به شدت و ضعف یا صحت و سُقم حواس و دیگر ابزارها، شدت و ضعف می‌پذیرد. بخشی از علوم [[پیامبران]] و [[امامان]]{{عم}}، به شیوه‌های عادی مانند حواس یا تعقل کسب می‌شود، تردیدی نیست که این بخش از دانش آنان اکتسابی است و دیگر مردم نیز می‌توانند با استفاده از این شیوه‌ها به دانش‌های مشابه برسند. | علم اکتسابی، علمی است که از راه‌های [[حسی]] و تجربی و [[عقلی]] می‌توان به دست آورد. این‌گونه [[علوم]] با توجه به شدت و [[ضعف]] یا [[صحت]] و سُقم حواس و دیگر ابزارها، شدت و ضعف می‌پذیرد. بخشی از علوم [[پیامبران]] و [[امامان]]{{عم}}، به شیوه‌های عادی مانند حواس یا [[تعقل]] کسب می‌شود، تردیدی نیست که این بخش از [[دانش]] آنان اکتسابی است و دیگر [[مردم]] نیز می‌توانند با استفاده از این شیوه‌ها به دانش‌های مشابه برسند. | ||
در مقابل علم اکتسابی علم اکتسابی غیر رسمی و به عبارتی علم مستفاد و موهوبی قرار دارد، علمی که ابزار آن را حق تعالی معرفی نموده است، به گونه‌ای که اگر معرفی نکرده بود، یا اصلاً قابل کسب نبود و یا به کمال و تمام قابل دسترسی نبود. مانند علمی که به وسیله تقوا می‌توان به دست آورد: {{متن قرآن|إِن تَتَّقُواْ اللَّهَ يَجْعَل لَّكُمْ فُرْقَاناً}}<ref>سورۀ انفال، آیۀ ۲۹.</ref> این علم هم اکتسابی است، ولی ابزار آن تقواست<ref>ر.ک: [[سید علی هاشمی ۱|هاشمی، سید علی]]، [[ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی (کتاب)|ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی]]، | در مقابل علم اکتسابی [[علم]] اکتسابی غیر رسمی و به عبارتی علم مستفاد و موهوبی قرار دارد، علمی که ابزار آن را [[حق تعالی]] معرفی نموده است، به گونه‌ای که اگر معرفی نکرده بود، یا اصلاً قابل کسب نبود و یا به [[کمال]] و تمام قابل دسترسی نبود. مانند علمی که به وسیله [[تقوا]] می‌توان به دست آورد: {{متن قرآن|إِن تَتَّقُواْ اللَّهَ يَجْعَل لَّكُمْ فُرْقَاناً}}<ref>سورۀ انفال، آیۀ ۲۹.</ref> این علم هم اکتسابی است، ولی ابزار آن تقواست<ref>ر.ک: [[سید علی هاشمی ۱|هاشمی، سید علی]]، [[ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی (کتاب)|ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی]]، ص۹۸ و ص۲۶۹؛ [[سید مرتضی حسینی شاهرودی|حسینی شاهرودی، سید مرتضی]]، آشنایی با عرفان اسلامی، ص۴۴</ref>. | ||
==نظر برخی از بزرگان== | ==نظر برخی از بزرگان== | ||
برخی از علما مانند سیدمرتضی به تبع شیخ | برخی از [[علما]] مانند [[سیدمرتضی]] به تبع [[شیخ مفید]]، علم مستفاد را علم مُحدَث می‌‌دانند یعنی علمی که از ابتدا نبوده و سپس ایجاد شده است. علم مستفاد اگر چه اصالتا برای اشاره به علوم غیرذاتی به [[کار]] می‌رود و معنای آن [[نفی]] ذاتی بودن علم امام است؛ اما به طور ضمنی به موهوبی بودن این علوم نیز اشاره دارد. در [[روایات]] آمده است [[ارواح]] امامان{{عم}} در هر [[شب جمعه]] به [[عرش الهی]] [[عروج]] می‌کند و باز نمی‌گردند، مگر با [[علمی]] مستفاد. این [[علم]] هرچه باشد و به هر اندازه باشد، علمی [[موهوبی]] است؛ زیرا به روش‌های عادی قابل اکتساب نیست و مخصوص [[امامان]]{{عم}} است<ref>ر.ک: [[سید علی هاشمی ۱|هاشمی، سید علی]]، ویژگی‌های علوم ائمه از دیدگاه علمای امامیه.</ref>. | ||
== پرسش‌های وابسته == | == پرسش‌های وابسته == | ||
نسخهٔ ۲۳ سپتامبر ۲۰۲۱، ساعت ۰۹:۲۸
- اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث علم معصوم است. "علم مستفاد معصوم" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل علم معصوم (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
مقدمه
در یک تقسیم علم امام بر دو قسم است، علم مستفاد و علم اکتسابی، علم مستفاد علمی است موهوبی و علم اکتسابی علمی است که از راه‌های تجربی به دست می‌‌آید.
معناشناسی علم اکتسابی و مستفاد (موهوبی)
علم اکتسابی، علمی است که از راه‌های حسی و تجربی و عقلی می‌توان به دست آورد. این‌گونه علوم با توجه به شدت و ضعف یا صحت و سُقم حواس و دیگر ابزارها، شدت و ضعف می‌پذیرد. بخشی از علوم پیامبران و امامان(ع)، به شیوه‌های عادی مانند حواس یا تعقل کسب می‌شود، تردیدی نیست که این بخش از دانش آنان اکتسابی است و دیگر مردم نیز می‌توانند با استفاده از این شیوه‌ها به دانش‌های مشابه برسند.
در مقابل علم اکتسابی علم اکتسابی غیر رسمی و به عبارتی علم مستفاد و موهوبی قرار دارد، علمی که ابزار آن را حق تعالی معرفی نموده است، به گونه‌ای که اگر معرفی نکرده بود، یا اصلاً قابل کسب نبود و یا به کمال و تمام قابل دسترسی نبود. مانند علمی که به وسیله تقوا می‌توان به دست آورد: ﴿إِن تَتَّقُواْ اللَّهَ يَجْعَل لَّكُمْ فُرْقَاناً﴾[۱] این علم هم اکتسابی است، ولی ابزار آن تقواست[۲].
نظر برخی از بزرگان
برخی از علما مانند سیدمرتضی به تبع شیخ مفید، علم مستفاد را علم مُحدَث می‌‌دانند یعنی علمی که از ابتدا نبوده و سپس ایجاد شده است. علم مستفاد اگر چه اصالتا برای اشاره به علوم غیرذاتی به کار می‌رود و معنای آن نفی ذاتی بودن علم امام است؛ اما به طور ضمنی به موهوبی بودن این علوم نیز اشاره دارد. در روایات آمده است ارواح امامان(ع) در هر شب جمعه به عرش الهی عروج می‌کند و باز نمی‌گردند، مگر با علمی مستفاد. این علم هرچه باشد و به هر اندازه باشد، علمی موهوبی است؛ زیرا به روش‌های عادی قابل اکتساب نیست و مخصوص امامان(ع) است[۳].
پرسش‌های وابسته
جستارهای وابسته
منبع‌شناسی جامع علم معصوم
منابع
پانویس
- ↑ سورۀ انفال، آیۀ ۲۹.
- ↑ ر.ک: هاشمی، سید علی، ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی، ص۹۸ و ص۲۶۹؛ حسینی شاهرودی، سید مرتضی، آشنایی با عرفان اسلامی، ص۴۴
- ↑ ر.ک: هاشمی، سید علی، ویژگی‌های علوم ائمه از دیدگاه علمای امامیه.