ابان بن تغلب در تراجم و رجال: تفاوت میان نسخه‌ها
←یادآوری
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
۱. [[علامه]]، [[آقا بزرگ تهرانی]]، با توجه به عبارات «[[نجاشی]]، [[شیخ طوسی]] و [[ابن ندیم]]» [[معتقد]] است [[ابان بن تغلب]] در حوزه [[قرآن]] چهار کتاب داشته است: «کتاب التفسیر»؛ «کتاب معانی القرآن»؛ «کتاب غریب القرآن»؛ «کتاب القراءات»<ref>{{عربی|فهذه ثلاثة کتب (کتاب التفسیر؛ معانی القرآن؛ القراءات فی القرآن لأبان؛ و الرابع کتاب الغریب فی القرآن}}؛ (الذریعه، ج۴، ص۲۳۹، ش۱۱۶۹).</ref>؛ ولی بعضی از محققان کتاب معانی القرآن و کتاب الغریب فی القران را یکی به شمار آورده‌اند<ref>{{عربی|قال ابن الندیم: کتاب التفسیر لابن تغلب، ثم ذکر فی مکان آخر ما لفظه:کتاب معانی القران لطیف و کتاب القراءات، و الظاهر أن المراد من معانی القرآن هو تفسیر غریبه}}. (مفاهیم القرآن، ج۱۰، ص۳۸۶، ش۷).</ref>. | ۱. [[علامه]]، [[آقا بزرگ تهرانی]]، با توجه به عبارات «[[نجاشی]]، [[شیخ طوسی]] و [[ابن ندیم]]» [[معتقد]] است [[ابان بن تغلب]] در حوزه [[قرآن]] چهار کتاب داشته است: «کتاب التفسیر»؛ «کتاب معانی القرآن»؛ «کتاب غریب القرآن»؛ «کتاب القراءات»<ref>{{عربی|فهذه ثلاثة کتب (کتاب التفسیر؛ معانی القرآن؛ القراءات فی القرآن لأبان؛ و الرابع کتاب الغریب فی القرآن}}؛ (الذریعه، ج۴، ص۲۳۹، ش۱۱۶۹).</ref>؛ ولی بعضی از محققان کتاب معانی القرآن و کتاب الغریب فی القران را یکی به شمار آورده‌اند<ref>{{عربی|قال ابن الندیم: کتاب التفسیر لابن تغلب، ثم ذکر فی مکان آخر ما لفظه:کتاب معانی القران لطیف و کتاب القراءات، و الظاهر أن المراد من معانی القرآن هو تفسیر غریبه}}. (مفاهیم القرآن، ج۱۰، ص۳۸۶، ش۷).</ref>. | ||
با [[تأمل]] در سخن «نجاشی» و «شیخ طوسی» فهمیده می‌شود که مراد از کتاب التفسیر در عبارت «ابن ندیم» همان کتاب [[تفسیر]] غریب القرآن است که در [[کلام]] «نجاشی» آمده و کتاب تفسیر غریب القرآن در گفتار «نجاشی» همان کتاب الغریب فی القرآن است که در عبارت «شیخ طوسی» آمده؛ زیرا وی می‌نویسد: {{عربی|"صنف کتاب الغریب فی القرآن"}}؛ نیز «نجاشی»: {{عربی|"له کتب منها: تفسیر غریب القرآن"}} و با توجه به اینکه «[[شیخ طوسی]]» کتاب فهرست را قبل از [[رجال | با [[تأمل]] در سخن «نجاشی» و «شیخ طوسی» فهمیده می‌شود که مراد از کتاب التفسیر در عبارت «ابن ندیم» همان کتاب [[تفسیر]] غریب القرآن است که در [[کلام]] «نجاشی» آمده و کتاب تفسیر غریب القرآن در گفتار «نجاشی» همان کتاب الغریب فی القرآن است که در عبارت «شیخ طوسی» آمده؛ زیرا وی می‌نویسد: {{عربی|"صنف کتاب الغریب فی القرآن"}}؛ نیز «نجاشی»: {{عربی|"له کتب منها: تفسیر غریب القرآن"}} و با توجه به اینکه «[[شیخ طوسی]]» کتاب فهرست را قبل از [[رجال نجاشی]]» نوشته و «نجاشی» هنگام تألیف کتاب رجال؛ فهرست «شیخ طوسی» را در [[اختیار]] داشته و بخشی از مطالب در رجال «نجاشی» ناظر به گفته‌های «شیخ طوسی» است، این معنی تقویت می‌شود که «نجاشی» خواسته مراد «شیخ طوسی» را روشن کند که کتاب الغریب فی القرآن همان کتاب التفسیر است؛ نه اثر مستقل دیگر. | ||
مؤید دیگر، [[کلام]] «شیخ طوسی» و «نجاشی» پس از معرفی کتاب الغریب فی القران است: | مؤید دیگر، [[کلام]] «شیخ طوسی» و «نجاشی» پس از معرفی کتاب الغریب فی القران است: | ||
#شیخ طوسی بعد از عبارت {{عربی|"وصنف كتاب الغريب في القرآن"}} می‌نویسد: {{عربی|"فجاء فيما بعد عبدالرحمان بن محمد الأزدي الكوفي، فجمع من كتاب أبان و محمد بن السائب الكلبي و أبي روق بن عطية بن الحارث، فجعله كتاباً واحداً، فبين ما اختلفوا فيه و ما اتفقوا عليه، فتارة يجيء كتاب أبان مفرداً، و تارة يجيء مشتركاً علي ما عمله عبدالرحمان"}}<ref>الفهرست (طوسی)، ص۴۵، ش۶۱.</ref>. | |||
#نجاشی پس از عبارت {{عربی|"وله كتب منها تنسير غريب القرآن"}} می‌نگارد: {{عربی|جمع محمد بن عبدالرحمن بن فنتي بين كتاب التفسير لأبان و بين كتاب أبي روق عطية بن الحارث و محمد بن السائب و جعلها كتاباً واحداً}}<ref>رجال النجاشی، ص۱۲، ش۷.</ref>. | |||
مقایسه این دو عبارت به خوبی روشن می‌سازد که عنوان «[[تفسیر غریب القران]]» در سخن «نجاشی» با عنوان «کتاب الغریب فی القرآن» در کلام «شیخ طوسی» گویای یک کتاب‌اند که «[[ابن ندیم]]» از آن به کتاب التفسیر یاد کرده؛ ولی یکی دانستن کتاب تفسیر غریب القرآن با کتاب معانی القرآن که بعضی از محققان استظهار کردند، خلاف آن چیزی است که از نوشته «ابن ندیم» فهمیده می‌شود؛ زیرا کلام او در تعدد [[ظهور]] دارد. | مقایسه این دو عبارت به خوبی روشن می‌سازد که عنوان «[[تفسیر غریب القران]]» در سخن «نجاشی» با عنوان «کتاب الغریب فی القرآن» در کلام «شیخ طوسی» گویای یک کتاب‌اند که «[[ابن ندیم]]» از آن به کتاب التفسیر یاد کرده؛ ولی یکی دانستن کتاب تفسیر غریب القرآن با کتاب معانی القرآن که بعضی از محققان استظهار کردند، خلاف آن چیزی است که از نوشته «ابن ندیم» فهمیده می‌شود؛ زیرا کلام او در تعدد [[ظهور]] دارد. | ||