استفتاء

استفتاء از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: استفتاء در قرآن - استفتاء در حدیث - استفتاء در کلام اسلامی - پرسش‌های مرتبط

مقدمه

• پرسش‌ها بخشی از گفتگوهای پیامبر را تشکیل می‌دهد که با تعبیرهای مختلف، همچون یسئلونک و یستفتونک و یا با «هَل» و «اَم» آمده که به صورت کلی جای آن در بحث پرسش‌های از پیامبر مطرح است و مسائل و دغدغه‌های آن عصر را نشان می‌دهد و از سویی پاسخ‌ها بیانگر شیوه برخورد آن حضرت با آن مسائل را روشن می‌سازد. از طرفی این پرسش مطرح است که آیا میان این تعبیرها تفاوت است و یا تنوع در تعبیر است‌؟ اگر این نکته که میان استفتا و سؤال معنای مترادفی حاکم باشد، باید این مسئله را در بخش واحدی و بیشتر در عنوان پرسش و سوال از پیامبر دنبال کرد و گرنه هرکدام در جای خودش.

1. ﴿وَيَسْتَفْتُونَكَ فِي النِّسَاءِ قُلِ اللَّهُ يُفْتِيكُمْ فِيهِنَّ﴾
2. ﴿يَسْتَفْتُونَكَ قُلِ اللَّهُ يُفْتِيكُمْ فِي الْكَلَالَةِ﴾
3. ﴿وَلَا تَسْتَفْتِ فِيهِمْ مِنْهُمْ أَحَدًا﴾
4. ﴿فَاسْتَفْتِهِمْ أَهُمْ أَشَدُّ خَلْقًا أَمْ مَنْ خَلَقْنَا﴾
5. ﴿فَاسْتَفْتِهِمْ أَلِرَبِّكَ الْبَنَاتُ وَلَهُمُ الْبَنُونَ﴾.

نکات

• در این آیات رأی پیامبر در موضوعات مختلف فقهی، اعتقادی و تاریخی با تعبیر به استفتا پرسیده می‌شود و پاسخ‌های پیامبر گوناگون و متناسب با شرایط عصر نزول و تأکیدی بر رسالت و جامع بودن دین او در همه امور ناظر به قلمرو دین است. استفتای از امور زنان و یا ارث از احکام است و در یک آیه پیامبر از پرسش از دیگران نهی شده که دچار جدل‌های بیهوده نشود و در دو آیه هم پیامبر موظف به استدلال بر اساس روش مجادله شده است.

منابع

1. سعیدیان‌فر و ایازی، فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم