رشد روحیه صبر و استقامت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

| تعداد پاسخ = ۷

* در معنی [[صبر]] و [[استقامت]] در بعد روحی و شخصیتی می‌‌توان گفت [[صبر]] و [[استقامت]] پیوند تنگاتنگی با [[روح]] و روان [[منتظر]] دارد به طوری که حاصل شدن چنین صبری، مستلزم [[آمادگی]] و رشد روحی و شخصیتی [[منتظر]] است، زیرا در [[دوران غیبت]]، فشار زیادی بر [[منتظران]] [[مخلص]] و [[صدیق]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} وارد می‌‌شود و این امر مستلزم این است که [[منتظر]] از لحاظ روحی و شخصیتی در بالاترین [[حد]] [[آمادگی]] باشد تا بتواند به بالاترین درجات [[صبر]] دسترسی پیدا کند؛ صبری که رأس الایمان است<ref>ر.ک: [[رضا انصاری|انصاری، رضا]]، [[پیش‌درآمدی بر آثار روان‌شناسی انتظار (مقاله)|پیش درآمدی بر آثار روان‌شناسی انتظار]]، ص؟؟ </ref>. این [[آمادگی روحی]] و شخصیتی را می‌‌توان در [[کلام پیامبر]] {{صل}} خطاب به اصحابش جست‌وجو کرد: «پس از شما کسانی می‌‌آیند که به هر یک از آنان، اجر پنجاه نفر از شما را خواهند داد [[اصحاب]] گفتند: ای [[پیامبر خدا]]، ما در جنگ‌های [[بدر]]، [[احد]] و [[حنین]] با شما بودیم و آیاتی از [[قرآن]] دربارۀ ما نازل شده است. [[حضرت]] پاسخ دادند: اگر آنچه آنان [[تحمل]] می‌‌کنند بر شما وارد می‌‌شد، مانند [[صبر]] آنان، [[صبر]] نمی‌کردید»<ref>{{متن حدیث|سَیَأْتِی قَوْمٌ مِنْ بَعْدِکُمْ الرَّجُلُ الْوَاحِدُ مِنْهُمْ لَهُ أَجْرُ خَمْسِینَ مِنْکُمْ قَالُوا یَا رَسُولَ اللَّهِ نَحْنُ کُنَّا مَعَکَ بِبَدْرٍ وَ أُحُدٍ وَ حُنَیْنٍ وَ نَزَلَ فِینَا الْقُرْآنُ فَقَالَ إِنَّکُمْ لَوْ تَحَمَّلُوا لِمَا حُمِّلُوا لَمْ تَصْبِرُوا صَبْرَهُمْ}}؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۳۰.</ref>. در این [[کلام]]، [[پیامبر]] {{صل}} رشد و [[آمادگی روحی]] و شخصیتی [[منتظران]] [[عصر غیبت]] را بیشتر از زمان‌های دیگر می‌‌داند؛ چراکه ایشان قائلند این حد از [[صبر]] و [[شکیبایی]] فقط در زمان [[غیبت امام عصر]] و برای منتظرانش جلوه می‌‌کند<ref>ر.ک: [[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۱۱۸.</ref>.

# همچنین [[معرفت]] به مسئلۀ [[انتظار]] می‌‌تواند عامل دیگری برای ایجاد [[آمادگی روحی]] و روانی فرد [[منتظر]] در خصوص [[صبر]] کردن باشد، حال این [[معرفت]] به [[انتظار]] زمانی درخشنده می‌‌شود که ما بفهمیم مقولۀ [[انتظار]] فقط مربوط به [[مردمان]] [[منتظر]] نیست؛ بلکه طبق روایتی از [[امام رضا]] {{ع}} نه تنها انسان‌های [[منتظر]] و صبورند، بلکه [[خداوند]] نیز در [[انتظار]] تحقّق فرجام نیکویی [[آفرینش]] است: «چه نیکوست [[صبر]] و [[انتظار فرج]]، آیا سخن [[خدای تعالی]] را نشنیده‌اید که فرمود: "[[چشم به راه]] باشید که من نیز با شما چشم به راهم"، و فرمود: "[[منتظر]] باشید که من نیز با شما از منتظرانم"، "پس بر شما [[باد]] که [[صبر]] کنید»<ref>{{متن حدیث|مَا أَحْسَنَ الصَّبْرَ وَ انْتِظَارَ الْفَرَجِ! أَمَا سَمِعْتَ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَارْتَقِبُوا إِنِّی مَعَکُمْ رَقِیبٌ؛ فَانْتَظِرُوا إِنِّی مَعَکُمْ مِنَ الْمُنْتَظِرِینَ، فَعَلَیْکُمْ‌ بِالصَّبْرِ}}؛ ابن بابویه، محمد بن علی، کمال‌الدین، ج۲، ص۶۴۵، ح۵.</ref><ref>ر.ک: [[عبدالله نظری شاری|نظری شاری، عبدالله]]، [[نقش انتظار در بهداشت روانی (مقاله)|نقش انتظار در بهداشت روانی]]، ص ۱۱۵.</ref>

* از لحاظ مصداقی، رشد روحی و شخصیتی [[منتظر]] [[صابر]] را می‌‌توان در این [[آیه]] از [[قرآن]] جستجو کرد: {{متن قرآن|وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِّنَ الْخَوْفْ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِّنَ الأَمْوَالِ وَالأنفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ}}<ref>«و بی‌گمان شما را با چیزی از بیم و گرسنگی و کاستی دارایی‌ها و کسان و فرآورده‌ها می‌آزماییم، و شکیبایان را نوید بخش!» سوره بقره، آیه ۱۵۵.</ref> [[آمادگی روحی]] نسبت به [[امتحانات سخت]] مثل [[ترس]]، [[گرسنگی]] و [[مرگ]] عزیزان، می‌‌تواند از جمله شروط [[آمادگی]] برای [[انتظار ظهور]] باشد<ref>ر.ک: [[عبدالله نظری شاری|نظری شاری، عبدالله]]، [[نقش انتظار در بهداشت روانی (مقاله)|نقش انتظار در بهداشت روانی]]، ص ۱۱۵.</ref>. به عبارتی می‌‌توان گفت رشد روحی و روانی برای حاصل شدن [[صبر]] در [[زمان غیبت]] بدون امتحانات و ابتلائات میسر نمی‌شود، چنانکه در روایتی [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: «[[ظهور]] محقق نمی‌شود، مگر پس از [[یأس]] و [[ناامیدی]] از دیگران. به‌ خدا‌ [[سوگند]]، امر [[ظهور]] به وقوع نخواهند پیوست تا زمانی که در اثر ابتلائات شدید، ماهیت افراد‌ آشکار‌ شود‌ و صف‌بندی‌ها مشخص گردد»<ref>{{متن حدیث|یَا مَنْصُورُ إِنَّ هَذَا الْأَمْرَ لَا یَأْتِیکُمْ إِلَّا بَعْدَ إِیَاسٍ لَا وَ اللَّهِ حَتَّی تُمَیَّزُوا لَا وَ اللَّهِ حَتَّی تُمَحَّصُوا لَا وَ اللَّهِ حَتَّی یَشْقَی مَنْ یَشْقَی وَ یَسْعَدَ مَنْ یَسْعَدُ"}} مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۱۱. </ref>.<ref>ر.ک: [[رضا باقی‌زاده|باقی‌زاده، رضا]]، [[بررسی دستاوردهای روان‌شناختی سبک زندگی انتظار (مقاله)|بررسی دستاوردهای روان‌شناختی سبک زندگی انتظار]]، ص ۶۲. </ref>

* البته این نوع [[آمادگی روحی]] و روانی زمانی اثرگذار است که همراه مؤلفه ای به نام [[رضایت]] باشد، یعنی [[منتظر]] به حد اعلای از [[صبر]] نمی‌رسد مگر اینکه [[آمادگی روحی]] و روانی او در [[صبر]]، همراه با [[رضایت]] و طیب [[نفس]] باشد چنانکه در روایتی، [[معصوم]] {{ع}} [[یاران]] [[حقیقی]] [[امام عصر]] {{ع}} را کسانی معرفی می‌‌کند که در [[زمان غیبت]] [[امام]]، «صبری بدون شکوه و همراه با [[رضایت]] قلبی دارند»<ref>{{متن حدیث|غَیْرُ شَاکِّینَ صَابِرُونَ مُسْلِمُون}}؛ ‏مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵٢، ص۱۴۴. </ref>.<ref>ر.ک: [[نفیسه فقیهی مقدس|فقیهی مقدس، نفیسه]]، [[بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی (مقاله)|بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی]]، ص؟؟ </ref>

«یکی از [[ارکان انتظار]] [[فرج]]، [[صبر]] و [[پایداری]] است و [[انسان]] [[منتظر]] در واقع کسی است که همه [[سختی‌ها]] و ناملایمات را به [[امید]] رسیدن به [[آرمان]] بلند خویش، [[تحمل]] می‌‌کند و از فشار و تهدید [[زورگویان]] و طعنه و [[تکذیب]] نابخردان، [[هراس]] به [[دل]] راه نمی‌دهد؛ از همین‌رو در [[روایات]]، [[صبر]] و [[انتظار]] همواره قرین یکدیگر بوده و [[فضیلت]] بسیاری برای صبرپیشگان در [[زمان غیبت]] برشمرده شده است. [[حضرت]] [[سیدالشهدا]] {{ع}} که خود والاترین [[مظهر]] [[صبر]] و [[مقاومت]] در راه ادای [[تکلیف الهی]] است، در بیان [[مقام]] منتظرانی که [[صبر]] و [[شکیبایی]] پیشه ساخته و بر [[آرمان]] خویش [[پایداری]] می‌‌ورزند، می‌‌فرماید: "در میان ما [[اهل بیت]]، [[دوازده مهدی]] وجود دارد که اولین آن‌ها [[امیرمؤمنان]] [[علی بن ابی طالب]] {{ع}} و آخرینشان نهمین فرزند من است. اوست [[قیام]] کننده به [[حق]]. [[خداوند]] با او، [[زمین]] را پس از آن‌که مرده است، زنده می‌‌کند و [[دین حق]] را به دست او برهمه [[ادیان]] [[غلبه]] می‌دهد؛ اگرچه [[مشرکان]] نپسندند. برای او غیبتی است که گروهی در آن از [[دین خدا]] برمی‌گردند و گروهی دیگر بر [[دین]] خود ثابت می‌‌مانند که این گروه را اذیت کرده و به آن‌ها می‌‌گویند: پس این [[وعده]] چه شد، اگر راست می‌‌گویید؟ [[آگاه]] باشید آن‌که در [[زمان غیبت]] او بر اذیت و [[تکذیب]] [[صبر]] کند، همانند کسی است که در مقابل [[رسول خدا]] {{صل}} با [[شمشیر]] به [[جهاد]] برخاسته است"<ref>{{متن حدیث| مِنَّا اثْنَا عَشَرَ مَهْدِيّاً أَوَّلُهُمْ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ وَ آخِرُهُمُ التَّاسِعُ مِنْ وُلْدِي وَ هُوَ الْإِمَامُ الْقَائِمُ بِالْحَقِّ يُحْيِي اللَّهُ‏ بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها وَ يُظْهِرُ بِهِ دِيْنَ الْحَقِ‏ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ‏ لَهُ غَيْبَةٌ يَرْتَدُّ فِيهَا أَقْوَامٌ وَ يَثْبُتُ فِيهَا عَلَى الدِّينِ آخَرُونَ فَيُؤْذَوْنَ وَ يُقَالُ لَهُمْ‏ مَتى‏ هذَا الْوَعْدُ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ‏ أَمَا إِنَ‏ الصَّابِرَ فِي‏ غَيْبَتِهِ‏ عَلَى‏ الْأَذَى‏ وَ التَّكْذِيبِ بِمَنْزِلَةِ الْمُجَاهِدِ بِالسَّيْفِ بَيْنَ يَدَيْ رَسُولِ اللَّهِ}}؛ شیخ صدوق، کمال الدین، ج۱، ص۳۱۷.</ref>.

شاید بتوان گفت: فضیلت‌های بی‌شماری در [[روایات]] ما که برای [[منتظران فرج]] برشمرده‌اند، به اعتبار همین [[صبر]] و [[تحمل]] مشکلاتی است که [[منتظران واقعی]] [[فرج]]، برخود هموار می‌‌کنند. در [[احادیث]]، از [[انتظار]] در پرتو [[صبر]] و [[انتظار فرج]] با [[صبر]]، سخن گفته‌اند. [[امام رضا]] {{ع}} درباره ملازمت [[صبر]] و [[انتظار فرج]]، فرموده‌اند: "بر شما [[باد]] [[صبر]]، همانا [[فرج]] بعد از [[یأس]] می‌‌آید"<ref>{{متن حدیث|فَعَلَيْكُمْ بِالصَّبْرِ فَإِنَّهُ إِنَّمَا يَجِي‏ءُ الْفَرَجُ عَلَى الْيَأْسِ}}؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۲۹.</ref>. از این سخن معلوم می‌‌شود، [[انتظار]] بدون عنصر [[پایداری]] و [[شکیبایی]] در برابر مشکلات، پوسته‌ای است بدون مغز و قالبی است بی‌محتوا که در [[حقیقت انتظار]] نیست! آن [[حضرت]] در جایی دیگر، در همین‌باره فرموده‌اند: "چه‌قدر نیکوست [[صبر]] و [[انتظار فرج]]"<ref>{{متن حدیث|مَا أَحْسَنَ الصَّبْرَ وَ انْتِظَارَ الْفَرَجِ}}؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۱۰.</ref>؛ . نتیجه [[صبر]] در [[انتظار]]، [[پیروزی]] است. [[امام کاظم]] {{ع}} در این زمینه می‌‌فرمایند: "هرکس صبرکند و [[انتظار]] بکشد، به [[فرج]] و [[پیروزی]] می‌رسد و [[انتظار فرج]]، بخشی از [[فرج]] است"<ref>موسوی اصفهانی، مکیال المکارم، ج۲، ص۴۱۱.</ref><ref>[[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۳۸-۳۹.</ref>.

یکی از مسئولیت‌های [[منتظران]] در [[عصر غیبت]]، [[آراستگی]] به [[بردباری]] و [[پایداری]] است؛ زیرا بر پایه [[روایت]] مفصلی که در آن شرایط [[عصر غیبت]] و اوضاع [[پیش از ظهور]] بیان شده، می‌‌توان این نکته را دریافت که در [[دوران غیبت]]، فشار زیادی بر [[منتظران]] [[مخلص]] و صدیق [[حضرت مهدی موعود]] {{ع}} وارد می‌‌شود. [[مقاومت]] و [[پایداری]] در چنین شرایطی، به [[توان]] بالای روحی [[نیاز]] دارد. [[منتظران]] باید بکوشند تا به درجات بالای [[صبر]] نائل گردند؛ صبری که طبق [[حدیث شریف]]، "رأس الایمان" است. این معنا را می‌‌توان در [[کلام پیامبر]] [[خدا]] {{صل}} خطاب به اصحابش جست‌وجو کرد: "پس از شما کسانی می‌‌آیند که به هر یک از آنان، اجر پنجاه نفر از شما را خواهند داد"<ref>{{متن حدیث| سَيَأْتِي قَوْمٌ مِنْ بَعْدِكُمْ الرَّجُلُ الْوَاحِدُ مِنْهُمْ لَهُ أَجْرُ خَمْسِينَ مِنْكُمْ}}</ref>. [[اصحاب]] گفتند: ای [[پیامبر خدا]]، ما در جنگ‌های [[بدر]]، [[احد]] و [[حنین]] با شما بودیم و آیاتی از [[قرآن]] درباره ما نازل شده است<ref>{{متن حدیث|يَا رَسُولَ اللَّهِ! نَحْنُ كُنَّا مَعَكَ بِبَدْرٍ وَ أُحُدٍ وَ حُنَيْنٍ وَ نَزَلَ فِينَا الْقُرْآنُ}}</ref> [[حضرت]] پاسخ دادند: اگر آن‌چه آنان [[تحمل]] می‌‌کنند بر شما وارد می‌‌شد، مانند [[صبر]] آنان [[صبر]] نمی‌کردید!<ref>{{متن حدیث|إِنَّكُمْ لَوْ تَحْمِلُونَ لِمَا حُمِّلُوا لَمْ تَصْبِرُوا صَبْرَهُمْ}}؛بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۳۰.</ref>.

[[مردم]] در [[زمان غیبت]] به سخت‌ترین امتحان‌ها دچار می‌گردند‌ و زیر و رو می‌شوند و [[انسان]] [[منتظر]] در کنار خوشی‌ها، [[رنج‌ها]] و [[سختی‌ها]] را نیز باید [[تحمل]] کند. [[امام صادق]] {{ع}} می‌فرماید‌: این‌ امر‌ تحقق نخواهد یافت، مگر پس از [[یأس]] و [[ناامیدی]] از دیگران. به‌ خدا‌ [[سوگند]]، امر [[ظهور]] به وقوع نخواهند پیوست تا زمانی که در اثر ابتلائات شدید، ماهیت افراد‌ آشکار‌ نشود‌ و صف‌بندی‌ها مشخص نگردد<ref>مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۱۱.</ref>.

[[مفضل بن عمر]] نیز در‌ این‌باره‌ می‌گوید‌: [[خدمت]] [[امام صادق]] {{ع}} بودم. صحبت از [[حضرت قائم]] به میان آمد. به ایشان گفتم‌: امیدوارم‌ کار‌ [[فرج]] به آسانی به نتیجه برسد. [[حضرت]] در پاسخ فرمود: "به [[خدا]] [[سوگند]] چنین‌ نخواهد‌ شد، مگر اینکه شما و طرفدارانش در عرق و [[خون]] خود [[غرق]] شوید"<ref>نعمانی، محمد بن ابراهیم‌، الغیبة‌، ص۱۹۳‌.</ref>. سبک‌ [[زندگی]] [[انتظار]] به [[دلیل]] ایجاد نگرشی مثبت نسبت به ادامه حیات و [[آینده بشر]]، موجب‌ تقویت‌ [[روحیه]] [[مقاومت]] فرد در برابر مشکلات می‌شود. از سوی دیگر، انسانِ [[منتظر]] با‌ بهره‌گیری‌ از‌ منابع مذهبی خود، نسبت به وجود دشواری‌های پیش رو، [[آگاهی]] و [[آمادگی]] نسبی دارد که این‌ امر‌ در احساس [[قدرت]] [[پیش‌بینی]] و کنترل موقعیت‌های گوناگون [[زندگی]]، نقشی بسزا دارد و به‌ نوعی‌ سبب‌ پرورش ویژگی سرسختی می‌شود»<ref>[[رضا باقی‌زاده|باقی‌زاده، رضا]]، [[بررسی دستاوردهای روان‌شناختی سبک زندگی انتظار (مقاله)|بررسی دستاوردهای روان‌شناختی سبک زندگی انتظار]]، ص ۶۲</ref>.

«یکی از مهم‌ترین [[ابعاد انتظار]]، [[صبر]] در برابر تلخی‌ها، [[استقامت]] در برابر مشکلات، و [[پایداری]] در برابر فشارهای فراگیر [[دوران غیبت]] است. [[انتظار]]، به این معنا است که [[توانایی]] و [[بردباری]] بر تأخیرها و [[شکیبایی]] بر مشکلات ناشی از [[عصر غیبت]] را داشته باشیم. [[خداوند متعال]] می‌فرماید: {{متن قرآن|وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ}}<ref>«و بی‌گمان شما را با چیزی از بیم و گرسنگی و کاستی دارایی‌ها و کسان و فرآورده‌ها می‌آزماییم، و شکیبایان را نوید بخش!» سوره بقره، آیه ۱۵۵.</ref>. [[صبر]]، به [[امتحان]] با بلاهای سخت، [[ترس]]، [[گرسنگی]] و فقدان عزیزان -به ویژه [[بردباری]] بر مشکلات [[زمان غیبت]] و نزدیک [[ظهور]]- [[تفسیر]] شده<ref>{{متن حدیث|قَالَ‌ الْإِمَامُ‌ الصَّادِقُ‌{{ع}}: إِنَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِغَيْبَةً فَلْيَتَّقِ‌ اللَّهَ‌ عَبْدٌ وَ لْيَتَمَسَّكْ بِدِينِهِ}} (ابن بابویه، محمد بن علی، کمال‌الدین، ج۲، ص۳۴۶، ح۵). </ref> و [[استقامت]] در این مشکلات، شرط [[آمادگی]] برای [[انتظار]] تا [[ظهور]] است<ref>آذربایجانی، مسعود، رابطه انتظار و بهداشت روان، ماهنامه موعود، خرداد ۸۶، شماره ۷۶.</ref>. به بیان [[امام رضا]] {{ع}} نه تنها انسان‌های [[منتظر]] و [[صبور]]، بلکه [[خداوند]] نیز در [[انتظار]] تحقّق فرجام نیکوی [[آفرینش]] است: {{متن حدیث|مَا أَحْسَنَ الصَّبْرَ وَ انْتِظَارَ الْفَرَجِ! أَ مَا سَمِعْتَ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ}}: {{متن قرآن|وَارْتَقِبُوا إِنِّي مَعَكُمْ رَقِيبٌ}}<ref>«و شما چشم به راه باشید من نیز با شما چشم به راه خواهم بود» سوره هود، آیه ۹۳.</ref> {{متن قرآن|فَانْتَظِرُوا إِنِّي مَعَكُمْ مِنَ الْمُنْتَظِرِينَ}}<ref>«پس چشم به راه (عذاب خداوند) بدارید که من نیز با شما از چشم به راه داشتگانم» سوره اعراف، آیه ۷۱.</ref> {{متن حدیث|فَعَلَيْكُمْ‌ بِالصَّبْرِ}}<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، کمال‌الدین، ج۲، ص۶۴۵، ح۵.</ref>؛  چه [[نیکو]] است [[صبر]] و [[انتظار فرج]]، آیا سخن [[خدای تعالی]] را نشنیده‌اید که فرمود: "[[چشم به راه]] باشید که من نیز با شما چشم به راهم"، و فرمود: "[[منتظر]] باشید که من نیز با شما از منتظرانم"، "پس بر شما [[باد]] که [[صبر]] کنید"»<ref>[[نقش انتظار در بهداشت روانی (مقاله)|نقش انتظار در بهداشت روانی]] ص ۱۱۵.</ref>.

[[رسول]] گرامی [[اسلام‏]]{{صل}}  در [[حدیثی]] که درباره [[ایمان]] و [[اعتقاد]] شیعیان‏ [[آخرالزمان]]، با [[امیرمؤمنان]] {{ع}}  سخن گفته است، در حالی که آن [[حضرت]] را موردخطاب قرار داده و [[ایمان]] [[استوار]] این گروه مقاوم را مورد [[ستایش]] قرار داده است، می‌‌‏فرماید: {{متن حدیث|ياعَلي‏! وَاعْلَمْ اَنَّ اَعْجَبَ النّاس ايماناً وَ اَعْظَمَهُمْ يَقيناً قَوْمٌ يَکُونُونَ في‏آخِرَالزَّمانِ لَمْ يَلْحَقُوا النَّبِيَّ وَ حَجَبَ عَنْهُمُ الْحُجَّة فَآمَنُوا بِسَوادٍ في‏ بَياضٍ}}<ref>بحارالانوار، ج 52، ص 125</ref>؛ «یاعلی! شگفت انگیزترین [[مردمان]] از نظر [[ایمان]] و والاترین آنان از نظر [[یقین]]، کسانی‌‏اند که در [[آخرالزمان]] می‏‌باشند؛ [[پیامبر]] را [[درک]] نکرده‌‏اند و [[حجّت]] [[خدا]] از آن‏ها پنهان‏ گردیده و آنان به مرکّب سیاه روی کاغذ سفید (نوشته‏‌های روی کاغذ) [[ایمان‏]] آورده‌‏اند».

[[امام کاظم]] {{ع}}‏  فرموده است: هر کس [[صبر]] کند و [[انتظار]] بکشد، به [[فرج]] و [[پیروزی]] می‏‌رسد و [[انتظار فرج]] بخشی ازفرج است<ref> همان، ص 143.17.</ref> در این [[روایت]] به نکته مهمی اشاره شده است و آن این که [[امام]] فرمود: هر کس ‏با [[صبر]] و [[شکیبایی]] [[انتظار]] بکشد و در این راه [[پایداری]] و [[مقاومت]] به خرج دهد، به‏ [[پیروزی]] و [[فرج]] می‌‌‏رسد؛ این نشان می‌‌‏دهد که [[انتظار راستین]]، فلسفه‌‏اش، فلسفه‏ [[زندگی]] و دستیابی به آرمان‌‏های متعالی آن است؛ زیرا [[انتظار]] در این [[روایت]]، به‏‌معنای هجران و [[فراق]] بی‏‌حاصل تصور نشده که افق روشنی نداشته باشد، بلکه به‌‏معنای [[انتظار]] تحقق اهداف [[عالی]] انسانی - [[الهی]] است و لذا در پرتو آن می‌‌‏توان و باید به آن اهداف رسید»<ref>[[عبدالله ابراهیم‌زاده آملی|ابراهیم‌زاده آملی، عبدالله]]، [[فلسفه انتظار (مقاله)|فلسفه انتظار]]، [[پیام تابستان (نشریه)|فصلنامه پیام تابستان]]، ص۶۱.</ref>.

چنان‌چه در [[روایت]] [[امام رضا]] {{ع}} [[صبر]] و [[انتظار فرج]] به عنوان دو قرین تحسین شده معرفی شده<ref>عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، ج۲، ص۲۰؛ فیض کاشانی، تفسیر صافی، ج۲، ص۴۷۰.</ref> و [[مؤمنان راستین]] به [[صبر]] پیشگی و [[استقامت]] در برابر [[یأس]] و [[ناامیدی]] [[دعوت]]<ref>حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، ج۲، ص۲۹۰.</ref> و [[منتظران]] [[ظهور حضرت حجت]] {{ع}} به سبب [[صبر]] از [[یاران]] [[رسول]] خاتم {{صل}} و [[اصحاب بدر]] [[برتر]] شمرده شده‌اند<ref>نیلی نجفی، علی بن عبدالکریم، منتخب الأنوار المضیئه، ص٢۵.</ref>. انتظارِ حرکت آفرین و پویا، از خاستگاه‌های اصلی [[پایبندی]] به [[تکلیف]] شمرده شده و این [[توان]] را در [[منتظِر]] ایجاد می‌کند که صبرش مغلوب حوادث نگردد. [[منتظِر]] واقعیِ ظهورِ [[حضرت مهدی]] {{ع}}، به [[پیشوایان]] [[راستین]] و [[اسوه]] های [[صبر]] و [[ایستادگی]] [[تأسی]] می‌کند<ref>مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۲۲.</ref> و در برابر عوامل درونی و بیرونی انحراف، پابرجا و [[استوار]] است و با کلید [[صبر]] و [[استقامت]]، [[باب]] [[گشایش]] و [[فرج]] را می‌گشاید.

در روایتی از سومین پیشوای [[شیعه]] {{ع}} چنین [[روایت]] شده است: {{متن حدیث|مِنَّا اثْنَا عَشَرَ مَهْدِيّاً أَوَّلُهُمْ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ وَ آخِرُهُمُ التَّاسِعُ مِنْ وُلْدِي وَ هُوَ الْقَائِمُ بِالْحَقِّ يُحْيِي اللَّهُ بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها وَ يُظْهِرُ بِهِ الدِّينَ يُحِقُّ الْحَقَّ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ * لَهُ غَيْبَةٌ يَرْتَدُّ فِيهَا قَوْمٌ وَ يَثْبُتُ عَلَى الدِّينِ فِيهَا آخَرُونَ فَيُؤْذَوْنَ وَ يُقَالُ لَهُمْ مَتى‏ هذَا الْوَعْدُ إِنْ كُنْتُمْ‏ صادِقِينَ أَمَا إِنَّ الصَّابِرَ فِي غَيْبَتِهِ عَلَى الْأَذَى وَ التَّكْذِيبِ بِمَنْزِلَةِ الْمُجَاهِدِ بِالسَّيْفِ بَيْنَ يَدَيْ رَسُولِ اللَّهِ {{صل}}}}؛ از ما [[دوازده]] نفر مهدی هست که اول آنها [[علی بن ابی‌طالب]] و آخر آنان نهمین نفر از [[فرزندان]] من خواهد بود که به [[حق]] [[قیام]] خواهد کرد، [[خداوند]] [[زمین]] را به وسیله او زنده خواهد نمود پس از این که مرده شده باشد، و به وسیله او [[دین]] را [[قوی]] و [[شوکت]] می‌‌دهد و آشکارش می‌کند، و [[حق]] را [[استوار]] می‌سازد اگر چه [[مشرکین]] این موضوع را [[مکروه]] می‌شمارند. وی غیبتی خواهد داشت که گروهی در اثر طول [[غیبت]] [[مرتد]] خواهند شد، و جماعتی در انتظار خواهند بود و در این راه [[رنج]] و اذیت خواهند کشید، مخالفین به این دسته می‌گویند: اگر شما راست می‌گویید پس این [[وعده]] کی انجام خواهد گرفت، کسی که بر طول [[غیبت]] او [[صبر]] کند و در این راه اذیت و آزار ببیند، مثل این است که با [[شمشیر]] در رکاب [[رسول خدا]] [[جنگ]] می‌کند<ref>طبرسی، فضل بن حسن، إعلام الوری، ص۴٠۶-۴٠٧.</ref>.