سیره نظامی پیامبر خاتم: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
خط ۱۲: خط ۱۲:
[[رسالت]] [[رسول خدا]]{{صل}} مبتنی بر دعوت به زبان، همراه با [[عمل نیک]] بود که این دعوت با تکیه بر [[برهان]] و قانع ساختن طرف مقابل به روش منطقی، عرضه می‌شد. به طور طبیعی، این نوع دعوت برای به بار نشستن، [[نیازمند]] فضای [[صلح]] و [[آرامش]] بود. در [[اسلام]]، صلح به عنوان یک قاعده [[ثابت]] محسوب می‌شود و [[جنگ]] استثناست<ref>طباطبایی، ج۴، ص۱۶۴؛ برزنونی، ص۱۱۸.</ref>.
[[رسالت]] [[رسول خدا]]{{صل}} مبتنی بر دعوت به زبان، همراه با [[عمل نیک]] بود که این دعوت با تکیه بر [[برهان]] و قانع ساختن طرف مقابل به روش منطقی، عرضه می‌شد. به طور طبیعی، این نوع دعوت برای به بار نشستن، [[نیازمند]] فضای [[صلح]] و [[آرامش]] بود. در [[اسلام]]، صلح به عنوان یک قاعده [[ثابت]] محسوب می‌شود و [[جنگ]] استثناست<ref>طباطبایی، ج۴، ص۱۶۴؛ برزنونی، ص۱۱۸.</ref>.


رسول خدا{{صل}} نیز جنگ را جز هنگامی که [[قساوت]] [[دشمن]] و سخت‌گیری آنان بر [[مسلمانان]] زیاد شد، مورد توجه قرار نداد. آن حضرت به [[زور]] [[متوسل]] نشد، مگر در برابر زوری که [[منطق]] نمی‌پذیرفت. [[هدف]] رسول خدا{{صل}} از [[جنگ‌ها]] بر اساس آیاتی چون: {{متن قرآن|وَقَاتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ الَّذِينَ يُقَاتِلُونَكُمْ وَلَا تَعْتَدُوا}}<ref>«و در راه خداوند با آنان که با شما جنگ می‌کنند، جنگ کنید اما تجاوز نکنید که خداوند تجاوزکاران را دوست نمی‌دارد» سوره بقره، آیه ۱۹۰.</ref>، [[دفاع]] از خویشتن و تأمین دعوت اسلام و [[دفاع]] از آن در مقابل کسانی بود که سد [[راه]] آن می‌شدند. بنابراین، این [[نبردها]] جنبه [[کشورگشایی]] و [[تسلط]] بر منابع [[ثروت]] دیگران نداشت. هدف [[رسول خدا]]{{صل}} از این فعالیت‌ها، تنها زمینه‌سازی برای [[آزادی]] نشر [[اسلام]] بود. در واقع [[هدف]] او [[فتح]] [[شهرها]] نبود، بلکه آزادی نشر اسلام در شهرها بود. از این‌رو، اسلام پذیرش هرگونه پیشنهاد [[صلح]] از سوی [[دشمن]] را [[تشویق]] می‌کند و [[فرمان]] می‌دهد که هرگاه [[دشمنان]] برای توقف [[جنگ]] اظهار [[تمایل]] کردند، ندای صلح را باید لبیک گفت: {{متن قرآن|وَإِنْ جَنَحُوا لِلسَّلْمِ فَاجْنَحْ لَهَا}}<ref>«و اگر به سازش گرایند، تو نیز بدان گرای و بر خداوند توکّل کن که او شنوای داناست» سوره انفال، آیه ۶۱.</ref> و {{متن قرآن|فَإِنِ اعْتَزَلُوكُمْ فَلَمْ يُقَاتِلُوكُمْ وَأَلْقَوْا إِلَيْكُمُ السَّلَمَ فَمَا جَعَلَ اللَّهُ لَكُمْ عَلَيْهِمْ سَبِيلًا}}<ref>« اگر اینان از شما کناره‌جویی کردند و با شما نبرد نکردند و از در سازش درآمدند، خداوند برای شما (در تجاوز) بر آنان راهی ننهاده است» سوره نساء، آیه ۹۰.</ref>.
رسول خدا{{صل}} نیز جنگ را جز هنگامی که [[قساوت]] [[دشمن]] و سخت‌گیری آنان بر [[مسلمانان]] زیاد شد، مورد توجه قرار نداد. آن حضرت به [[زور]] [[متوسل]] نشد، مگر در برابر زوری که [[منطق]] نمی‌پذیرفت. [[هدف]] رسول خدا{{صل}} از [[جنگ‌ها]] بر اساس آیاتی چون: {{متن قرآن|وَقَاتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ الَّذِينَ يُقَاتِلُونَكُمْ وَلَا تَعْتَدُوا}}<ref>«و در راه خداوند با آنان که با شما جنگ می‌کنند، جنگ کنید اما تجاوز نکنید که خداوند تجاوزکاران را دوست نمی‌دارد» سوره بقره، آیه ۱۹۰.</ref>، [[دفاع]] از خویشتن و تأمین دعوت اسلام و [[دفاع]] از آن در مقابل کسانی بود که سد [[راه]] آن می‌شدند. بنابراین، این [[نبردها]] جنبه [[کشورگشایی]] و [[تسلط]] بر منابع [[ثروت]] دیگران نداشت. هدف [[رسول خدا]]{{صل}} از این فعالیت‌ها، تنها زمینه‌سازی برای [[آزادی]] نشر [[اسلام]] بود. در واقع [[هدف]] او [[فتح]] [[شهرها]] نبود، بلکه آزادی نشر اسلام در شهرها بود. از این‌رو، اسلام پذیرش هرگونه پیشنهاد [[صلح]] از سوی [[دشمن]] را [[تشویق]] می‌کند و [[فرمان]] می‌دهد که هرگاه [[دشمنان]] برای توقف [[جنگ]] اظهار [[تمایل]] کردند، ندای صلح را باید لبیک گفت: {{متن قرآن|وَإِنْ جَنَحُوا لِلسَّلْمِ فَاجْنَحْ لَهَا}}<ref>«و اگر به سازش گرایند، تو نیز بدان گرای و بر خداوند توکّل کن که او شنوای داناست» سوره انفال، آیه ۶۱.</ref> و {{متن قرآن|فَإِنِ اعْتَزَلُوكُمْ فَلَمْ يُقَاتِلُوكُمْ وَأَلْقَوْا إِلَيْكُمُ السَّلَمَ فَمَا جَعَلَ اللَّهُ لَكُمْ عَلَيْهِمْ سَبِيلًا}}<ref>«اگر اینان از شما کناره‌جویی کردند و با شما نبرد نکردند و از در سازش درآمدند، خداوند برای شما (در تجاوز) بر آنان راهی ننهاده است» سوره نساء، آیه ۹۰.</ref>.


بنابر [[تعالیم]] [[آیات]] الهی جنگ و مبارزه آنگاه رواست که صلح‌خواهی وجود نداشته باشد و آیاتی که به صورت مطلق به [[جنگ]] با [[کفار]] سفارش می‌کند، با آیات دیگر تقیید خورده و توصیه به جنگ مربوط به شرایط خاص است. رسول خدا{{صل}} نیز بر اساس همین آیات، به صلح [[دعوت]] می‌کرد و از جنگ جز هنگام [[ضرورت]] و ناچاری [[پرهیز]] داشت. آن حضرت هنگامی وارد جنگ می‌شد که دشمن آغازگر آن باشد. درگیری با [[قریش]] بدان سبب بود که او را از [[سرزمین]] خود بیرون کرده و بر جنگ و سخت‌گیری بر او مصمم شده بودند. [[یهودیان]] نیز با [[نقض پیمان]]، [[دشمنی]] خویش را آشکار کردند و بر ضد ایشان مسلح شدند؛ به گونه‌ای که [[پیامبر]] ناچار به جنگ یا [[تبعید]] ایشان از سرزمین‌های خود گردید. در مورد [[قبایل]] دیگر نیز زمانی وارد [[جنگ]] می‌شد که آنان آغازگر آن باشند<ref>[[منصور داداش نژاد|داداش نژاد، منصور]]، [[دانشنامه سیره نبوی (کتاب)|مقاله «محمد رسول الله»، دانشنامه سیره نبوی]]، ج۱، ص۷۰-۷۲؛ [[زینب ابراهیمی|ابراهیمی، زینب]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۴۳۰.</ref>.
بنابر [[تعالیم]] [[آیات]] الهی جنگ و مبارزه آنگاه رواست که صلح‌خواهی وجود نداشته باشد و آیاتی که به صورت مطلق به [[جنگ]] با [[کفار]] سفارش می‌کند، با آیات دیگر تقیید خورده و توصیه به جنگ مربوط به شرایط خاص است. رسول خدا{{صل}} نیز بر اساس همین آیات، به صلح [[دعوت]] می‌کرد و از جنگ جز هنگام [[ضرورت]] و ناچاری [[پرهیز]] داشت. آن حضرت هنگامی وارد جنگ می‌شد که دشمن آغازگر آن باشد. درگیری با [[قریش]] بدان سبب بود که او را از [[سرزمین]] خود بیرون کرده و بر جنگ و سخت‌گیری بر او مصمم شده بودند. [[یهودیان]] نیز با [[نقض پیمان]]، [[دشمنی]] خویش را آشکار کردند و بر ضد ایشان مسلح شدند؛ به گونه‌ای که [[پیامبر]] ناچار به جنگ یا [[تبعید]] ایشان از سرزمین‌های خود گردید. در مورد [[قبایل]] دیگر نیز زمانی وارد [[جنگ]] می‌شد که آنان آغازگر آن باشند<ref>[[منصور داداش نژاد|داداش نژاد، منصور]]، [[دانشنامه سیره نبوی (کتاب)|مقاله «محمد رسول الله»، دانشنامه سیره نبوی]]، ج۱، ص۷۰-۷۲؛ [[زینب ابراهیمی|ابراهیمی، زینب]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۴۳۰.</ref>.
خط ۶۱: خط ۶۱:
[[سریه]] [[عبدالله بن جحش]]<ref>تاریخ الطبری، ج ۲، ص ۴۱۰ - ۴۱۱؛ السیرة النبویه، ج ۱، ص ۶۰۱ - ۶۰۲ و ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج ۲، ص ۱۱۳.</ref> و بسیاری دیگر از [[غزوه‌ها]] و [[سریه‌ها]] نشان‌دهنده توجه ویژه [[پیغمبر]]{{صل}} به این بخش از سازماندهی [[نظامی]] است. اطلاعات جمع‌آوری شده، در چهار محور اصلی بود:
[[سریه]] [[عبدالله بن جحش]]<ref>تاریخ الطبری، ج ۲، ص ۴۱۰ - ۴۱۱؛ السیرة النبویه، ج ۱، ص ۶۰۱ - ۶۰۲ و ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج ۲، ص ۱۱۳.</ref> و بسیاری دیگر از [[غزوه‌ها]] و [[سریه‌ها]] نشان‌دهنده توجه ویژه [[پیغمبر]]{{صل}} به این بخش از سازماندهی [[نظامی]] است. اطلاعات جمع‌آوری شده، در چهار محور اصلی بود:


#[[آگاهی]] از منطقه عملیاتی [[دشمن]]، با قرار گرفتن در مسیر کاروان‌های [[دشمن]]<ref>تاریخ الطبری، ج ۲، ص ۴۲۲؛ عیون الاثر، ج ۱، ص ۲۹۰ و المغازی، ج ۱، ص ۵۱ - ۵۳.</ref> و یا شنیدن گفتگوهای [[سپاه]] [[دشمن]] در شب<ref>تاریخ الطبری، ج ۲، ص ۵۸۰؛ ابن عبدالبر اندلسی، الدرر فی اختصار المغازی و السیر، ص ۱۸۸؛ عیون الاثر، ج ۲، ص ۹۶ - ۹۷ و المنتظم، ج ۳، ص ۲۳۷ - ۲۳۸.</ref> یا اوضاع بد [[آب]] و هوایی؛  
# [[آگاهی]] از منطقه عملیاتی [[دشمن]]، با قرار گرفتن در مسیر کاروان‌های [[دشمن]]<ref>تاریخ الطبری، ج ۲، ص ۴۲۲؛ عیون الاثر، ج ۱، ص ۲۹۰ و المغازی، ج ۱، ص ۵۱ - ۵۳.</ref> و یا شنیدن گفتگوهای [[سپاه]] [[دشمن]] در شب<ref>تاریخ الطبری، ج ۲، ص ۵۸۰؛ ابن عبدالبر اندلسی، الدرر فی اختصار المغازی و السیر، ص ۱۸۸؛ عیون الاثر، ج ۲، ص ۹۶ - ۹۷ و المنتظم، ج ۳، ص ۲۳۷ - ۲۳۸.</ref> یا اوضاع بد [[آب]] و هوایی؛  
#تعیین تعداد [[سپاه]] [[دشمن]]، با کسب خبر از [[قبایل]] هم‌پیمان و یا نیروهای اطلاعاتی<ref>المغازی، ج ۱، ص ۲۰۷ - ۲۰۸؛ الطبقات الکبری، ج ۲، ص ۲۸ و عیون الاثر، ج ۲، ص ۱۳ - ۱۴.</ref>، مانند اطلاعات جمع‌آوری شده در [[جنگ خندق]] با تلاش [[زبیر بن عوام]]<ref>المغازی، ج ۲، ص ۴۵۷؛ احمد بن محمد قسطلانی، المواهب اللدینه بالمنح المحمدیه، ج ۱، ص ۲۹۰ و امتاع الاسماع، ج ۱، ص ۲۳۱ ـ ۲۳۲.</ref>؛
#تعیین تعداد [[سپاه]] [[دشمن]]، با کسب خبر از [[قبایل]] هم‌پیمان و یا نیروهای اطلاعاتی<ref>المغازی، ج ۱، ص ۲۰۷ - ۲۰۸؛ الطبقات الکبری، ج ۲، ص ۲۸ و عیون الاثر، ج ۲، ص ۱۳ - ۱۴.</ref>، مانند اطلاعات جمع‌آوری شده در [[جنگ خندق]] با تلاش [[زبیر بن عوام]]<ref>المغازی، ج ۲، ص ۴۵۷؛ احمد بن محمد قسطلانی، المواهب اللدینه بالمنح المحمدیه، ج ۱، ص ۲۹۰ و امتاع الاسماع، ج ۱، ص ۲۳۱ ـ ۲۳۲.</ref>؛
#شناسایی اهداف [[جنگی]] [[دشمن]] به [[کمک]] عوامل اطلاعاتی موجود در میان [[دشمن]]، مانند اطلاعات "[[عباس بن عبدالمطلب]]" در میان [[قریش]]<ref>تاریخ الیعقوبی، ج ۲، ص ۴۷؛ الطبقات الکبری، ج ۲، ص ۲۸؛ عیون الاثر، ج ۲، ص ۶ و ابن جوزی، المنتظم، ج ۳، ص ۱۶۲.</ref> و مانند غزوه‌های [[احد]]<ref>المغازی، ج ۱، ص ۲۰۶؛ الطبقات الکبری، ج ۲، ص ۲۸ و عیون الاثر، ج ۲، ص ۱۳.</ref> و [[خندق]] که با گوش دادن مخفیانه به گفتگوهای [[فرماندهان]] و با خبر شدن [[سپاهیان]] از اهداف [[نظامی]] آنان صورت گرفت<ref>السیرة النبویه، ج ۲، ص ۲۳۱؛ عیون الاثر، ج ۲، ص ۹۶ - ۹۷ و تاریخ الطبری، ج ۲، ص ۵۸۰.</ref>.‌
#شناسایی اهداف [[جنگی]] [[دشمن]] به [[کمک]] عوامل اطلاعاتی موجود در میان [[دشمن]]، مانند اطلاعات "[[عباس بن عبدالمطلب]]" در میان [[قریش]]<ref>تاریخ الیعقوبی، ج ۲، ص ۴۷؛ الطبقات الکبری، ج ۲، ص ۲۸؛ عیون الاثر، ج ۲، ص ۶ و ابن جوزی، المنتظم، ج ۳، ص ۱۶۲.</ref> و مانند غزوه‌های [[احد]]<ref>المغازی، ج ۱، ص ۲۰۶؛ الطبقات الکبری، ج ۲، ص ۲۸ و عیون الاثر، ج ۲، ص ۱۳.</ref> و [[خندق]] که با گوش دادن مخفیانه به گفتگوهای [[فرماندهان]] و با خبر شدن [[سپاهیان]] از اهداف [[نظامی]] آنان صورت گرفت<ref>السیرة النبویه، ج ۲، ص ۲۳۱؛ عیون الاثر، ج ۲، ص ۹۶ - ۹۷ و تاریخ الطبری، ج ۲، ص ۵۸۰.</ref>.‌
خط ۱۰۹: خط ۱۰۹:


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
{{مدخل‌ وابسته}}
{{مدخل وابسته}}
*[[سبک زندگی پیامبر خاتم]]
* [[سبک زندگی پیامبر خاتم]]
*[[سیره اخلاقی پیامبر خاتم]]
* [[سیره اخلاقی پیامبر خاتم]]
*[[سیره عبادی پیامبر خاتم]] ([[سیره معنوی پیامبر خاتم]])  
* [[سیره عبادی پیامبر خاتم]] ([[سیره معنوی پیامبر خاتم]])  
*[[سیره خانوادگی پیامبر خاتم]]
* [[سیره خانوادگی پیامبر خاتم]]
*[[سیره تربیتی پیامبر خاتم]]
* [[سیره تربیتی پیامبر خاتم]]
*[[سیره اجتماعی پیامبر خاتم]]
* [[سیره اجتماعی پیامبر خاتم]]
*[[سیره علمی پیامبر خاتم]]
* [[سیره علمی پیامبر خاتم]]
*[[سیره تبلیغی پیامبر خاتم]]
* [[سیره تبلیغی پیامبر خاتم]]
*[[سیره سیاسی پیامبر خاتم]]
* [[سیره سیاسی پیامبر خاتم]]
*[[سیره اقتصادی پیامبر خاتم]]
* [[سیره اقتصادی پیامبر خاتم]]
*[[سیره فرهنگی پیامبر خاتم]]
* [[سیره فرهنگی پیامبر خاتم]]
*[[سیره مدیریتی پیامبر خاتم]]
* [[سیره مدیریتی پیامبر خاتم]]
*[[سیره نظامی پیامبر خاتم]]
* [[سیره نظامی پیامبر خاتم]]
*[[سیره قضایی پیامبر خاتم]]
* [[سیره قضایی پیامبر خاتم]]
{{پایان مدخل‌ وابسته}}
{{پایان مدخل‌ وابسته}}


خط ۱۴۲: خط ۱۴۲:
{{پانویس}}
{{پانویس}}


[[رده:مدخل]]
[[رده:سیره پیامبر خاتم]]
[[رده:سیره پیامبر خاتم]]
[[رده:سیره]]
[[رده:سیره]]
[[رده:سیره نظامی]]
[[رده:سیره نظامی]]
۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش