کثرت در فقه سیاسی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۱ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۰۳:۰۶

مقدمه

اصل آن "کثر" به معنای زیاد در مقابل قلّت و کمی^[۱]. غالباً در کمیّت و مقدار استعمال می‌شود^[۲]. کثرت مفهومی نسبی است و به اعتبار متعلق معانی مختلفی را بر می‌تابد. "اکثر" به معنای بیشتر، صفت تفصیلی است^[۳].

﴿إِنْ تُطِعْ أَكْثَرَ مَنْ فِي الْأَرْضِ يُضِلُّوكَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ﴾^[۴].

برخی قایل‌اند، جریان طبیعی حیات دنیا و زندگی مادی، جهل و غفلت و شهوت و دوری از معنویت است؛ لذا قرآن کریم اکثر مردم را در این جریان برشمرده است: ﴿وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَشْكُرُونَ﴾^[۵]، ﴿وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ﴾^[۶]، ﴿وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يُؤْمِنُونَ﴾^[۷] و....^[۸]

عده‌ای آیات فوق را دلیل بر ردّ رأی اکثریت، از دیدگاه قرآن و اسلام قلمداد کرده‌اند؛ در حالی‌ که مفهوم نسبی تعداد مؤمنان با کافران یا عالمان با جاهلان در قرآن کریم در سطح همه انسان‌ها سنجیده می‌شود و هیچ ارتباطی با اجماع اکثر مردم یا اتفاق نظر بیشتر مردم، در درون یک جامعه ایمانی ندارد. قرآن کریم بر نظر جمع و عمل به نظر شورا در جامعه تأکید دارد. در شورا یا ائتمار که مشورت جمعی است، نظر اکثریت رجحان می‌یابد^[۹].^[۱۰]

منابع

نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم

پانویس

↑ ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۵، ص۱۶۰.
↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۱۰، ص۲۷.
↑ بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۷۱۴.
↑ «و اگر از بیشتر کسان روی زمین پیروی کنی تو را از راه خداوند به گمراهی می‌کشانند؛ جز پندار را پی نمی‌گیرند و آنان جز نادرست برآورد نمی‌کنند» سوره انعام، آیه ۱۱۶.
↑ «اما بیشتر مردم سپاس نمی‌گزارند» سوره بقره، آیه ۲۴۳.
↑ «اما بیشتر مردم نمی‌دانند» سوره اعراف، آیه ۱۸۷.
↑ «اما بیشتر (این) مردم ایمان نمی‌آورند» سوره هود، آیه ۱۷.
↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۱۰، ص۲۷.
↑ محمد هادی معرفت، فقه سیاسی.
↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص: ۴۵۷-۴۵۸.

[1] ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۵، ص۱۶۰.

[2] حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۱۰، ص۲۷.

[3] بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۷۱۴.

[4] «و اگر از بیشتر کسان روی زمین پیروی کنی تو را از راه خداوند به گمراهی می‌کشانند؛ جز پندار را پی نمی‌گیرند و آنان جز نادرست برآورد نمی‌کنند» سوره انعام، آیه ۱۱۶.

[5] «اما بیشتر مردم سپاس نمی‌گزارند» سوره بقره، آیه ۲۴۳.

[6] «اما بیشتر مردم نمی‌دانند» سوره اعراف، آیه ۱۸۷.

[7] «اما بیشتر (این) مردم ایمان نمی‌آورند» سوره هود، آیه ۱۷.

[8] حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۱۰، ص۲۷.

[9] محمد هادی معرفت، فقه سیاسی.

[10] نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص: ۴۵۷-۴۵۸.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{امامت}}
 {{مدخل مرتبط
 | موضوع مرتبط = کثرت
@@ خط ۱۲: / خط ۱۱: @@
 {{متن قرآن|إِنْ تُطِعْ أَكْثَرَ مَنْ فِي الْأَرْضِ يُضِلُّوكَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ}}<ref>«و اگر از بیشتر کسان روی زمین پیروی کنی تو را از راه خداوند به گمراهی می‌کشانند؛ جز پندار را پی نمی‌گیرند و آنان جز نادرست برآورد نمی‌کنند» سوره انعام، آیه ۱۱۶.</ref>.
-برخی قایل‌اند، جریان طبیعی [[حیات]] [[دنیا]] و [[زندگی مادی]]، [[جهل]] و [[غفلت]] و [[شهوت]] و دوری از [[معنویت]] است؛ لذا [[قرآن کریم]] اکثر [[مردم]] را در این جریان برشمرده است: {{متن قرآن|وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَشْكُرُونَ}}<ref>« اما بیشتر مردم سپاس نمی‌گزارند» سوره بقره، آیه ۲۴۳.</ref>، {{متن قرآن|وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ}}<ref>«اما بیشتر مردم نمی‌دانند» سوره اعراف، آیه ۱۸۷.</ref>، {{متن قرآن|وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يُؤْمِنُونَ}}<ref>«اما بیشتر (این) مردم ایمان نمی‌آورند» سوره هود، آیه ۱۷.</ref> و....<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۱۰، ص۲۷.</ref>
+برخی قایل‌اند، جریان طبیعی [[حیات]] [[دنیا]] و [[زندگی مادی]]، [[جهل]] و [[غفلت]] و [[شهوت]] و دوری از [[معنویت]] است؛ لذا [[قرآن کریم]] اکثر [[مردم]] را در این جریان برشمرده است: {{متن قرآن|وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَشْكُرُونَ}}<ref>«اما بیشتر مردم سپاس نمی‌گزارند» سوره بقره، آیه ۲۴۳.</ref>، {{متن قرآن|وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ}}<ref>«اما بیشتر مردم نمی‌دانند» سوره اعراف، آیه ۱۸۷.</ref>، {{متن قرآن|وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يُؤْمِنُونَ}}<ref>«اما بیشتر (این) مردم ایمان نمی‌آورند» سوره هود، آیه ۱۷.</ref> و....<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۱۰، ص۲۷.</ref>
 عده‌ای [[آیات]] فوق را [[دلیل]] بر ردّ [[رأی]] [[اکثریت]]، از دیدگاه [[قرآن]] و [[اسلام]] قلمداد کرده‌اند؛ در حالی‌ که مفهوم نسبی تعداد [[مؤمنان]] با [[کافران]] یا [[عالمان]] با [[جاهلان]] در قرآن کریم در سطح همه [[انسان‌ها]] سنجیده می‌شود و هیچ ارتباطی با [[اجماع]] اکثر مردم یا [[اتفاق نظر]] بیشتر مردم، در درون یک [[جامعه]] [[ایمانی]] ندارد. قرآن کریم بر نظر جمع و عمل به نظر [[شورا]] در جامعه تأکید دارد. در شورا یا [[ائتمار]] که [[مشورت]] جمعی است، نظر اکثریت رجحان می‌یابد<ref>محمد هادی معرفت، فقه سیاسی.</ref>.<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص: ۴۵۷-۴۵۸.</ref>